Þjóðviljinn - 12.05.1984, Blaðsíða 13

Helgin 12. - 13. maí 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13
Fausts var sú, að í samskiptum sín-
um við djöfulinn kól hann á hjarta
og veitti því ekki eftirtekt, hversu
hann líktist honum meir og meir.
Sú þróun var fínlega en sýnilega
undirstrikuð með því að búningur
hans tók smátt og smátt á sig lit af
búningi djöfsa. Harmsaga þess
danska Fausts, sem Erik Mörk
sýndi, var aftur á móti saga manns,
sem finnur, hvað hann er orðinn
vondur og viðskila við lífið, og vill
snúa við á sinni braut og losa sig
undan valdi djöfulsins, en þá er
það orðið of seint. Barnið hans er
myrt, móðirin verður höggvin,
eftir situr hámenntað einmana
gamalmenni, sem engu fær bjarg-
að.
Mefistóteles bíður og glottir.
Pað er merkilegt að horfa á jafn
gamalt leikrit og finnast það jafn
nútímalegt. Þar á vafalaust ný og
geysifalleg þýðing Jörgens Gustava
Brandts stóran hlut að máli.
Jafnvel eyra mitt svo óvant að
nema danska tungu hlaut að greina
fallega hrynjandi málsins og
hnyttni. Því húmor hafði Goethe
og húmor hefur þýðandinn.
Leikritið er einnig stytt nokkuð,
sem mjög tíðkast, til að draga fram
megindramað og fækka útúrdúr-
um. En það sem gefur því þó enda-
nlega gildi nú sem fyrr, er meðferð
skáldsins á eilífri klemmu vísinda-
mannsins. Spurningsú sem Goethe
hefur lagt fyrir lesendur sína, túlk-
endur og áhorfendur í 200 ár er
ekki síður áríðandi fyrir okkur sem
nú lifum en þá sem tilheyrðu upp-
lýsingaöldinni.
Spurningin um þekkingarleit
mannsins og hvert hún leiði hann.
Skal öllu fórna og einskis svífast til
að öðlast þekkingu, jafnvel selja
sál sína og samvisku í því augna-
miði, af því tilgangurinn helgar
meðalið? Eru doktorinn og vís-
indamaðurinn undanþegnir al-
mennum siðalögmálum, eða yfir
þau hafnir? Er það heimurinn sem
hefur gildi í sjálfum sér eða skiln-
ingurinn á heiminum, er það lífið
sjálft eða skiiningurinn á lífinu?
að segja þeim, það vita þeir fyrir.
Þó hafa þeir ekki gerst brotlegir við
lög samfélagsins, utan einn, sem
fær kikk út úr því að brjóta rúður í
stórmagasínum að næturlagi. Að
öðru leyti hafa þeir fátt til saka
unnið annað en að vera fátækir,
ómenntaðir og atvinnulausir.
Undir lokin brýst innibyrgð reiði
þeirra út í óhugnanlegustu
slagsmálum, sem ég hef nokkurn
tíma séð á sviði. Um það leyti, sem
áhorfandinn býst við því að sjá
mann myrtan, rennur æðið loks af
þeim sterkari og það setur að hon-
um nær óstöðvandi grát, en vinur
hans spýtir blóði. Þegar ekki for-
ingjans loks er hljóðnaður, rís
hann á fætur og hefur að kenna
félögum sínum sjálfsvörn. Það er
ruddaleg slagsmálatækni hans
sjálfs, sem síðar má búast við að
þeir beiti í sameiginlegri baráttu
við það samfélag, sem hefur misk-
unnarlaust hrint þeim frá sér.
Sýningin á þessu leikriti var
feikilega áhrifamikil og leikmynd
og leikstjórn sú besta, sem ég sá í
borginni. Nafn leikstjórans er Ib
Thorup og leikmyndateiknarans
Karin Betz, en Lone Hertz og Ma-
lene Schwartz stjórna ieikhúsinu.
Og eftir þessa viku í dönsku
leikhúsi hafði ég á tilfinningunni,
að það sem skorti helst væri stór-
brotnari og skýrari leikstjóm og
frumlegri leikmyndagerð og bið ég
þó engan að taka orð mín hátíð-
lega, til þess var vera mín með
Dönum allt of stutt. En þeir eiga
sannarlega góða ieikara og í þeirra
leikhúsi liggja rætur hins íslenska.
Þeir fóstruðu Jóhann Sigurjóns-
son, Guðmund Kamban, Onnu
Borg, Harald Björnsson og Lárus
Pálsson svo nokkrir frumherjar
atvinnumennsku í íslensku leikhúsi
séu nefndir á nafn. Við megum
sjálfsagt ýmislegt til þeirra sækja
enn og ég þakka fyrir góða
skemmtun.
Leikhús með lifandi leikurum
hrífur mig.
Reykjavík 9. maí
Steinunn Jóhannesdóttir.
Þessari spumingu vilja margir
koma sér undan að svara.
En sú stund getur mnnið upp, að
maðurinn neyðist til að velja. Faust
valdi skilninginn og fómaði lífinu. í
dag eru fræðabræður hans í sömu
klemmu út um allan heim. Ef þeir
vilja fá fullnaðarvissu um það sem
gerist ef kjamorkusprengjunum,
þeim vélum sem smíðaðar eru eftir
merkustu uppfinningum þeirra, er
almennt komið í gagnið, eða
eitrinu og sýklunum sem þeir hafa
á valdi sínu, verður dreift, þá hljóta
þeir að velja eins og Faust og fóma
Grétu.
Heimsbyggðin á kannski allt
undir því komið, að þeir hafi ekki
selt sál sína einhverjum tungu-
mjúkum klumbufættum Mefistó,
sem svo vont er að vara sig á, því
hann getur bmgðið sér í allra kvik-
inda líki, ekki bara hunds heldur
einnig manns og þá gjarnan sveipa-
ður kápu auðs og valds.
Sagan um Faust er saga um
vanda vísindamanna allra tíma. Og
sú saga er býsna vel sögð í Kaup-
mannahöfn um þessar mundir.
Áhrifamikill
„stéttaróvinur“
Af öðru sem fyrir augu mín bar
var ekki allt jafn merkilegt, þegar
aftur er litið, þótt það veitti ágæta
skemmtun á meðan á því stóð.
Þannig var Næturvörðurinn eftir
Stig Ossian Ericson um misheppn-
aða leikarann, sem gerðist nætur-
vörður á gjörgæslu og Cleopatra
söngvafarsi um þá frægu egypsku
drottningu og ástmenn hennar
Cesar og Antóníus. Eftir tvö þús-
und ár er valdabaráttan suður þar,
launmorðin, þú líka Brútus bróðir
minn ásamt sjálfsmorði drottning-
ar orðið hið besta aðhlátursefni í
meðfömm Dana. Riddarasalurinn
ætlaði hreint að rifna af hlátra-
sköllum okkar áhorfendanna.
En að lokum langar mig að
minnast fáum orðum á Stéttaróvin-
inn, verðlaunaleikrit eftir Bretann
Nigel Williams, sem sýnt er á
Aveny leikhúsinu. Það fjallar um
unga utangarðsdrengi í breskri
stórborg. Sviðið er niðumídd
skólastofa, þar sem þeir bíða eftir
kennara sem ekki kemur til annars
en að segja þeim, hvað þeir séu
viðbjóðslegir og öllum til ama. Það
er um það bil að eina, sem ekki þarf
Torben Jensen
Jesper Christensen
REGATA LOKSINS TH AFGREE)SLU
A bílasýningunni AUTO ’84 í síöasta mánuöi kynntum viö REGATA, nýjasta
gœðinginn í FIAT FJÖLSKYLDUNNI. REGATA vakti mikla athygli á sýningunni
og nú vomm viö aö fá fyrstu sendinguna til landsins.
REGATA er íramhjóladriíinn og búinn öllum
aksturseiginleikum FLAT gœðinganna, léttur 1
stýri, rásíastur, liggur vel og er sérlega
viðbragðsíljótur.
REGATA er rúmgóöur og íarangursrými er
ótrúlega mikið.
Sparneytnin er þó líklega stœrsti
kosturinn viö þennan glœsilega bíl,
hann eyöir allt niöur í 5.4 lítra á
hundraöiö, sem er hreint ótrúlegt fýuir
bíl í þessum stœröarílokki.
KYNNINGARVERÐ - OG KJÖR 1
Á þessari fyrstu sendingu bjóöum viö sérstakt kynningarverö og reynum
að haía hátíðaryfirbragð á kjörunum. Útbomn í REGATA getur verið allt
oían í ÍOO.OOO,- krónur og verðið er hreint ótrúlegt íyrir rúmgóöan,
íramhjóladrifinn glœsivagn.
Sex ára ryðvarnarábyrgö
kr. 329.000.-
(gengi 2/5 '84)
EGILL
VILHJÁLMSSON HF.
Smidjuvegi 4, Kópavogi. Símar 77200 - 77202.