Þjóðviljinn - 21.03.1984, Blaðsíða 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐyiLJINN Miðvikudagur 21. mars 1984
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvœmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Skrif8tofu8tjóri: Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: ólafur Þ. Jónsson.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Blaðamenn: Auður Stvrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Ólafur Gíslason, Oskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndlr: Atli Arason, Einar Karlsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Sigríður Þorsteinsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Símavarsla: Margrét Guðmundsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsia og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Skattahœkkun
og skollaleikur
í leiðara Þjóðviljans í gær var vakin athygli á því
sérstaka siðleysi sem felst í nýjustu skattahækkun ríkis-
stjórnarinnar. Ráðherrarnir nota kjarasamninga ASÍ
og BSRB til að réttlæta hækkun á skattstiganum. í
aðdraganda kjarasamninganna var aldrei minnst á að
þeir yrðu notaðir sem tilefni til að hækka tekjuskattinn
á almenningi í landinu. Fulltrúar launafólks treystu því
að skattstiginn yrði sá sami og tilgreindur hafði verið á
Alþingi eftir áramótin. Með skattahækkuninni nú er
því á ósvífinn hátt komið aftan að forystumönnum
launafólks sem gerðu kjarasamningana í þeirri góðu trú
að orð ráðherranna myndu standa.
í viðtali við Þjóðviljann í gær lýstu Björn Þórhallsson
varaforseti ASI og Bjarni Jakobsson formaður Iðju
undrun sinni vegna þessarar skattahækkunar. „Samn-
ingarnir eru rýrðir með þessari skattahækkun og við
áttum ekki von á því að þetta myndi gerast“, sagði
Bjarni Jakobsson. Björn Þórhallsson segir að forystu-
menn launafólks hafi ekki órað fyrir því að skattar yrðu
hækkaðir í kjölfar kjarasamninganna. Þessar yfirlýs-
ingar sýna að skattahækkun ríkisstjórnarinnar felur í
sér afdráttarlaus svik gagnvart ASÍ. Ríkisstjórnin ríður
á vaðið með því að rýra hinar Iitlu kauphækkanir með
sérstökum hækkunum á almennum tekjuskatti.
Ólafur Jóhannesson fyrrverandi forsætisráðherra
tók á Alþingi í fyrradag undir gagnrýni Þjóðviljans og
forystumanna ASÍ á þessa skattahækkun. „Mér finnst
það óviðfelldið í mesta máta, ef fólk hefur fengið
eitthvað hærra kaup heldur en gert var ráð fyrir, þá sé
því veifað framan í það um leið að hluti af þessu sé
tekinn aftur“, sagði Ólafur Jóhannesson í ræðustól Efri
deildar.
Hann minnti á að fjármálaráðherra Albert Guð-
mundsson hefði margoft lýst því yfir að skattar yrðu alls
ekki hækkaðir. Ólafur harmaði að Albert skyldi ekki
standa við þessar yfirlýsingar, en nú beita sér fyrir
hækkun á tekjuskatti.
Fjármálaráðherra reyndi að verja sig með því að vísa
í mælingar á skattbyrði milli ára. Ólafur Jóhannesson
afhjúpaði þessa röksemdafærslu á snyrtilegan hátt.
Hún væri „skollaleikur sem hvert barn sér í gegnum“.
Áminnti Ölafur fjármálaráðherra og rifjaði upp þá
meginreglu að menn í ráðherrastólum ættu að stand við
orð sín. Sagði Ólfur að það væri „ósanngjarnt að láta
slíka skattahækkun koma í kjölfarið á mjög tilfinnan-
legri kjaraskerðingu“.
Þjóðviljinn fagnar því að gagnrýni blaðsins á skatta-
hækkun ríkisstjórnarinnar skuli hafa borið þann árang-
ur að einn áhrifamesti þingmaður stjórnarliðsins
greiddi atkvæði gegn hækkuninni á Alþingi. Það var
áberandi í síðustu viku að stjórnarmálgögnin Morgun-
blaðið og Tíminn og reyndar einnig DV gerðu sitt besta
til að fela þessa skattahækkun í fréttaflutningi sínum.
Þjóðviljinn var eini fjölmiðillinn sem rækilega vakti
athygli á því sem var að gerast.
Unglingataxtinn
Hinn sérstaki unglingataxti var meðal þeirra ákvæða
sem harðast voru gagnrýnd í kjarasamningum ASÍ og
VSI. Þessi gagnrýni setti mjög svip á umfjöllun Þjóð-
viljans um samningana. Nú er komið í ljós að sú
gagnrýni átti ríkan hljómgrunn.
Á síðustu vikum og dögum hefur hvert verkalýðsfé-
lagið á fætur öðru náð þeim árangri að nema þennan
unglingataxta á brott með sérstöku samkomulagi við
sína viðsemjendur. Unglingarnir munu því víða um
land fá fullorðinskaup. Afnám þessa illræmda ung-
lingataxta þarf hins vegar að verða algert og ná til
landsins alls.
klippt
Tvö skáld
Mario Vargas Llosa er einhver
þekktasti og virtasti rithöfundur
Suður-Ameríku. Og hann hefur
miklar mætur á Giinther Grass,
sem einhverjum ágætasta fulltrúa
vesturþýskra nútímabókmennta.
Llosa, sem er Perúmaður, segir
meira að segja, að ef hann þyrfti
að velja sér bækur eftir Evrópu-
mann til að hafa með sér út á
eyðieyju þá myndi hann velja
bækur Gunthers Grass.
En Vargas Llosa varð fyrir
miklum vonbrigðum á dögunum.
Hann las grein eftir Gunther
Grass, sem hafði komist svo að
orði að lönd Rómönsku Ameríku
myndu aldrei geta leyst vandamál
sín nema með því að „fara að
fordæmi Kúbu“. Með öðrum
orðum: nema með því að gera
byltingu í ætt við þá sem Castro
stýrði til sigurs fyrir aldarfjórð-
ungi.
Tvöfalt siðgœði?
En af því að Vargas Llosa þykir
nokkru áfátt um lýðræði á Kúbu
er hann ekki beinlínis hrifinn af
þessari ráðleggingu Gúnters
Grass. Hann talar um að það sé í
gangi hjá mörgum vinstrisinnum
og frjálslyndum í Evrópu eins-
konar tvöfalt siðgæði að því er
varðar það, hvað þeir telji gott
fyrir sig og hvað þeir telji eiga við
t.d. Rómönsku Ameríku. Llosa
segir:
„Fyrir Vestur-Þýskaland eða
þá Vestur-Evrópu og hin iðn-
væddu ríki er hugsjónin lýðræði,
pólitískt kerfi sem er hliðhollt
umbótum með kosningum, tján-
ingarfrelsi og rétti til að stofna
pólitíska flokka, í samfélagi sem
um leið verndar einstaklinginn og
er opið og laust við ritskoðun.
Fyrir Rómönsku Ameríku er
hugsjónin hinsvegar bylting,
valdataka með ofbeldi, stofnun
eins ríkisflokks, samyrkjubú-
skapur með nauðung, skrifræði
yfir menningunni og fangabúðir
fyrir þá sem fara aðrar leiðir".
Hin mikla neyð
Llosa veltir því fyrir sér hvað
Giinther Grass: þegar vesturevr-
ópskur framfarasinni stendur
andspænis hinni gífurlegu fátækt í
Rómönsku Ameríku.
Vargas Llosa: menn ættu ekki að
gefa öðrum ráð sem þeir eru ekki
reiðubúnir til að þiggja sjálfir.
það sé sem fái menn eins og
Gúnther Grass til að setja dæmin
upp með þessum hætti. Hann tel-
ur, að það sem mestu ráði um það
sé það mikla áfall sem menn
verða fyrir þegar þeir skoða nán-
ar hina gífurlegu fátækt sem ein-
kennir flest samfélög Rómönsku
Ameríku, hið gífurlega misrétti
samfara eigingirni og tilfinninga-
leysi ríkjandi stétta í þessum
þjóðfélögum andspænis neyðinni
allt um kring. Þegar menn hafi
skoðað þetta ástand um hríð
komist margir að þeirri niður-
stöðu að bylting sé eina leiðin.
Vargas Llosa minnir á það að
bylting er ekki tíygging gegn
sulti. En mestu varði þó, að hinir
velviljuðu og framfarasinnuðu
Evrópumenn geri sér grein fyrir
því, að með því að óska sér frelsis
en telja það óþarft eða ekki
skipta máli í öðrum löndum, þá
geri þeir sig eiginlega seka um
einskonar kynþáttafordóma, sem
þeir sjálfir telji sig raunar lausa
við með öllu. Hann segir:
Vanhugsun
„Menntamaður, sem telur að
frelsi sé nauðsynlegt og mögulegt
fyrir hans eigin ríki, getur ekki
tekið ákvörðun um að það sé
óþarfa munaður fyrir aðra. Hann
getur að minnsta kosti ekki gert
það nema hann sé fullviss um að
hungur, ólæsi og kúgun geri fólk
ófært um að lifa í frelsi.
Og þar er kannski komið að
kjarna málsins.
Þegar bandarískur eða evr-
ópskur menntamaður - eða
frjálslynt blað eða stofnun - ráð-
leggur pólitíska valkosti fyrir
Rómönsku Ameríku, sem hann
mundi aldrei þola í sínu eigin
samfélagi, þá afhjúpar hann
grundvallarefa sinn um mögu-
leika Rómönsku Ameríku á að
öðlast það frelsi og virðingu fyrir
rétti annarra seni einkennir lýðr-
æðisríki.
í flestum tilvikum er hér um að
ræða ómeðvitaða fordóma, van-
hugsun, einskonar innri kyn-
þáttafordóma, sem þessir menn
mundu afneita fljótt og vel ef
þeim er bent á“.
Fleiri dœmi
Þetta er nokkuð þörf ábending
hjá Mario Vargas Llosa. Og ef
menn skoða hliðstæður, þá kem-
ur það ekki síður oft fyrir, að
hægrimenntamenn allskonar
taka það að sér að ákveða fyrir
aðra, hvenær þeir séu „nógu
þroskaðir“ fyrir lýðræði og sjálf-
stæði. Við höfum til dæmis heyrt
stundum ávæning af því í Morg-
unblaðinu, að valdataka hersins í
Tyrklandi hafi svo sem verið eðli-
leg og kannski það skásta sem
Tyrkinn eigi kost á í pólitík.
Laumuspil
í blaðinu í gær og í dag er sagt
frá fjarskiptastöð í Færeyjum
sem bandaríski flugherinn rekur
þar með þeirri leynd að Færey-
ingar hafa ekki hugmynd um.
Hún er í tengslum við radarstöð
frá Nató sem danski herinn rekur
og er einskonar „stöð í stöðinni".
Eftir að fréttin um þetta mál
birtist í blaðinu Information í
fyrri viku hefur danska utanríkis-
ráðuneytið staðfest að banda-
ríska stöðin sé í raun rekin í sam-
bandi við danska natóradarstöð á
Sornfelli. Hafi sérstakur samn-
ingur verið gerður um málið árið
1963. En það er athyglisvert, að
þessi samningur, sem mörgum
þykir ganga þvert á yfirlýsingar
Dana varðandi herstöðvar, skuli
aldrei hafa verið lagt fyrir utan-
ríkismálanefnd né heldur fyrir
danska þingið.
Fœreyingar
kvarta
Enn færra vita Færeyingar,
sem þykjast illa sviknir. Erlendur
Patursson hefur lýst því yfir, að
réttast sé að utanríkisráðherra
Færoeme kræver danske
I ministre til ansvar for USA-base
| Udenrigs-og
forsvarsministeren
| má komme til
Færoerne og lægge
kortene pá bordet,
mener formanden
for det repu-
blikanske parti
har været grundlag for al
dansk basepolitik, hedder det,
•>at der med bestemthed ikke
vil blive tale om at oprette
fremmede baser i Danmark«.
Ret og krav
Oli Breckmann, der re-
præsenterer det færoske parti
Folkeflokken i Folketinget, si-
magasinet Forsvar afslorede. I
at der i forbindelse med NA- I
TO-anlægget eksisterer et se- I
parat amerikansk anlæg. der I
stár i dirckte forbindelse med |
det amerikanske militærs ef-
terretningsorganisations ho- I
vedkvarter i Fort Meade i USA '
via tilsvarende anlæg pá Is-
land, Gronland og Alaska.
sem og varnarmálaráðherra Dan-
merkrir komi sjálfir til Færeyja og
geri lögþinginu grein fyrir þessu
máli. Þjóðveldisflokkurinn, en
Erlendur er einn helstur foringi
hans, krefst þess að færeyska lög-
þingið afli sér allra upplýsinga um
málið. Erlendur lítur svo á að
fjarskiptastöðin sem hér um
ræðir sé skýlaust brot gegn fyrri
yfirlýsingum Dana um erlendar
bækistöðvar á dönsku landi.
Information hefur einnig haft
samband Óla Breckmann úr
Fólkaflokknum færeyska. Hann
er ekkert óánægður með að Fær-
eyingar „gegni sínum siðferði-
legu skyldum" við Nató. En
meira að segja hann er heldur
betur súr yfir því hvernig farið er
á bak við Færeyinga í þessum
málum. „Það er augljóst, að við
viljum fá að vita hverju fer fram“,
segir hann. Sem minnir aftur á
íslenskt eilífðarmál: ráðherrar
hér sverja einatt og sárt við leggja
að þeir viti allt sem máli skiptir
um Keflavíkurstöðina. Þeir svar-
dagar verða ótrúlegri miklu nú
þegar það er ljóst, að um aldar-
fjórðungs skeið hefur tekist að
fela heila fjarskiptastöð á vegum
bandaríska flughersins í Fær-
eyjum _áb