Þjóðviljinn - 17.08.1989, Blaðsíða 6

ERLENDAR FRETTIR
Brasilía
Stórminnkandi fólksfjölgun
Astæbur sagðar vera útbreiðsla getnaðarvarna og sjónvarps auk stöðnunar og óvissu í efnahagsmálum
r
Aeinnar kynslóðar tímabili hef-
ur dregið úr barneignum
Brasilíumanna um nærri helm-
ing, og kemst sérfræðingur einn
um það efni svo að orði, að fólks-
fjölgunarsprengja landsins hafi
verið gerð óvirk. 1970 eignuðust
brasilískar konur 5,75 börn að
meðaitali, en nú er sú tala komin
niður í 3,2.
íbúar Brasilíu eru nú um 145
miljónir og verða sennilega orðn-
ir um 170 miljónir um næstu alda-
mót. En sú tala er 50 miljónum
neðan við spá lýðfræðinga fyrir
um tíu árum. Þessi mikla fækkun
fæðinga hefur komið mörgum að-
ilum, sérfróðum á þessu sviði, á
óvart. Ástæðurnar sem þeir
nefna til fæðingafækkunarinnar
eru stóraukin notkun getnaðar-
varna, stöðnun í efnahagslífi síð-
asta áratuginn og útbreiðsla sjón-
varps.
Eins og sakir standa hagnýta
tvær af hverjum þremur giftum
brasilískum konum sér getnaðar-
varnir af ýmsu tagi, samkvæmt
upplýsingum frá Bemfam,
stærstu fjölskylduáætlanastofnun
landsins. Algengast er að nota
pilluna eða að láta gera sig ó -
frjóa, og hvorugt er miklum erfið-
leikum bundið fyrir þorra brasilí-
skra kvenna nú til dags. 27 af
hundraði giftra kvenna brasilí-
skra hafa látið gera sig ófrjóar.
Til samanburðar má geta þess, að
17 af hundraði bandarískra
kvenna í hjónabandi hafa látið
framkvæma á sér ófrjósemisað-
gerð. Aðeins sárafáir brasilískir
karlmenn hafa hinsvegar látið
gera sig ófrjóa.
Stöðnun og óvissuástand í
efnahagsmaTúm og þar með-við-
víkjandi lífskjörum hefur einnig
átt sinn þátt í draga úr fjölda fæð-
inga. Er þetta athyglisvert, þar eð
reyndin frá Norður-Ameríku og
Evrópu er sú, að fækkandi fæð-
ingar fylgi batnandi lífskjörum.
Brasilíumenn af lægri stéttum
segja oft, að þeir hafi ekki efni á
að eiga fleiri börn. Þetta er rót-
tæk viðhorfsbreyting frá því sem
áður var, því að þá hrúguðu bras-
ilískir foreldrar niður börnum,
sama hve fátækir þeir voru.
Félagsfræðingar telja að sjón-
varpið, sem þorri landsmanna
horfir nú á, hafi átt verulegan
þátt í þessari breytingu. f því ber
mest á gildismati efri- og milli-
stétta iðnvædds samfélags og
borga. Og lífsstíl þess fólks heyrir
ekki til að eiga mörg börn.
Hliðstæð fækkun fæðinga hef-
ur—nndahfarið" átt sér stað í
tveimur öðrum fjölmennum róm-
anskamerískum löndum, Mexíkó
og Kólombíu. í þeim löndum
báðum hafa stjórnvöld staðið
fyrir umfangsmiklum fjölskyldu-
áætlunum. En ekki þau brasil-
ísku. Þegar fjölskylduáætlanir
komu þar fyrst til tals á sjöunda
áratugnum, snerust stjórnvöld og
kaþólska kirkjan, sem þorri
landsmanna tilheyrir, gegn þeim
af fjandskap, en síðustu árin hafa
þessir aðilar yfirleitt látið ein-
staklingsframtak um fjölskylduá-
ætlanir afskiptalaust. Læknir
einn sem starfar við eina þeirra
stofnana, er hafa þetta með
höndum, segir að afstaða Bras-
ilíumanna til ófrjósemisaðgerða
hafi undanfarið gerbreyst.
Þrátt fyrir mikla notkun getn-
aðarvarna er mikið um fóstur-
eyðingar, og árlega láta þrjár
miljónir brasilískra kvenna eyða
fóstri ólöglega. Mikil fátækt og
skortur á viðunandi heilbrigðis-
þjónustu fyrir margt lágstéttar-
fólk leiða af sér mikinn barna-
dauða. Um 300,000 brasilísk
börn deyja árlega á fyrsta ári.
Aukið innstreymi kvenna á
vinnumarkaðinn á að líkindum
einhvern þátt í fækkun fæðinga.
Fyrirtæki vilja ógjarnan ráða í
vinnu konur, sem búast má við að
verði frá vinnu um lengri eða
skemmri tíma vegna þungungar
og barnsburðar. Gengur þetta
svo langt að sumir atvinnurek-
endur neita að ráða í vinnu ungar
konur, nema því aðeins að þær
hafi vottorð upp á það að þær séu
ófrjóar.
IHT/-dþ.
FLOAMARKAÐURINN
Sovétríkin
Slíta Litháar flokksbönd?
Eistlands-Rússar áfram í verkfalli. Sjálfstjórnarhreyfing í gangi í Aserbædsjan
Borðtennisborð
STIGA borðtennisborð til sölu. Uppl. í
síma 30205.
Kvenreiðhjól óskast
getins eða ódýrt. Uppl. í síma 33367
e.kl. 18.
Til leigu í miðborg Parísar
er einstaklingsíbúð búin húsgögnum.
Nánari upplýsingar í síma 15687 e.kl.
19.
Svalavagn óskast
Óska eftir að kaupa svalavagn. Uppl.
í síma 13335 e.kl. 17.
„Kids Time“
Getur sá sem á forritið Kids Time fyrir
Mackintosh tölvu vinsamlegast haft
samband við Egil í síma 41156.
Til sölu
grár Silver Cross barnavagn og
bleikur Chicco ungbarnastóll. Uppl. í
síma 91 -44304.
Til sölu
Philco þurrkari með nýjum mótor á kr.
10.000,- og fuglabúr á kr. 3.000,-
Uppl. í síma 29672.
Kvenreiðhjól
Kays kvenreiðhjól til sölu, 3 gíra, sem
nýtt. Einnig Subaru bifreið til niðurrifs,
verð tilboð. Uppl. í síma 39361 e.kl.
19.
Skólaritvél óskast
Óska eftir að kaupa skólaritvél. Edda,
sími 15188.
Ódýrt eða gefins
Mig vantar sófa og/eða hægindastól,
lítinn skáp eða kommóðu, gamlan
síma (svartan) og 4-6 eldhússtóla.
Guðrún, sími 681663 kl. 9-17 og
21341 á kvöldin.
Til sölu
fataskápur og Ijósgrátt teppi, selst á
vægu verði. Einnig óskast keypt á
sama stað 6-700 lítra frystikista ódýrt
(útlit er aukaatriði). Uppl. í síma
72596.
Daihatsu sendibíll (bitabox)
til sölu. Ágætís bíll, árg. '84, ný dekk
og öryggisgrind. Uppl. í síma 17482,
Ólafur.
fbúð til leigu
3 herbergja íbúð í vesturbæ til leigu.
Fyrirframgreiðsla. Uppl. í síma 27117
kl. 19-21 næstu daga.
Kattavinir
Tæplega 2 ára fresskött vantar ástríkt
heimili. Hann er geðgóður og þrifinn.
Uppl. í síma 27117.
Til sölu
lítið notað ítalskt leðurpils, slétt, milli-
grátt nr. 42 og nýtt blágrænt polyest-
erpils nr. 18. Sími 83837 e.kl. 15.
Gamlir hægindastólar og sófi
óskast ódýrt eða gefins. Vinsamlega
hringið í síma 680059 í kvöld.
12 gíra ítalskt kappreiðahjól
til sölu, lítið notað, í toppstandi og
selst á hálfvirði. Einnig til sölu En-
somic synthesizer með innbyggðum
8 rása sequemser svo til nýtt og selst
ódýrt. Uppl. í síma 10391 á kvöldin.
Vantar
mjög ódýra þvottavél. Á sama stað
fæst gefins botnlaust hjónarúm. Sími
42754 kl. 12-20.
4 nýleg sumardekk
13 tommu, til sölu. Uppl. í síma
22439.
Óska eftir
stól, gömlum klæðaskáp (gjarnan
með spegli) og eldavél. Uppl. í síma
10242.
Kettlingar
3 kassavana kettlinga af Blóma-
skálakyni vantar heimili. Uppl. í síma
686114.
Tölva óskast
Óska eftir notaðri tveggja drifa tölvu í
góðu ástandi. Uppl. á skrifstofutíma í
síma 681310. Svanheiður.
Ungur, auralaus maður
óskar eftir nothæfum ísskáp, sjón-
varpi, kommóðu og ryksugu gefins.
Uppl. í síma 73829 e.kl. 17.
Til sölu ódýrir
varahlutir úr Lödu
1600 árg. '81, s.s. vatnskassi, start-
ari, blöndungur, kveikja, þurrkumótor
og þurrkuarmar, afturljós, framljós,
grill, bensíndælaog mælaborð. Uppl.
í síma 73829 e.kl. 17.
Óska eftir gangfærum
bíl á númerum
ódýrt eða gefins. Sími 73829 e.kl. 17.
Markaður Hlaðvarpans
Tökum í umboðssölu handgerða-
muni, t.d. skartgripi, útskurð, keram-
ik, föt, vefnað, leikföng og margt
fleira.
Til sölu
2 dekkjagangar undir Fiat 127 (vetrar
og sumar). Uppl. í síma 34597 e.kl.
18, eða í síma 985-20325.
Rússneskar vörur
í miklu úrvali til sölu í Kolaportinu alla
laugardaga. Uppl. í síma 19239.
Haft er eftir talsmönnum kom-
múnistaflokksins í Litháen að
í röðum hans sé nú til athugunar
að gera hann óháðan Kommún-
istaflokki Sovétríkjanna. Kom-
múnistaflokkar allra sovétlýð-
velda eru deildir í þeim flokki, en
nú hyggja litháískir kommúnistar
á að slíta þau tengsl. Ef af því
verður, er ætlunin að samskipti
þeirra og sovéska kommúnista-
flokksins verði eftir það á fullum
j afnrétt isgr u ndvelli.
Valerijonas Baltrunas, helsti
hugmyndafræðingur lítháískra
kommúnista, segir að ljóst sé að
sú staðreynd, að flokkur hans sé
bæði að foTmi til og í raun deild í
sovéska kommúnistaflokknum,
spilli mjög fvrir honum meðal al-
Ungverska blaðið Nepszabad-
sag, sem er málgagn
kommúnistaflokksins þarlendis,
hélt því fram í gær að um 4000
Austur-Þjóðverjar a.m.k. hefðu
það sem af er árinu verið hand-
teknir við austurrísku landamær-
in, er þeir reyndu að komast yfir
þau án ieyfis ungverskra yfir-
valda. Lýsti blaðið yfir stórum
áhyggjum ungverskra stjórn-
valda út af flóttamannastraumi
Bush setur
Castro skilyrði
Bush Bandaríkjaforseti lýsti
þvi yfir í gær, að hann væri ekki til
viðtals um bætt samskipti Banda-
ríkjanna og Kúbu nema því að-
eins að stjórnmálakerfi síðar-
nefnda landsins yrði breytt. Sagði
Bush þetta í ræðu sem hann flutti
í Miami til stuðnings frambjóð-
anda repúblíkana til Bandaríkja-
þings. Kúbanir í Miami, sem þar
eru mjög fjölmennir og hafa
mikil áhrif í bandarískum
stjórnmálum, eru flestir harðir
andstæðingar Castros.
mennings. f kosningunum til so-
véska fulltrúaþingsins í mars s.l.
fór litháíski kommúnistaflokkur-
inn miklar hrakfarir og forustu-
menn hans óttast að hann fári enn
verr út úr kosningum til æðsta-
ráðs (þings) Iandsins, sem fram
eiga að fara fyrir næsta vor, nema
að áðurnefnt skref verðí tekið.
Um 40,000 Rússar í Eistlandi
eru enn í verkfalli til að mótmæla
lögum þess efnis, að menn verði
að hafa dvalist vissan árafjölda í
landinu til að öðlast kosningarétt
og kjörgengi. Ljóst er að ráða-
menn í Moskvu hafa verulegar
áhyggjur af gangi mála í
baltnesku lýðveldunum, ekki síst
vegna þess að árangur sjálfstjórn-
arhreyfinga þar hefur greinilega
haft mikil áhrif á íbúa fleiri so-
þessum, en samkvæmt óopinber-
um heimildum hefur nú yfir milj-
ón Austur-Þjóðverja í hyggju að
flytjast til Vestur-Þýskalands.
Ungverska stjórnin er í þessu
máli milli tveggja elda. Hún
undirritaði fyrr á árinu sáttmála
gerðan af Sameinuðu þjóðunum
um að greiða fyrir flótta-
mönnum, en einnig er í gildi
samningur milli Austur-
Þýskalands og Ungverjalands um
að síðarnefnda ríkið leyfi ekki
þegnum hins fyrrnefnda að kom-
ast yfir land sitt til Vestur-
Evrópu. Frá því að Ungverjar
tóku að klippa niður þann kafla
járntjaldsins, sem aðskildi þá og
Austurríkismenn, hefur mjög
færst í vöxt að Austur-
Þjóðverjar, sem flytjast vilja
vestur, reyni að komast þangað
þá leiðina. Mörgum mun hafa
tekist að komast til Austurríkis
framhjá ungverskum landamæra-
vörðum.
Vesturþýska stjórnin hefur í
bráðina lokað sendiráði sínu í
Búdapest fyrir fólki frá Austur-
Þýskalandi, þar eð það er þegar
troðfullt af flóttamönnum þaðan.
Reuter/-dþ.
vétlýðvelda. Þannig er þjóðernis-
hreyfing í sókn í Moldavíu, þar
sem Rúmenar búa, og í Aserbæd-
sjan hefur verið stofnuð sjálf-
stjórnarhreyfing, sem nefnist Al-
þýðufylking að baltneskri fyrir-
mynd. Á mánudag mættu að sögn
Reuters um 150,000 manns til
fundar, sem samtök þessi boðuðu
til á aðaltorginu í Bakú. Var þar
krafist opinberrar viðurkenning-
ar á samtökunum og að yfirráð
Aserbædsjans yfir Fjalla-
Karabak yrðu tryggð til frambúð-
ar. Þessiþjóðernishreyfing Asera
er gagnsýrð miklu hatri á Armen-
um.
Reuter/-dþ.
Stúdentar
í herskóla
Allir þeir stúdentar er innritast
í Pekingháskóla í byrjun næsta
námsmisseris verða sendir í her-
skóla, þar sem þeir verða að
gangast undir „hernaðarlega og
pólitíska þjálfun“ í ár áður en
þeir fá að hefja nám í háskólan-
um. Þar að auki verður aðeins
800 nýjum stúdentum leyft að
innritast í skólann í haust, í stað
2000 eins og upphaflega hafði
verið fyrirhugað. Stúdentar í
Pekingháskóla höfðu öllum öðr-
um fremur forustu í lýðræðis-
hreyfingunni, sem brotin var á
bak aftur í júní s.l.
Noraid-manni
vísað frá
Bretlandi
Martin Galvin, lögfræðingur í
New York og einn ráðamanna
stofnunar að nafni Noraid, var
handtekinn af lögreglu í norður-
írsku borginni Londonderry á
þriðjudag og hefur verið sendur
til baka til heimalands síns með
breskri herflugvél. Noraid, sem
einkum nýtur stuðnings írskætt-
aðs fólks í Boston og New York,
beitir sér fyrir því að Bretar láti af
höndum Norður-írland og hefur
að áliti breskra yfirvalda stutt
írska lýðveldisherinn (IRA)
dyggilega með fjárframlögum.
Galvin hefur verið útlægur í Bret-
landi síðan 1984.
(írA

brosum/
og ¥
alltgengurbetur *
Ungverjaland
Ahyggjuraf
flóttamannastraumi
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 17. ágúst 1989