Vísbending - 07.07.1995, Blaðsíða 4

ISBENDING
Hvernig væri
staðan ef engin
væru útlána-
töpin?
Stórfelld útlánatöp og gríðarleg
framlög á afskriftareikninga hljóta að
teljast til áfalla eða óreglulegra liða sem
setja tímabundið mark á rekstrar-
reikninga. Því gæti það verið áhugavert
að skoða hvernig rekstur innláns-
stofnana væri ef töpunum linnti. Það sem
skiptirmestu máli hérerhlutfall reglulegs
kostnaðar á móti tekjum. A mynd hér til
hliðar hefur þetta hlutfall verið reiknað
fyrir stærstu sjö innlánsstofnanir á
tímabilinu 1989-94. Þá ber að taka það
fram að vaxtamunur getur komið fram
bæði á tekju- og gjaldahlið. Útlánsvextir
sem tekjur, en innlánsvextir sem gjöld.
S viptingar í kostnaði
Árið 1989 var hlutfall reglulegs
kostnaðar á móti tekjum 76%, og næstu
ár fer hlutfallið hækkandi, þar til það nær
hántarki, 79%, árið 1991. Þar réði líklega
minnkandi vaxtamunur, en einnig voru
bankar að sameinast á þessum tíma. Slíkt
kann að auka kostnað í fyrstu lotu, þótt
hagræðingin skili sér þegar fram líður.
Hins vegar tekur nefnt hlutfall að lækka
árið 1992 og dettur niður í 65% 1993.
Þess ber að minnast að árið 1992 var mjög
slæmt ár í'yrir bankakerfið og þá nam
tapið 16% af eiginfé . Þessi slæma staða
var hvati til hagræðingar og kostnaðar-
aðhalds, t.d. fækkuðu Landsbanki og
Islandsbanki starfs-mönnum sínum um
149 á því ári, Búnaðarbanki fjölgaði
sínum starfs-mönnum um tvo. Þannig að
árið 1993 lækkaði kostnaður þeirra sjö
stærstu um um 1 milljarð, en einnig má
Hlutfall reglulegs kostnaðar, þ.e. án afskrifta útlána, á móti tekjum
hjá sjö stærstu innlánsstofnunum landsins 1989-1994
76% 7?%
lllln
‘Heimildir: Arsreikningar og útreikningar Vísbendingar
nefna að vaxtamunur stórjókst á þessu
ári. Bankarnir voru því að mæta
útlánatöpum með því að hækka verð á
þjónustu sinni og minnka kostnað. Árið
1993 virðist því hafa verið ár rnikils
rekstrarbata.
Á síðasta ári varð hins vegar I ítils háttar
afturkippur. Tekjur drógust saman um
270 milljónirog kostnaðurjókst um 220
milljónir, því fór hlutl'all kostnaðar af
tekjum upp 168%. Þóerþettalítil breyting
miðað við hvað gerðist á milli áranna
1992 ogl993.
Innlán og kostnaður
I töflu hér að neðan sést að kostnaðar-
hlutfall minnkaði hjá öllum þessurn sjö
innlánsstofnunum frá 1992. Breytingin
frá 1993 til 1994 er þó misjöfn.
1 dag virðist Landsbankinn vera með
bestu rekslrarafkomuna, kostnaður er
aðeins 63% af tekjum, en var 80% árið
1992. íslandsbanki hækkar hlutfall sitt
lítillega á síðasla ári, frá 65% til 68%, en
árið 1992 hafði það verið 73%. Téð
hlutfall kostnaðar hjá Búnaðarbanka
hækkaði mikið á síðasta ári eða frá 65%
í 73%, og má líklega rekja til minni
vaxtamunar. En bankanum heppnaðist
að ná kostnaðarhlutfalli sínu niður úr 80%
í 65% árið 1993 og jók tekjur sínar um
rúmar 600 milljónir.
Hjá sparisjóðunum eykst kostnaðar-
hlutfall mest hjá Sparisjóði vélstjóra, frá
65% í 76%, sem virðist fylgja hröðum
vexti í inn- og útlánum. Hins vegar er
kostnaðarhlutfall Sparisjóðs Hafnar-
tjarðar og Sparisjóðsins í Keflavík jafnt
og þétt á niðurleið. T.d. minnkar
kostnaðarhlutfall Sparisjóðsins í Kefla-
vík úr 84% í 67% á milli áranna 1992-
94, en innlán hans stóðu í stað á milli ára.
Hver er þýðingin?
Þetta er einföld niðurstaða árs-
reikninga, en af þessu má sjá að bankamir
náðu að mestu leyti að framleiða upp í
útlánatöp sín, þ.e. hafa aukið tekjur og
minnkað kostnað. Þá virðist útlánatöpin
stjórna hlutfalli reglulegs kostnaðar af
tekjum hjáíslenskum innlánsstofnunum.
Athuga skal þó að þessi tilgáta á ekki við
urn Islandsbanka, heldur þær sem ekki
geta beinlínis talist í einkaeigu, þ.e. allar
hinar. Stjórnendum þeirra er í mun að
sýna viðunandi afkornu, en varla meir,
enda óþarl'i að missa fé út úr stofnuninni
sem skatta. Fari hagnaður yfir þessi
viðunandi mörk er einfaldlega lagt í það
að auka umsvifin og veltuna á kostnað
hagnaðar, t.d. opna lleiri útibú, til þess
að halda fjármunum inni, því enginn gerir
kröfu að fá þá út. En þannig verður
þjóðhagslegur kostnaður við bankakerfið
of hár. Þetta er það í hnotskurn sem
einkavæðing á að breyta.
Þróun kostnaðar án afskrifta og tekna hjá einstökuni innlánsstofnunum 1992-1994
SPRON 1994 1993 1992 Sparisj. vélstjóra 1994 1993 1992 Sparisj.Hafnarfj. 1994 1993 1992 Sparisj. í l 1994 1993 Keflavík 1992
Rekstrarrcikningur: Rekstrartekjur 636 694 631 325 382 346 560 543 519 475 438 391
Rekstrargjöld 503 466 469 246 215 210 387 390 383 321 337 330
Hagn. af reglul. rekstri 132 228 162 79 167 136 172 153 136 155 101 61
Kostn-afskr./tekjuin 79% 67% 74% 76% 56% 61% 69% 72% 74% 67% 77% 84%
Framlae í afskr.sióð 69 108 120 31 40 56 64 59 40 158 83 47
Landsbanki 1994 1993 1992 Búnaðarbanki 1994 1993 1992 íslandsbanki 1994 1993 1992 Samtals 1994 1993 1992
Rekstrarreikningur: Rekstrartekjur 6.405 6.349 5.836 3.379 3.559 2.918 4.448 4.478 4.594 16.228 16.444 15.234
Rekstrargjöld 4.030 4.057 4.659 2.478 2.320 2.330 3.026 2.937 3.338 10.992 10.722 11.718
Hagn. af reglul. rekstri 2.375 2.292 1.177 900 1.239 588 1.423 1.541 1.256 5.236 5.722 3.516
Kostnaður/tekjum 63% 64% 80% 73% 65% 80% 68% 66% 73% 68% 65% 77%
Framlae f afskriftasióð 2.087 2.034 3.856 651 1.190 637 1.341 2.205 1.512 4.400 5.718 6.268
'Heimildir: ársreikningar og útreikningar Vísbendingar
4