Þjóðviljinn - 14.05.1988, Blaðsíða 7

Ekki sopið kálið enn
Nœstsíðasti eða lokakafli Ráðhússögu Davíðs Oddssonar
Allir fulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins í borgarstjórn Reykja-
víkur létu sig hafa það að segja já,
þegar byggingarleyfi Tjarnarráð-
hússins var afgreitt með nafna-
kalli í síðustu viku. Það var tákn-
rænt, að í nokkurra klukku-
stunda umræðu var borgarstjóri
einn um að verja framkvæmdina,
ef frá er talinn formaður skipu-
lagsnefndar, Vilhjálmur Þ. Vil-
hjálmsson. Formsins vegna, hóf
hann umræður með því að kynna
meirihlutasjónarmið nefndarinn-
ar.
Á þeim tæplega 10 fundum
sem ráðhúsmálið hefur komið til
umræðu hefur málafylgjan verið
eins, örfáir meirihlutafulltrúar
hafa skotið inn orði um málið.
Borgarstjóri hefur aftur á móti
gjörnýtt þau forréttindi sín, að
geta talað á eftir hverjum og ein-
um ræðumanni stjórnarandstöð-
unnar. Þannig hefur hann undir-
strikað í borgarstjórn, sem og
annars staðar, að Tjarnarráðhús-
ið er hans einkahugsjón. Þegj-
andalegt fylgdarlið lýtur höfði og
lyftir hönd þá kallið kemur.
Skapferli
borgarstjórans
Hlustendum Rásar 2 var boðið
inná hverfafund hjá Sjálfstæðis-
flokknum í Reykjavík fyrir
skömmu. Þar sagði borgarstjóri
frá því, að einhverjir menn væru
að vara hann við framgöngunni í
ráðhúsmálinu og teldu það geta
skaðað Davíð og flokkinn.
Áhyggjur sem þessar kvað borg-
arstjóri lítilmótlegar og ekki hæfa
skapferli sínu. Kjark og þor ættu
menn að meta. Var á honum að
heyra, að þau örlög ein óttaðist
hann, að þurfa að sitja aðgerðar-
laus á sínum rassi niður við
Austurvöll. Þessi ótti virðist hafa
leitt hann útí framkvæmd, sem
vitað var að kallaði á sterka and-
stöðu. Þannig var tryggður al-
mennilegur slagur við borgarbúa.
Það er misskilningur Davíðs
Oddssonar að Reykvíkingar
kunni best að meta kenjóttar ein-
ræðishvatir í fari forystumanna.
Þær eiga ekkert skylt við þor og
kjark, en minna á fyrstu þroska-
skeið barnsins, sem einkennast af
veraldarsýninni: Ég um mig frá
mér til mín. Það sem borgarstjóri
hefur fram yfir barnið er valdið,
sem kemur fram viljanum.
Borgarstjórinn þarf ekki að
óttast verkefnaskort, þótt hann
hætti við að nauðga Tjarnarráðs-
húsi uppá Reykvíkinga. Tækist
honum að beina sjónum út fyrir
þröngan sjálfshringinn, kæmi
hann auga á mannlíf í Reykjavík-
urborg. Verkefni, sem gætu
aukið velferð ungra sem aldinna
borgarbúa blasa hvarvetna við.
Óleyst.
Vanrœkt
velferð
Borgarstjóri mætti byrja á því
að heimsækja yngstu Reykvík-
ingana og foreldra þeirra. Þá
heyrði hann óskir um örugga,
þroskavænlega dagvist á vel
mönnuðum barnaheimilum.
Barnaheimilum, sem væru
uppeldis- og menntasetur. Nú
býður Reykjavíkurborg aðeins
43 af hverjum 100 börnum á for-
skólaaldri uppá barnaheimilis-
pláss. Og því fer fjarri, að öll
heimilin geti starfað eins og best
væri á kosið. Því veldur skortur á
starfsfólki, sem er afleiðing lé-
legra launa og vanmats á gildi
uppeldisstarfa.
Á göngu sinni um grunnskóla
borgarinnar kynntist yfirvaldið
öryggisleysi yngstu skólabarn-
anna. Athvarf utan kennslutíma,
í skólunum sjálfum eða á skóla-
dagheimilum, er fjarri því að
fullnægja þörf. Hann rækist á
nokkra yfirfulla skóla, sem ekki
bjóða nemendum allar lögboðn-
ar kennslugreinar eða þau náms-
gögn, bækur og annað, sem er
nauðsyn í nútímakennslu. Hann
kæmist ekki hjá því að heyra
saknaðartal kennara um horfna
tíð, þegar Reykjavík var í farar-
broddi um þróun og frumkvæði í
skólastarfi.
Borgarstjóri ætti að gefa sig á
tal við efstubekkinga grunn-
skólans. Unglingarnir í Grafar-
vogi, Seljahverfi og Þingholtun-
um myndu leiðbeina honum um
óunnin verkefni til þess að skapa
félagsaðstöðu í þessum hverfum.
Og eina kvöldstund, niður í
Austurstræti, gæti hann fengið
góð ráð um unglingahúsið, sem
krakkarnir vilja fá í miðbæinn.
Með lista ellimáladeildar borg-
arinnar í höndum, sér borgar-
KristínÁ. Ólafsdóttir
skrifar
stjóri, að ekki er til setunnar við
Austurvöll boðið. Á listanum eru
yfir 1000 nöfn þeirra, sem bíða
eftir margvíslegum úrræðum fyrir
elstu Reykvíkingana. Úrræðum
sem ekki eru til. Engin ný leigu-
íbúð með þjónustu fyrir aldraða
hefur verið tekin í notkun síðan
fyrir kosningar 1986. Skortur á
hjúkrunarheimilum er átakan-
legur. Annarri af tveimur öldrun-
ardeildum Borgarspítalans er
verið að loka vegna starfsmanna-
skorts. Heimaþjónusta er óf-
ullkomin, fyrst og fremst vegna
þess að þeim sem sinna henni er
hvorki sýndir sómi í launum né
aðbúnaði.
Að reka fyrirtœki
Vel á minnst, laun borgar-
starfsmanna. Þar hefur stjórn-
endum heldur betur brugðist
bogalistin. Borgarstjóri á enn
eftir að læra þá lexíu góðra for-
stjóra, að ánægt starfsfólk er
mesta verðmæti vel rekins fyrir-
tækis. Starfsmannahreyfing á
dagvistarheimilum Reykjavíkur
ber vott um vanhæfni meirihlut-
ans til þess að reka þjónustu
borgarinnar. þar hættu tæplega
60% starfsliðsins á síðasta ári,
alls 426 manns. það er nöturleg
staðreynd, að borgin, með sína
digru sjóði, greiðir starfsfólki
sínu lægri laun en tíðkast hjá öðr-
um sveitarfélögum í landinu.
Með því að svelta starfsmenn og
rýra þjónustu verður auðvitað
meira fé afgangs til gæluverkefna
og munaðar.
Borgarstjóra, sem og öðrum
fulltrúm var falin ábyrgð á gífur-
legum fjármunum, sem Reykvík-
ingar hafa aflað og er þeirra eign.
Verkefni, sem ég hef hér rakið,
skipta sköpum um lífsskilyrði
tugþúsunda borgarbúa. Mörg
þeirra eru fjárfrek. Það er skylda
borgarfulltrúa að einbeita sér að
úrlausn þeirra. Svo lengi, sem
þessi mál eru í ólestri, er ekki
verjandi að nota á annan milljarð
króna í ráðhús, sem vel getur
beðið. Þetta er ein ástæðan fyrir
andstöðu borgarfulltrúa Alþýðu-
bandalagsins við byggingu ráð-
hússins.
Smánað lýðrœði
Hin meginástæðan fyrir and-
stöðu okkar er staðsetning húss-
ins. Við þóttumst vita, að svo
stórfelld röskun á Tjarnasvæðinu
væri fleirum en okkur hitamál, og
lögðum til að fram færi alrnenn
atkvæðagreiðsla um ráðhúsið.
Meirihlutinn vísaði tillögunni frá.
Þetta var strax 1. október, þegar
ráðhúsmálið kom fyrst á dagskrá
borgarstjórnar. Síðan hefur
gengið á með mótmælum, kröftu-
gri en áður í sögu borgarmála.
Itrekað hafa skoðanakannanir
sýnt andstöðu meirihluta borgar-
búa.
En meirihluta Sjálfstæðis-
flokksins varðar ekkert um skoð-
anir Reykvíkinga. Borgarstjór-
inn vill hús, Þá fær hann hús.
Sama hvað það kostar. Og nú,
þegar gamli ráðhúsdraugurinn er
farinn að líkamnast niður á
Tjörn, fyllist fólk reiði. Ekki ein-
ungis vegna hörmungarinnar,
sem blasir við, heldur líka yfir
dæmalausri framgöngu valdhafa
borgarinnar til að koma fram
vilja sínum.
Atgangur Sjálfstæðisflokksins
í ráðhúsmálinu einkennist af pól-
itískum ribbaldahætti, sem lengi
verður í minnum hafður. í kosn-
ingabaráttu fyrir tveimur árum
voru kjósendur blekktir. Á lof-
orðalistum Sjálfstæðismanna
voru fyrirheit um stórar sem smá-
ar framkvæmdir. Þar sást ekkert
ráðhús. Dýrasta og umdeildasta
framkvæmdin finnst hvergi í
frægri blárri bók frá vorinu 1986.
Þegar Kvosarskipulag var til
kynningar í ársbyrjun 1987 var
gengið gróflega á skjön við lands-
lög, í ljósi þeirrar túlkunar meiri-
hlutans, að þar hafi almenningi
gefist tækifæri til þess að gera at-
hugasemdir við ráðhúsáformin.
Eftir að fólk áttaði sig á því hvað
til stóð og lét andstöðu sína í ljós,
kom hið rétta eðli valdhafans sí-
fellt betur í ljós. Valdhrokinn.
Valdsklónni var krækt alla leið
uppí ríkisstjórn, og ráðherrar og
embættismenn látnir beita félags-
málaráðherra óeðlilegum þrýst-
ingi. Eða eru menn búnir að
gleyma dæmalausum afskiptum
forsætisráðherra af staðfestingu á
deiliskipulagi sveitarfélags.
Hvergi hef ég séð bornar til baka
fréttir af sunnudagsfundi á heim-
ili forsætisráðherra kvöldið fyrir
staðfestingartilkynningu félags-
málaráðherra. Þar sátu -æðstu
embættismenn borgarinnar
ásamt ráðherrum ríkisstjórnar-
innar með aðstoðarmanni félags-
málaráðherra.
Blaut tuska kom síðan í andlit
Reykvíkinga í formi yfirlýsingar
borgarstjóra, um að ekkert yrði
gert með athugasemdir þeirra við
ráðhúsáformin. Skoðanir þeirra
fengju að rykfalla í skjalageymsl-
um. Þetta gerðist, þegar borgar-
stjóri féllst á viðbótarkynningu
að tilmælum Jóhönnu Sigurðar-
dóttur. Þeirri kynningu var aldrei
ætlað að vera annað en skrípa-
leikur.
Fyrir nokkrum vikum afhentu
samtökin „Tjörnin lifi“ mótmæli
10 þúsund Reykvíkinga. Forseti
borgarstjórnar tók á móti undir-
skriftunum með skætingi, eins og
sjónvarpsáhorfendur urðu vitni
að. Meirihlutann varðar ekkert
um vilja þessara þúsunda. Það
sýndu þeir einnig við nafnakallið
í síðustu viku.
Óheilbrigt
andrúmsloft
Við undirskriftasöfnunina
komu í ljós viðhorf, sem segja
alvarlega sögu um pólitískt and-
rúmsloft í Reykjavík. Ég veit
dæmi þess, að starfsmenn borgar-
innar sögðust ekki treysta sér til
þess að skrifa undir, því þeir ótt-
uðust að verða látnir gjalda þess í
starfi sínu. Þessi svör gáfu þeir
fólki, sem gekk í hús til að safna
undirskriftum. Ég veit líka frá
fyrstu hendi, um starfsmenn
einnar stofnunar Reykjavíkur-
borgar, sem ákváðu að skrifa
ekki undir, eftir að hafa ráðfært
sig hver við annan. Voru' þó
margir þeirra heitir andstæðingar
ráðhússins. Þeir töldu að undir-
skrift gæti þýtt áhættu í starfi.
Sannfæring fólks, um að
atvinna þess, laun eða aðrir hags-
munir séu í hættu, ef skoðanir
þess ganga í berhögg við valdhaf-
ana verður ekki til að ástæðu-
lausu. Fólk dregur ályktanir af
dæmum sem það hefur fyrir sér.
Dæmum um að mönnum er hygl-
að fyrir þægð og refsað fyrir and-
stöðu. Dæmin er sjaldnast hægt
að sanna, en þau liggja í loftinu
og til verður pólitískt ástand sem
gjarnan er nefnt „hálffasískt".
Þetta lýsingarorð á að mínum
dómi vel við pólitískt andrúms-
loft í Reykjavík undir núverandi
stjórn.
Þetta kunna að þykja stór orð
og vissulega felast í þeim alvar-
legar ásakanir um óheilbrigt
stjórnarfar. Legðu fulltrúar
meirihlutans eyra við rödd al-
mennings, kæmust þeir að því að
ásakanir sem þessar heyrast víða í
borginni. Ráðhúsmálið hefur
orðið gagnlegt að því leyti, að
augu margra hafa opnast fyrir
spilltu valdi Sjálfstæðisflokksins.
Flokkurinn sem kenndi sig við
lýðræði hefur sjaldan orðið eins
ber að því að smána það hugtak í
reynd. Aftur á rnóti er afhjúpun
Sjálfstæðisflokksins dýru verði
keypt, ef borgarstjóra tekst að
koma sínu ráðhúsi niður í Tjörn-
ina. Það skipulagsslys verður
ekki bætt.
Þótt meirihluti borgarstjórnar
Reykjavíkur hafi samþykkt bygg-
ingarleyfi fyrir ráðhús og þótt
Tjörnin hafi fengið í sig ógrynni
fyllingarefnis er kálið ekki sopið
enn. Hjá félagsmálaráðherra
liggja óafgreiddar kærur um
stækkun lóðar og byggingar, sem
gerð var eftir að skipulag Kvosar-
innar var staðfest. Niðurstaða
ráðherra gæti orðið sú, að
teikningarnar, sem byggingar-
leyfið nær til, stangist á við stað-
fest deiliskipulag og gildandi Að-
alskipulag Reykjavíkur. Von-
andi fær ráðherrann frið til þess
að meta alla málavexti í ljósi
landslaga, þrátt fyrir þá staðr-
eynd, að þingflokkur Sjálfstæðis-
flokksins hafði ráðhús í Reykja-
vík á dagskrá sinni í síðustu viku.
Kristín Á. Ólafsdóttir
borgarfulltrúi fyrir
Alþýðubandalagið
Laugardagur 14. mai 1988 ÞJÓÐVILJINN - SIÐA 7