Þjóðviljinn - 13.04.1989, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Bjargráð
silfurfatsins
Gengisfelling! er enn einu sinni viölagiö hjá stórum kór
atvinnurekenda, og nú kyrjað hærra en nokkru sinni fyrr
vegna kjarasamninga hjá starfsmönnum ríkisins.
Sjálfstæðisflokkurinn tekur undir einsog venjulega, og
hefur ekki dottið annað í hug frá því flokkurinn tók sér frí frá
stjórnmálum í haust.
Rökin eru þau að stór gengisfelling sé það eina sem geti
gert sjávarútveginum kleift að borga krónuhækkun BSRB-
samningsins, haldið lífi í fiskvinnslunni og þarmeð firrt
sjávarþorpin atvinnuleysi.
Og menn hafa bent á það í þessu sambandi að í gildi er
samningur VSÍ við iðnaðarmenn frammá haustið. Munur á
taxtahækkunum BSRB þann tíma og þeim hækkunum sem
iðnaðarmenn fá er um það bil 1 prósent. Atvinnurekendur
hljóta að hafa reiknað með svipuðum hækkunum til al-
menns verkafólks og í samningum sínum við iðnaðarmenn,
og mætti því segja að hæsta hugsanleg krafa atvinnurek-
enda vegna samninga í BSRB-stíl sé 0,25 prósent, - sá
fjórðungur af eina prósentinu sem jafngildir hlut launa í
heildarútgjöldum fiskvinnslunnar.
Allt tal um breytingar í júlí vegna verðbóta er fiskvinnslunni
hollast að geyma frammí júlí. Þangað til eru hálfur þriðji
mánuður, langur tími í sveiflóttu almanaki íslensks sjávar-
útvegs.
Gengisfellingarkrafa útaf BSRB-samningunum einum
saman er þannig óraunhæf, og Ijóst að þeir samningar eru
fyrst og fremst tylliástæða hjá atvinnurekendakórnum og
Sjálfstæðisflokknum.
Víst er staðan ekki auðveld í fiskvinnslunni. En þeir sem
hæst hrópa gleyma ýmsum staðreyndum sem benda til
þess að mikil gengisfelling nú sé ekki rétta leiðin útúr vand-
anum.
Ein af þeim er hreinlega sú að gengið hefur verið lækkað
umtalsvert í nokkrum áföngum síðan í haust.
Nafngengi var lækkað um 3% í haust, um 5% í ársbyrjun,
um2,5% ífebrúar, og varsvo látið sígaum2,25%. Samtals
er þetta gengislækkun uppá rúm 12 prósent. Raungengi
mun nú vera um 9 prósent lægra en að meðaltali árið í fyrra,
og um 12 prósent lægra en í upphafi þess árs.
Þetta eru miklar gengisbreytingar á stuttum tíma, og til
þeirra má rekja stóran hluta verðbólgu og kaupmáttarrýrn-
unar undanfarið, þótt mönnum hafi tekist að stýra framhjá
kollsteypum. Og árangurinn virðist kominn fram í bættri
stöðu fyrirtækjanna það sem af er ári.
Það er einnig athyglisvert að þrátt fyrir áföllin í fyrra koma
best reknu fyrirtækin í sjávarútvegi út með hagnaði. Gott
dæmi er Síldarvinnslan í Neskaupstað sem skilaði 11 milj-
óna plús þrátt fyrir að 291 miljón þurrkaðist burt í afskriftum
og fjármagnsgjöldum.
Auðvitað getur gengisfelling ekki verið bannorð við stjórn
efnahagsmála á íslandi. Af bráðum gengisfellingum er hins-
vegar mjög vond reynsla, bæði hjá stjórnendum í atvinnulífi
og hjá fjárhaldsmönnum heimilanna. Þá hafa breyttar að-
stæður dregið verulega úr gildi þeirra fyrir stöðu sjávarút-
vegsfyrirtækjanna. Á bryggjunni eru þau efnahagslögmál
kölluð að pissa í skóinn sinn.
Það hlýtur svo að vega þungt í pólitískum umræðum um
gengismálin að BSRB gekk til sinna samninga án mikilla
krafna um kaupmátt í trausti þess að kjör yrðu ekki skert
með gengisfellingu. Að láta eftir gengisfellingarkórnum væri
því bein ögrun við opinbera starfsmenn og yrði tekið óstinnt
upp á þeim bæ.
BSRB-samningarnir gefa enga sérstaka ástæðu til að
hækka róminn um gengisfellingar. Framtíðin gefur heldur
enga sérstaka ástæðu til slíks söngs, - enginn veit fyrir
hvernig útlit verður í sumar á fiskmörkuðum, um olíuverð,
eða í vaxtamálum - sem menn geta þó ráðið nokkru um
innanlands.
Sá grunur er raunar áleitinn að með gengisfellingarkröf-
unum séu atvinnurekendur ekki bara að heimta sígildan
rekstrarstyrk úr vösum launamanna heldur einnig að skjóta
sér undan þátttöku í þeirri uppstokkun í atvinnulífi sem ríkis-
stjórnin hefur komið af stað síðan í haust og krefst vissulega
erfiðis og fórna.
Kannski ætti Vinnuveitendasambandið að taka sér silf-
urfatið að einkennismerki?
KLIPPT...
osr ráðhús
Miðbæjarhugsjónir
með blóma
Margir telja að við lifum á tím-
um hugsjónaleysis eða að
minnsta kosti skoðanaleysis.
Mönnum finnst það ekki svara
kostnaði að hafa skoðun á nokkr-
um sköpuðum hlut - eins víst að
þeir fái bágt fyrir eða verði fyrir
vonbrigðum. Aðrir hallast að
þeirri félagsfræði að mannfélagið
sé reyndar stútfullt af skoðunum
- vandinn sé hinsvegar sá að fjöl-
miðlabólgan komi í veg fyrir að
menn geti áttað sig á því hvað er
stórt og hvað smátt í skoðana-
flaumnum.
Svo mikið er víst að eitt er það
efni sem aldrei skortir skoðanir
um eða jafnvel hugsjónir, en það
eru byggingamál í gamla mið-
bænum í Reykjavík. Davíð
Oddsson hefur lagt þann nafla
heimsins undir sína ráðhúshug-
sjón eins og menn vita og hafa af
því risið háar og voldugar og
miklar skoðanabylgjur. Og
Kvosarraunum er hvergi nærri
lokið, eins og blöðin sanna.
Örlög Hótel Borgar
Nú síðast er um það deilt hvort
Alþingi skuli kaupa Hótel Borg
og setja þar upp þingmannaskrif-
stofur eða ekki. Þessi hugmynd
vekur strax upp mikið andóf,
borgarráð hefur þegar lýst
áhyggjum sínum af því að slík
umskipti mundu gera miðbæjar-
lífið enn dauflegra en það er nú.
(Skrýtið annarsþetta: borgaryfir-
völd stofna nýjan miðbæ með
Kringlu og Borgarleikhúsi og
bílastæðum og eru svo hissa á því
að gamla miðbænum hnigni:
héldu menn að öll vaxtarlínurit
væru dæmd til að sigla upp á við
um alla eilífð?). Og Eyjólfur
Konráð Jónsson alþingismaður
skrifar grein í Morgunblaðið í
gær, þar sem hann fyrir sitt leyti
andmælir kaupum á Hótel Borg.
í leiðinni viðrar hann hugmyndir
sínar um það hvernig gera eigi allt
í senn - leysa húsnæðismál al-
þingis og útlits- og skipulags-
vandkvæði Kvosar í eitt skipti
fyrir öll. Eykon segir:
Rífum rífum
„Nú hafa borist fréttir af því að
Oddfellowar hafi sótt um íóð til
nýbyggingar. Hana fá þeir
auðvitað eins og allir aðrir. Þá
losnar væntanlega hús þeirra við
Vonarstræti. Núna er því gullið
tækifæri til að leysa öll deilumál
um viðkvæmasta hluta borgar-
innar. Ríkið á að kaupa eða leigja
húsið. Þar er meira en nóg rými
fyrir alla þá starfsemi alþingis
sem nú kann að vera þröngt um.
... Hitt væri kannski ennþá
skemmtilegra að Davíð keypti
húsið, lánaði ríkinu það í nokkur
ár og léti svo rífa það. Hann mun-
ar ekkert um það. En allt gæti
fallið í ljúfa löð þegar þinghús,
Dómkirkja og ráðhús með torgi
sínu tengdist Tjörninni og
Austurvelli með eðlilegri hóf-
semd í túnfæti Ingólfs.“
Á Davíðstorgi
Þetta er fróðlegt, undarlegt og
stórmerkilegt. Takið eftir þessu:
Davíð „munar ekkert um“ að
kaupa Odfellowhúsið og rífa það
svo - bara til að skapa svigrúm og
torg fyrir ráðhúsið sitt. Og ríkið
munar væntanlega ekki um að
gera annað það sem þarf til að
sama hugsjón verði að veruleika:
samkvæmt teikningu sem Eykon
lætur fylgja með pistli sínum á að
rífa Þórshamar og byggja þar nýtt
hús fyrir skrifstofu alþingis.
Teikningin sýnir annars ljómandi
vel þann davíðska imperíalisma,
sem Eyjólfur Konráð boðar.
Ráðhúsið mikla hefur eignast
torg á bak við sig. Það verður
fagurt útsýni úr skrifstofu borg-
meistarans sjálfs yfir grænar
grundir, sérhannaðar, og svo yfir
lítið og hógvært Alþingishús sem
standa mun bljúgt álengdar eins
og hver annar bflskúr fyrir Davíð
- svo sem til staðfestingar á því,
að það er Davíð sem ræður ein-
hverju í landinu en ekki þessir
alþingisfólar sem koma og kjafta
og fara svo og veit enginn hvað af
þeim varð. Það verður líka útsýni
til snoturrar kapellu ráðhúss-
bóndans (Dómkirkjunnar) og
síðast en ekki síst getur bor-
gmeistarinn horfst beint í augu
við Jón Sigurðsson og sagt með
sanni með skáldinu:
Jón Sigurðsson forseti,
standmynd sem steypt er í eir
hér stöndum við saman
í myrkrinu báðir tveir...
... OG SKORIÐ
Hjúknmarkoniirjáta
morð á 49 sjúklingum
Vald á lífi
og dauða
Herfilegar fréttir hafa birst í
blöðum um hjúkrunarkonur við
sjúkrahús í Vínarborg sem höfðu
myrt 49 sjúklinga.
Frásagnir af því hvað hafi ráðið
gerðum hjúkrunarkvennanna
eru í senn óhugnanlegar og um
leið eins og áminnandi um þær
hættur sem fylgja vangaveltum
um réttmæti líknarmorða svo-
nefndra. Þær sögðust nefnilega
hafa byrjað á því að flýta dauða
þeirra sem haldnir voru ólækn-
andi sjúkdómum (líknardráp
heita það víst) en „seinna myrtu
þær einnig sjúklinga sem þeim
fannst erfiðir f umgengni".
Þessi vitnisburður virðist stað-
festa mjög rækilega ótta þeirra,
sem hafa varað við því að leyfa
líknarmorð. Þegar líknarmorð er
samþykkt, segja þeir, hafa menn
tekið sér vald til að ákveða hver á
að deyja og hver að lifa. Og þá
eru komnar upp nýjar spurningar
og erfiðar: hver á að fá slikt vald
og hvernig mun hann beita því?
Fyrr en varir er vald yfir lífí og
dauða komið inn á djöfullega lág-
kúru þægindafíknarinnar: við
drepum þá sem eru „erfíðir í um-
gengni“. Gáum að þessu.
ÁB.
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 • 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁmason, Silja Aðalsteinsdóttir.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Aðrir blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Elísabet
Brekkan, Guðmundur Rúnar Heiðarsson, HildurFinnsdóttir ípr.), Jim
Smart (Ijósm.), KristóferSvavarsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur
Gíslason, Páll Hannesson, SigurðurÁ. Friðþjófsson (umsjm. Nýs
Helgarblaðs), SœvarGuðbjömsson, ÞorfinnurÓmarsson(íþr.),
ÞrösturHaraldsson.
Framkvœmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrif stof ustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýslngar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
5 Símavar8la: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Ðítstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Erta Lárusdóttir
Útbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Ðjöm Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrin Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgrelðsla, ritstjórn:
Sfðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 80 kr.
Nytt Helgarblaö: 110 kr.
Áskriftarverö á mánuði: 900 kr.
4 SfÐA - ÞJÓÐVILJINN, Flmmtudagur 13. apríl 1989