Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1988, Síða 55

UM VARÐVEIZLU BÓKAKOSTS OG ANNARRA GAGNA
55
ofið teppi hvers konar kunnáttu og gróinna hefða; loftin hvelfingar
yfir hinu ærna fé; andrúmsloftið þægilega temprað, þar sem þjálfaðir
sérfræðingar leita lausna á þeim vanda að varðveita pappír og
myndefni, vanda sem þeirra eigin iðnaður hefur orðið til að skapa og
á sinn hátt að magna. Úti fyrir hverfur allt tímaskyn, og maður er
minntur á hið ömurlega landslag, er Jorge Luis Borges lýsir í verki
sínu „Borg liinna ódauðlegu“.
Sá vettvangur, sem hér um ræðir, sýnir svo sárlega, hve litlu þjóð
fær áorkað fyrir sjálfa sig, eigi hún ekki aðgang að upplýsingum og
þeim snjöllu ráðum, sem í þeim eru fólgin.
Að varðveita hið liðna á sinn þátt, bæði heimspekilega og stjórn-
málalega, í því að skapa þjóðarvitundina, þessa sameiginlegu sjálfs-
virðingu, sem er svo nátengd þeim vonum, sem við getum gert okkur
um líðandi stund, og framtíðarvæntingum okkar. Ef þjóð reynist ófær
um að vaka yfir menningararfi sínum og menningartáknum, hvort
sem þær eru nú bækur eða byggingar, upphefst eins konar sálræn
veiklun. Og við könnumst við næsta skrefið niður á við.
Verk eru seld eða fiutt úr landi til að bjarga þeim, og þau gerð
aðgengileg völdum fræðimönnum eða söfnurum, þar sem gætt er
vandlega að hafa hið ákjósanlegasta hita- og rakastig.
Það þarf ekki mikið hugarfiug til að ímynda sér, að sjálfvarðveizlu-
þekkingin og tæknin gæti þar orðið hinn endanlegi sigurvegari!
Pað er ekki að undra, að orðið conservation merkir einmitt að
geyma og bannað er að lögum að fiytja meiriháttar handrit og
prentgripi úr landi eða jafnvel úr þeim byggingum, sem þeim hefur
verið fenginn samastaður í.
Það er kaldhæðnislegt, að því fátækara sem eitthvert land eða
landsvæði er, því viðameiri, fjölskrúðugri og mikilsverðari er oft
menningararfur þess, svo að mann næstum óar við. Maður þarf ekki
annað en heimsækja Bolivíu, Perú og Mið-Ameríku til þess að fá
skilið slíka þversögn.
Hvar sem þú lítur, kostar varðveizlan alltaf mikið, og þó að á henni
sé venju samkvæmt hamrað í öllum yfirlýsingum um menningarmál,
er reyndin sú, þegar að því kemur að ætla henni sinn stað, að
fjárráðin eru hvergi í námunda við þarfirnar. Meira að segja
Venuzuela, þar sem vissulega býr velmegandi þjóð, hvernig sem á
það er litið, eigandi sér Pjóðbókasaf'n með rífiegri fjárveitingu til
varðveizluþáttarins en þekkist í stofnunum þar um slóðir, þetta land