Alþýðublaðið - 30.04.1969, Side 5

Alþýðufolaðið 30. apríl 1969 17
1
I
I
2.3 tniEyónir í
te'kjuafgang aff
áburðinum
TEKJUAFGANGUR Áburðar-
verksmiðjunnar á s.l. ári nam 2.3
milljónum króna eftir að afskrifað
ihafði verið og lagt í varasjóð. —
Greiddur var 6% arður til hluthafa.
Kjarni var seldur fyrir 112.4 millj-
ónir króna og önnur efni fyrir 4.4
milljónir. Sanrið hefur verið um
kaup á nýjum rafgreinum og ráð-
inn hefur verið amerískur verk-
fræðingur til að vinna að og ganga
frá útboðslýsingum að fyrirhugaðri
stækkun verksmiðjunnar.
Fluttar voru inn tæplega 40 þús.
lestir af áburði.
I stjórn verksmiðjunnar eru nú:
Pétur Gunnarsson, framkvæmda-
stjóri, formaður;
Halldór H. Jónsson, arkitekt;
Hjörtur Hjartar, framkvæmdastjóri;
Steingrímur Hermannsson, fram-
kvæmdastjóri;
Tóinas Vigfússon, byggingameistari.
Gáfu KobaEttæki |
til Landspítalans
STÓRSTÚKA hinnar óháðu i
Gddfellowreglu á íslandi IOOF B
ltefur lagt fram fé til kaupa á Ko- B
bal-geis!alækningatæki og 'hefur H
Btjórn Krabbameinsfélags íslands ■
valið og útvegað umrætt tæki. -—
Gjöfin er færð Landspítalanum og I
verður komið fyrir í húsnæði því H
eem nú er verið að reisa fyrir það H
við Landspítalann.
Heilbrigðismálaráðherra, Jóhann H
Hafstein, veitti gjöfinni móttöku, H
en Magnús J. Brynjólfsson hafði
orð fyrir gefendum.
Ný Evrópufrítnerki
T GÆR komu út hjá.Póst- og
símamálastjórninni tvö ný Evrópu-
frímerki að verðgildi 13 krónur og
14,50. Merkin eru prentuð hjá
Courvoisier í Sviss. Merkin eru gef-
in út í tilefni þess að CEPT er
10 ára. x
Frímerki eru gefin út af margs-
konar tilefnum og má bæta hér við
til gamans að í október kemur út j
frímerki í Noregi til minningar um ,
að þá eru liðin 200 ár frá því að
fyrsta allsherjar manntal var tckið I
í Noregi.
Mjólkursamsalan
á 73 búólr
MJÓLKURSAMSALA Reykjavík-
ur selur mjólk í 133 búðurn á söltt-
svæði sínu. Hún rekur sjálf 73 búð-
5r, en aðrir aðilar 60 búðir. Við árs I
lok voru starfsmenn Mjólkursam- |
sölunnar 421 talsins. Ólafur Bjarna-
son, Brautarholti, mæltist undan
endurkosningu í stjór.n félagsins
og var í h'ans stáð kjörinn Oddurs
Andrésson, Neðra-Hálsi. Ólafur varj
búinn að sitja í „sfjórninni í 26 ár.!
Sonardóttir keis
arans sem gerðist
Jaf naðarmaður....

Boðbcrar jajnaðarstcfnun nar Jwfa
fyrr og síðar k°mið frá öJlum þjóð-
félagsstéttum, cn það mun þó vera
sjaJdgceft að kpnungsdttir hafi lagt
hreyftngunni trausta liðsmcnn. Um
slikt eru þó dceini. Einn helzti bar-
áttumaður jafnaðarstcfnunnar f
Austurríki á árunum, milli styrjald-
anna var kona> scm var fcédd
prinsessa og hcfði ' gctað borið
prinsessunafnið til dánardcegttrs fyt'-
ir fácimnn árttm. E11 htin ka,íi' tif
aðra braut í lífintt,
Hessi kona fæddist 1883 og hláut
í skírninni nafnið Elísabet og titlana
erkihertogaynja af Habsborg-Lothr-
ingen og prinsessa af Austurríki-
Ungverjalandi. Hún var sonardóttir
Fratiz' Jósefs, sem þá var Austur-
ríkiskeisari, dóttur krónprinsins
Rudólfs og konu hans, belgísku
prinsessunnar Stefaníu. Elísabeth
ólst upp fyrstu árin í höll í Ung-
verjalandi og hafði þá mikið dálæti
á föður sínum, sem hún dýrkaði.
t ■ t
Harmsagan
á Meyerling
Sex ára gömul varð stúlkan fvrir
því áfalli að missa föður sinn, en
það var ekki fyrr en mörgum ár-
um árum síðár að hún.komst að
því með hvaða atvikum það gerðist.
Hann fannst skotinn til bana ásamt
frillu . sinni Mariu Vetsera á veiði-
höllinni Meyerling, og almennt hef-
ur verið talið að hann hafi íyrst
skotið Maríu til bana og framið
síðan sjálfsmorð. Um þetta er þó^
ekki full vissa, og til eru sagnfræð-
ingar, sem halda því fram að þau
hafi verið myrt.
Móðirin sinnti lítið um dóftur
sína, htin giftist eftir skamma hiið
ungverskum aðalsmann'i, og það
kom í hlut afans, keisarans, að ann-
ast um barnið. Er íyisabet- óx upp
‘ varð' hún vifTSæl, eihktihr í Ung-
verjalandi, og þar komu jafnvel
fratn, hugmýiKlif unváð. hfSyta rik-
iserfðalögunum til þess að lnin gæti

með tímanum orðið þar drottning.
Franz Jósef varð sjálfur að grípa í
taumana til að koma í veg fyvir að
þetta gérðist.
Hjónaband og börn
En keisarinn gat ekki ráðið ölltn
18 ára gömul varð htiri ýfir ;ig
ástfangin f ungu’m ridda'ajiðsfora
ingja, Ottó greifa nf Wintflschí
Graetz, og hún krafðist þess’ að f:J>
að giftast horium. Nú vat það ekki
nógu göfugt fyrir prinsessu að gift-
ást réttum og sléttum greifa, en úr
því var bætt með því að hækka hann
í tign, og þau gengu í hjöháband
1902.
5áu eignúSust fjögur horn, en
hjónabandið reyndist ekki haldgrtt
og 1924 skildu þau að fullu. Elísa-
bet var þá búin að fá ný áhugamái,
scm ollu i.vörfum í li'fi hena«r.
Tegar fyrri heimsstyrjöldi.i ge.stði
tók- hún að hugleiða, hvernig al
menningur, verkalýðurinn, lifði líf-
inu og það kom henni til þess að
kynna sér jafnaðarstefnuna. Hún
hreifst af hugsjónum hennar og því
sem lnin átti ólifað varði hún til
þess að herjast fyrir betra og rétt-
látara þjóðfélagi í anda jafnaðar-
manna. Hún tók skorinorða afstöðu
með. verkalýðshreyfingunni og jafn-
aðnrmannaflokknum og skeýtti því
engu hvað ættingjnr hennnr, keisara
fjölskyldan gamla hugsaðj og sagði.
Lifi Iýðveldið!
Fræridur herinar og vinir horfðu
á það með hrýlliifgi, að ihún gekk
um götur Vínarborgar undir rauð-
um fánurn sem á stóð: Lifi Jlýðyeld-
ið! við hlið innrina éinstog Fried-
rirh Adler, Karl Renþer, Otto
Bauer og Adolf Schárf, eh sá síðast
néfndi var forseti Áu?turr‘his
1957—65. Á þessum áfurh hlaut
húri viðurnefnið „rauðá þrinsess-
án“. Og áður en leið á Kyign fór
hún að sjást opinherleg|i ;í fvlgd
með einum af lciðtoguni jafnaðar-
....... „
trianria, kennaranum Leopold Petz-
nek, og eftir skilnaðinn við fyrri
manninn giftist hún honum. Um
leið hætti hún að nota alla titla
sína, en kallaði sig einungis Frú
EJisabet Petznek; það var mesti
heíðurstitillinn af öllum, sagði hún.
Fangelsun
Áratugurinn eftir 1930 varð óróa-
samur í Austurríki. Meðan borgara-
stvrjöldin stóð, .yfir .1934 stóð hún
fast við hlið rnanns síns og skoðana-
hræðra hans og eftir að Engelbert
Dolfuss hafði fest einræðisstjórn-
sína í sessi urðu þau hjórrin fyrir
stöðugum innrásum lögreglunnar á
heimili þeirr.a og að lokum var þeim
varpað í fangelsi. Það var banda-
rískur .blaðamaður, sem kom því
um kring að liún var aftur látin
laus. Hann skrifaði um ævi henn-
ar í blað sitt, og það varð til þess
að stjórnarvöldiri létu liana fyrst
lausa, og síðan eigimnanninn. Dol-
fuss vildi ekki fá almenningsálitið í
öðrum löndum gegn sér.
Ástandið batnaði ekki þegar naz-
istar myrtu Dolfuss og Kurt von
Schussnigg tók við stjórnartaumun-
um. Jafnaðarmenn héldu þó bar-
áttu sinni áfram, fyrst og fremst
á laun, en athafnir þeirra margar
voru þó furðu opinskáar. Og enn
versnaði aðstaðan þegar Hitler inn-
limaði Austurríki í Stór-Þýzkaland
sitt vorið 1938. Gestapo vissi mæta-
vel, hver afstaða þeirra hjóna var,
og með þeim var rækilega fylgzt og
þau iðulcga kölluð til langra yfir-
heyrslna.
Ekkert svar
A þessum árum reyndi Elizabeth
Petznek í fyrsta skipti. um áratugi
að hafa samband við ættingja sína
og fá liðsinni þeirra, en þaðan fékk
hún ekki neitt svar. I3au hjón
reyndu þó eftir mætti að halda bar-
áttunni gegn nazismanum áfrani,
og, eftir morðtilræðið við Hitler
20. júlí 1944 var Leopold Petz.nek
tekinn höndum og sendur í fanga-
búðirnar Dachau norðan við Miin-
clien. F.lisabet Petznek var einnig
tekin föst, yfirheyrð í þaula — og
sætti pyndingum af hendi nazista.
Hún sagði hins vegar ekki frá
neinu, sem þeim gat komið að.
gagni, og uni síðir var henni sleppt
aftur. En henni var það.ljóst, að’
típþ frá því var fylgz.l mcð ölltun
’hennar ferðum dag og nótt allt til
stríðSloka.
..,.. i
Frh. á 18. síðu.