Þjóðviljinn - 23.02.1988, Blaðsíða 7

LANDSBYGGÐIN
r
Bestu vinjum hálendisins er drekkt undir víðáttumiklum vötnum og orkan seld erlendum auðfélögum fyrir spottprís, segir Eyvindur.
Eyvindur Erlendsson:
Um landeyðinqu,
bændur og sauðkindur
Sé land ofbitið eða ofeytt erþar ekki sauðkindin ein að verki
Fyrir nokkru var þess getið hér
í blaðinu að í nýlegum Útverði,
blaði Samtaka um jafnrétti milli
landshluta, hefðu birst tvær
greinar eftir Eyvind Erlendsson.
Við gátum ekki stillt okkur um að
ræna annarri greininni til birting-
ar hér í blaðinu. Nú er það al-
kunna, að komist menn átölu-
laust upp með eitthvað, illt sem
gott, þá hættir þeim gjarna til að
færa sig upp á skaftið. í samræmi
við það látum við nú slag standa
og birtum hér einnig síðari grein
Eyvindar. Enginn þarf að ætla að
allir séu sammála Eyvindi en það
gerir skoðun hans hvorki verri né
betri, réttari né rangari. Og tekur
hann svo við:
Því hefur verið haldið fram, að
íslenskir bændur séu að eyða
landið. Þetta er ekki rétt. Því hef-
ur verið haldið fram að sauðfé sé
of margt. Það kann að vera rétt,
þó hefur það aldrei verið sannað.
En sé grasið ofbitið eða ofeytt þá
er þar ekki sauðkindin ein að
verki heldur allir grasbítar,
sauðfé, hross, hreindýr, gæs, álft
og fólk. Minnst af grasinu fellur
þó fyrir biti. Það er troðið niður
af fólksumferð, tryllitækjum túr-
ista og þungavinnuvélum virkj-
anamanna og því er drekkt undir
víðáttumiklum vötnum, bestu
vinjum hálendisins, í nafni fram-
faranna og til dýrðar hinum mikia
guði nútímans - tækniframförun-
um. Að síðustu er svo gróður-
lendi kæft undir steinsteypu og
malbiki hinna sístækkandi borga
og bæja, sem ævinlega myndast á
þeim stöðum helst, sem veðurfar
og þar með landkostir eru bestir.
Eg ætla hér að sýna fram á, að
það eru ekki bændur og ekki
sauðkindur, sem eyða landið.
Það eru borgirnar, sem reka
blindan hernað gegn landinu, án
þess að vita hvað þær eru að gera.
Enda hafa borgir ekki neina með-
vitund sem slíkar. Vöxtur þeirra,
sem öll hegðan, er rekinn áfram
af markaðs- og samkeppnislög-
málum, sem enginn mannlegur
máttur virðist ráða við. Guð ekki
heldur. Líkt og fjandinn hafi
sloppið og leikið um veröldina
lausum hala.
Ekki bændurnir
í Grímsnesinu
Hér fyrr á öldinni trúðu menn
því staðfastlega að öllum vanda
mannkynsins væri hægt að
„redda“, einungis ef menn tækju
sig til. Þeir fundu upp efnafræði-
legan áburð og dembdu á jörð-
ina, þeir fundu sáðtegundir, sem
gáfu tífalda uppskeru, þeir fundu
upp DDT og dengdu því í tunnu-
vís í Sogið þegar Steingrímsstöð
var byggð og voru nú heldur bet-
ur roggnir. Gátu unnið hlífalaust
á þessu fræga yfirráðasvæði mý-
vargsins, þar sem áður hafði orð-
ið að geyma kýrnar í dimmum
fjósum um hásumardaginn. Þeir
fengu offramleiðslu á rafmagni,
sem nú er seld erlendum auðfé-
lögum á spottprfs, niðurgreidd af
hinum almenna íslenska not-
anda, en tókst að drepa fiskisæl-
asta straumvatn landsins í eitt
skipti fyrir öll. Þar voru ekki
bændur í Grímsnesinu að verki
heldur stjórnmálamenn, verk-
fræðingar og viðskiptaséní, sem
ekki þóttust þurfa búandkarla
ráð.
Skuggahliðar upp-
skeruaukningarinnar
Allir vita hvernig fór með
„undralausnir uppskeruaukning-
arinnar", áburðargjöf og sáð
hinnar tíföldu uppskeru. Hvort-
tveggja saug upp snefilefni mold-
arinnar og drap stór landsvæði
um alla Afríku og Ameríku með
undraskjótum hætti. Hin gullnu
kornræktarhéruð Saskatsewan í
Kanada eru nú sem óðast að tapa
öllum gróðurmætti og sem ég
flaut þar yfir í hitteðfyrra, sá ég
með eigin augum svarta sandflák-
ana teygja anga sína vítt og breitt
um þessi fyrrum frjóu héruð, í
miðri byggð. Af kornræktinni í
Sasktsewan kemur fóðrið í kjúkl-
ingana, sem nú er í tísku að eta í
íslenskum borgum. Kanadísk
landeyðing, greidd m.a. af ís-
lenskum klúklingaætum og
niðurgreidd af kanadískum
stjórnvöldum.
Við látum okkur ekki nægja að
eta upp eigið land, við stefnum á
útflutninglandeyðingarinnar. Og
þar eru ekki bændur að verki,
það er hið endurtekna falsráð
allra þeirra, sem halda viðskipta-
vélinni gangandi: stjórnmála-
manna, fjármálafanta, hagspek-
inga og athafnajöfra, að öllum
vanda megi mæta og á honum
sigrast með þenslu, með fram-
leiðniaukningu, auknum hag-
vexti, auknu afköstum, aukinni
vélvæðingu, aukinni orkunotk-
un, með sjálfvirkni og öðrum
djöfullegum galdri. Á þessu telja
menn sig auðgast, en afleiðingum
jarðvöðulsháttarins tekur jörðin.
Hún eyðist. Þar verður ekki
bændum um kennt. Þeir hafa
ekki hvatt til þessara óláta. Þeir
hafa verið píndir til þátttöku í
þeim. Enn síður þýðir að gera
hina skynlausu skepnu, sauð-
kindina, að blóraböggli. Græðgi
neyslusamfélagsins er hér að
verki. Græðgi gróðadýrkunar og
glansmyndalífs borganna er hér
að verki.
„Hvað hefur
þú gert...?“
Og þegar menn úr borgum æpa
að bændum að þeir séu að eyða
landið þá ættu bændur að spyrja:
„Hvað hefur þú gert við landið,
sem þú býrð á sjálfur, heima í
þinni eigin byggð? Maður, líttu
þér nær. Þú hefur hlammað ofan
á það steinsteypu, þú hefur smurt
yfir það malbiki og þú hefur mok-
að því út í sjó. Og þegar þú ert
búinn að skapa algera landauðn
hjá sjálfum þér þá heimtarðu og
ég hafi tilbúið gróðursælt land
handa þér að spóka þig á á sumar-
dögum. Þá ertu allt í einu ölvaður
af ást á þessu landi, sem þú hefur
ekki fram að þessu viljað skít-
nýta, en fyrirlitið allt, sem þar
lífsanda dregur.
Eitt er víst: Útrýming bænda
og sauðfjár mun ekki stöðva
landeyðinguna. Jafnskjótt og
borgarbúum hefur tekist að ryðja
sauðkindinni burt, munu þeir:
reka sporthesta sína út á landið.
Þeir hafa nú þegar margar bestu
grasjarðir Suðurlandsins undir og
bíða í ofvæni eftir lagi til að reka
sístækkandi stóð sitt upp á
heiðarnar líka. Og jafnskjótt því
sem bændur víkja af kjarr- og sil-
ungaveiðijörðum, sem einu sinni
voru við Sog, áður en orku- og
gróðurhungur borgarbúans fylltu
ána af undraefninu DDT, þá
streyma borgarbúar einnig þang-
að og til hvers? Til að byggja
borgir einnig þar. Mér er sagt að í
sumarhúsaborgum Suðurlands-
ins búi stundum fleira fólk en sem
nemur fjölda allra Árnesinga
samanlagt. Síðan byggjast fleiri
og fleiri heils árs hús í þessum
borgum. Akvegir um þær verða
breikkaðir (ásýslunnar kostnað).
Verslunarstell verða byggð... ví-
deóleigur. Síðan kemur malbik.
En um atkvæðisrétt trjánna verð-
ur ekki spurt, frekar en fyrri dag-
inn.
ee/mhg
(Millifyrirsagnir eru blaðsins).
Loðdýr
Búunum
fjölgar
I byrjun s.l. árs munu um 220
loðdýrabú hafa verið starfandi á
landinu. Síðan munu um 60 bú
hafa bæst við svo að nú ættu þau
að vera orðin fast að þremur
hundruðum. Einhverjir munu
raunar hafa lagt niður loðdýr-
abúskap og er það þó hægara um
að tala en í að komast.
Á síðasta sölutímabili voru
seld um 75 þús. refaskinn og um
40 þús. minkaskinn. Talið er að
verðmæti refaskinnanna hafi
numið nálægt 142 milj. kr. en
minkaskinnanna um 68 milj. eða
alls um 210 milj. kr.
Töluverðir erfiðleikar hafa
steðjað að refaræktinni. Verð-
lækkun hefur orðið á skinnum og
veldur þar ekki hvað síst um doll-
araverðfallið. Af þeim ástæðum
halla menn sér nú meir en áður að
minkaræktinni. Auðvitað má
alltaf búast við sveiflum á skinna-
verðinu og líklega er því
skynsamlegast, á þessu sviði sem
öðrum, að hafa ekki öll eggin í
sömu körfunni. -mhg
Grænmeti
Vaxandi framleiðsla
Á síðasta ári var grænmetis-
framleiðsla okkar meiri en mörg
undanfarin ár. Má segja að hún
hafi farið jafnt og þétt vaxandi
allan yflrstandandi áratug.
Ef teknar eru sex helstu græn-
metistegundirnar og framleiðsla
á þeim borin samah við fram-
leiðsluna 1981 þá lítur sá saman-
burður þahnig út - talan frá 1981 í
svigum: Tómatár f40 lestir,
(520). Gúrkur 510 lestir (395).
Blómkál 140 lestir, (125). Hvít-
kál 330 lestir, (344). Gulrætur
2201estir, (116). Paprika 115 lest-
ir (22).
Þrátt fyrir tiltölulega öra fram-
leiðsluaukningu er enginn bil-
bugur á garðyrkjubændum svo
sem sjá má á því, að á s.l. ári voru
byggðir um 7000 ferm. af gróður-
húsum. Ef svo fer fram sem horfir
má búast við álíka mikilli viðbót í
ár. -mhg
Þriðjudagur 23. febrúar 1988 ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 7