Dagblaðið Vísir - DV - 13.12.2003, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 2003
Fókus DV
Grunnskólastarf á íslandi hefur
verið í mikilli gerjun á undanförn-
um árum, ekki síst eftir að rekstur
þess skólastigs var færður frá ríki
yfir til sveitarfélaga fyrir tæpum
áratug. Fólk gerir alltjend orðið
meiri kröfur til skólanna en áður
og velur sér ósjaldan búsetu með
tilliti til þeirra. Ætla má jafnframt
að það fólk sem meðvitaðast er að
þessu leyti sé það sem búið hefur
erlendis og verið með börn þar í
skóla. Eðli samanburðar er að
kröfur aukast. Hér á opnunni er
rætt við foreldra sem að þessari
reynslu búa.
Straumar ganga þvert
á álfur
íslenskt grunnskólastarf stend-
ur að mörgu leyti vel í alþjóðlegum
samanburði, að sögn Gerðar G.
Óskarsdóttur, fræðslustjóra í
Reykjavík.
„Hugmyndir okkar um skóla-
starf koma meira og minna er-
lendis frá. Það eru straumar í gangi
þvert á lönd og álfur á hverjum
tíma og við verðum fyrir áhrifum
frá þeim og tökum þátt í mótun
þeirra," segir Gerður.
Um það hvernig íslenska
grunnskólakerfið standist alþjóð-
legan samanburð segir Gerður því
óhægt að svara; fáir mælikvarðar
séu fyrir hendi. „Við höfum al-
þjóðleg próf og þá tilfinningu sem
við fáum við það að heimsækja
skóla erlendis. I síðustu aiþjóðlegu
könnun sem ísland tók þátt í,
PISA-könnuninni svonefndu, sem
lögð var fyrir í 30 löndum og var
ætlað að mæla færni nemenda í
lestri, stærðfræði og náttúrufræði,
„í skólastarfi borgar-
innar höldum við ör-
ugglega áfram að
sækja okkur góðar
fyrirmyndir til ann-
arra landa. En skóla-
menn frá öðrum lönd-
um hafa einnig komið
i kynnisferðir til okkar
- og ekki hefur verið
annað að heyra en
sitthvað fróðlegthafi
hér verið að fínna."
Var einn vetur í Hollandi með dætur sínar í grunnskóla
Keppikefli að aðlagast samfélginu
„Hérerfjöl-
breyttara fé-
íagslíf, en það
kostar líka sitt
Dæturnar hófu skólagönguna í Svíþjóð
Börnin fá betri
Svanhildur Bogadóttir, borgar-
skjalavörður í Reykjavík, fór haustið
2001 utan til Hollands og stundaði
þá um veturinn MBA-nám við há-
skóla í Haag. Dætur hennar tvær,
Kristín Helga og Jóhanna Vigdís,
sem þá voru átta og tíu ára, fóru
með og gengu í grunnskóla ytra. „í
Hollandi er áberandi að lögð er
áhersla á að útlendingar aðlagist
hollensku samfélagi sem fyrst.
Hluti af því er að geta talað og skrif-
að málið. Stelpurnar voru því í hol-
lenskukennslu í skólanum marga
tíma á dag fyrstu vikurnar. Þær tóku
ótrúlegum framförum í hollensk-
unni og fengu smátt og smátt að
vera meira með bekkjunum sínum.
Sú yngri var að fullu farin að læra
sama námsefni og taka sömu próf
og bekkurinn í febrúar og sú eldri
aðeins seinna."
Reiknað og reiknað
Þegar Svanhildur fór fyrst að leita
að skóla fyrir dætur sínar kveðst hún
hafa rekist á marga veggi. Það haft
þurft talsvert til að finna skóla sem
hentaði þeim. Á endanum kveðst
hún þó hafa fundið kristinn grunn-
skóla, rekinn af borginni, sem var
ókeypis og með sérkennslukvóta
fyrir útlendinga.
Almennt talað var Svanhildur
ánægð með skólakerfið í Hollandi.
„Mér fannst umsjónarkennarar og
skólinn fylgjast vel með námi dætra
minna og framförum þeirra. í ljós
kom að þær voru heldur á eftir í
stærðfræði miðað við hollenska
samnemendur. Lögð var áhersla á
að reikna og reikna og ná færni og
hraða. I íslenska skólanum er meiri
áhersla lögð á skilning og notkun.
Þær gátu ekki reiknað jafn hratt og
hollensku krakkarnir. Umsvifalaust
voru þær settar í nokkra aukatíma í
stærðfræði, þar til þær höfðu náð
sömu leikni og hinir.“
Þrátt fyrir að 30 börn væru í
hverjum bekk var námið eiristak-
lingsmiðað og vel fylgst með árangri
í hverju fagi og umsvifalaust gripið í
taumana ef einhver dróst aftur úr.
Umsjónarkennarinn hafði yfirsýn-
ina og talið var mikilvægt að bekkur-
inn fylgdist að.
Ekkert félagslíf
í hollenska skólanum var mun
meiri agi og betur fylgst með nem-
og ekki hafa
aUirefniáað
taka þátt íþví."
endum heldur en þekkist á íslandi. í
kuldatíð var nemendum ekki hleypt
út nema þeir væru í úlpu. í hádeginu
fóru flest börn heim að borða, en
fylgst var með því að þau sem voru í
skólanum væru með nesti. Algengt
var að foreldrar fylgdu börnunum og
sæktu þau, en hins vegar komu for-
eldrarnir gangandi en ekki á bflum.
„Það sem mér fannst virkilega
skrítið í Hollandi var að ekkert félags-
líf var í skólanum," segir Svanhildur.
„Ekkert foreldrafélag starfandi og
nemendur komu ekki í skólann utan
skólatíma. Algjör undantekning var
ef börnin fengu heimanám, svo
kvöldin voru frjáls. Mér fannst til fyr-
irmyndar að bannað var að kynna
eitthvað í skólanum fyrir nemendum
sem kostaði peninga. Litið var svo á
að með því að sumir gætu komist en
aðrir ekki, af fjárhagsástæðum, og því
væri misrétti að einungis hluti nem-
enda kæmist. Hér er fjölbreyttara fé-
lagslíf, en það kostar líka sitt og ekki
hafa allir efni á að taka þátt í því. í
Hollandi voru kennslubækurnar oft
bara úr endurunnum pappír, prent-
aðar í einlit. Maður er vanur fallegum
vönduðum litprentuðum bókum
hér. Annað var að aðaláherslan var á
kennslu í fyrirlestraformi í Hollandi,
ekki vinnubækur og verkefnavinnu
eins og hér, þar sem ótrúlega mikill
tími hjá krökkum fram eftir aldri
virðist fara í að lita myndir og skreyta
vinnubækur."
Mikill lærdómur
Að flestra dómi felst mikill lær-
dómur í því að búa erlendis - og er
fólki hollt. „Það að búa í údöndum
og fara í skóla með þarlendum
krökkum er ekki bara lærdómur í
kennslustofunum," segir Svanhild-
ur.
„Mér fannst dætur mínar læra
mikið um annað þjóðfélag og sömu-
leiðis hvað fólk er ólíkt og býr við
misjafnar aðstæður. Mér er til dæm-
is minnisstætt þegar þær sögðu mér
sögu af strák frá Pakistan sem byrj-
aði í skólanum þeirra og var stund-
um með þeim í hollenskutímum.
Hann var 12 ára og hafði aldrei á æv-
inni farið í skóla. Það fyrsta sem
hann lærði var að skrifa nafnið sitt.
Stelpurnar samglöddust honumsvo
innilega þegar hann var búinn að ná
nafninu að ég gleymi því ekki."
„Það er mikill munur á ís-
lenska og sænska skólakerfinu.
Sérstaklega þykir mér sláandi að
finna hve börnin fá betri félags-
legan bakgrunn í náminu ytra
heldur en hér heima," segir
Ellisif Katrín Björnsdóttir heyrn-
arfræðingur. Hún og eiginmaður
hennar, Gísli Reyr Stefánsson
flugvirki, bjuggu í nokkur ár í
Gautaborg í Svíþjóð, en fluttu
heim haustið 2002. Una Valgerð-
ur, dóttir þeirra, var þá átta ára
og fór strax inn í þriðja bekk
grunnskóla hér heima. Yngri
dóttirin, Urður Björg, fór aftur á
móti beint í 6 ára bekk eftir að
hafa verið á leikskóla. Ellisif segir
undirbúning úr bóklegu námi
Unu Valgerðar ytra ekki hafa ver-
ið fullnægjandi þegar kom í hið
íslenska skólakerfl.
Tíndu sveppi í skógarferð-
um
„Hér heima er farið að lesa,
skrifa og reikna af krafti strax en
6 ára bekkurinn, sem var kallað-
ur forskóli, var líkari leikskóla og
börnunum kennt að umgangast í.
hóp og kynnast," segir Ellisif.
„Það er mikið lagt upp úr því
að auka félagslega færni nem-
enda. Hún hefur verið örvuð
með því til dæmis að krakkarnir
hafa farið í skógarferðir, lært að
tína sveppi og fengið fræðslu um
dýr og gróður sem er í skóginum.
Þetta kom mjög vel út. Síðan
held ég að Una hafi einnig haft
mjög gott af því að kynnast börn-
um frá öðrum þjóðlöndum þar
sem önnur menning er við lýði. í
bekknum hennar í Gautaborg
voru tuttugu nemendur frá
nítján löndum. Tveir íranar, en
síðan eitt barn frá hverju hinna
landanna átján. Sænskan var
það mál sem þau þurftu að temja
sér og tala sín á milli í skólanum.
íslendingar eru hins vegar mjög
fordómafullir í öllum samskipt-
um sínurn við útlendinga og ég
held að fáfræði sé þar helst um
að kenna." Una Valgerður fékk,
eins og önnur íslensk börn í
Gautaborg, kennslu í íslensku og
hafði hún gott af því, að sögn
móður hennar. öll börn innflytj-
enda í Svíþjóð fá kennslu í þeim
málum sem eru töluð á heimili
viðkomandi ef það er annað en
sænska.
Hugað að allra þörfum
Þegar heim til íslands kom
fór Una, sem fyrr segir, í þriðja
bekk. „Hún er á góðri leið með
að vinna upp það sem upp á
vantaði bóklega. Mestu við-
brigðin eru kannski að koma í
náms- og félagsumhverfi sem er
miklu harðara en nokkru sinni
úti. Þar tíðkast til dæmis ekki að
krakkar gangist undir próf í
námsefninu fyrr en komið er á
unglingastig. Hér tíðkast að allir
gangist undir sömu viðmið. En
mér finnst kosturinn við ís-
lenska kerfið vera að reynt er að
huga að þörfum allra, ekki bara
miða við þá sem eru meðal. Hér
heima er lagt mikið upp úr
hreyfmgu. íþrótta- og sund-
kennsla er til fyrirmyndar."
Annað sem Ellisif nefnir enn
fremur sænska skólakerfinu til
hróss er að þar fá nemendur
strax við skólabyrjun á haustin
allar námsbækur og ritföng.
Þetta þyki sér til fyrirmyndar.
„Sannleikurinn er sá að hér
heima eru þetta alltaf talsverð
útgjöld fyrir foreldra, nokkuð
sem verulega munar um.“
Svigrúm til að vera börn
Það er mat Ellisifjar að í Sví-
þjóð fái börnin miklu meira
svigrúm „til þess að vera börn“,
eins og hún kemst að orði. Eftir
skóladaginn séu þau flest á
skóladagheimili þar til vinnu-
tíma foreldra ljúki, en hér heima
er alsiða að þau gangi með lykil-
inn um hálsinn og fari heim
strax eftir skóla. Jafnvel þótt þar
séu engir foreldrarnir og þeir
Svanhildur og dæturnar „Ekkert foreldrafélag starfandi og nemendur komu ekki ískólann
utan skólatima. Algjör undantekning var efbörnin fengu heimanám, svo kvöldin voru frjáls.
Mér fannst til fyrirmyndar að bannað var að kynna eitthvað I skólanum fyrir nemendum sem
kostaði peninga," segir Svanhildur Bogadóttir. Dóttirin Jóhanna Vigdis er fyrir miðju og Kristín
Helga er lengst til vinstri á myndinni.