Frjáls verslun - 01.01.1968, Blaðsíða 50

50
FFfJÁLS VERZLUN
Á ÍSLAND AD GANGA í
MARKAÐSBANDALAG
í öðru hefti Frjálsrar verzlunar
birtist grein um markaðsbandalög-
in í Evrópu. í þessari grein verð-
ur rætt um afstöðu íslands til
þessara bandalaga og þau vanda-
má!, sem það myndi liafa í för
með sér fyrir Island, að tengjast
þeim á einn eða annan hátt.
Island og
Efnahagsbandalagið.
ÞEGAR Efnahagsbandalagið var
stofnað árið 1957, kom það ekki
til greina, að ísland gerðist full-
gildur aðili að því. Ákvæði Róm-
arsáttmálans um frjálsan flutning
fjármagns milli aðildarríkjanna,
frjálsan flutning vinnuafls á hin-
um sameiginlega markaði og full-
an rétt til að stofna til atvinnu-
rekstrar hvar sem er á svæði
bandalagsins voru allt of ströngtil
þess að ísland gæti fallizt á þau.
ísland gat ekki fallizt á það að
hleypa erlendu fjármagni eða
vinnuafli óhindrað inn í land sitt.
En þegar Bretar sóttu um fulla að-
ild að Efnahagsbandalaginu árið
1961, var um það rætt, að ísland
fengi aukaaðild að bandalaginu.
Var það þá ætlun íslands að fá
aðild að tollabandalagi Efnahags-
bandalagsins án þess að þurfa að
gangast undir ákvæði Rómarsátt-
málans, um frjálsan flutning fjár-
magns og vinnuafls. En þegar De
Gaulle Frakklandsforseti beitti
neitunarvaldi gegn aðild Bret-
lands að Efnahagsbandalaginu
1963 hætti ísland öllum ráðagerð-
um um aukaaðild að bandalaginu.
Aðeins tvö Evrópuríki hafa
fengið aukaaðild að Efnahags-
bandalaginu. Eru það Grikkland
og Tyrkland en bæði þessi ríki
lýstu því yfir, er þau fengu auka-
aðild að bandalaginu, að þau
hygðust síðar verða fullgildir að-
ilar þar að. Allmörg Afríkuríki,
fyrrverandi nýlendur Frakka,
fyrst og fremst, hafa einnig fengið
aukaaðild að Efnahagsbandalagi
Evrópu. En erfitt er að líta á þá
aukaaðildarsamninga, sem gerðir
hafa verið við Efnahagsbandalag-
ið, sem fyrirmynd af aukaaðildar-
samningi íslands, ef ísland hugs-
aði til aukaaðildar að bandalaginu
síðar.
Afstaðan til
F ríverzlunarbandalagsins.
En hvers vegna gekk ísland
ekki í Fríverzlunarbandalag Evr-
ópu, þegar það var stofnað árið
1959? Því er til að svara, að árið
1959, er Fríverzlunarbandalag
Evrópu var stofnað, var gengis-
skráningin hér á landi óraunhæf,
og mikil og ströng innflutnings-
höft í gildi. Eftir að gengið hafði
verið leiðrétt og innflutningsverzl-
unin að verulegu leyti gerð frjáls,
höfðu skapazt skilyrði til þess að
ganga í markaðsbandalag eins og
Fríverzlunarbandalag Evrópu. En
þá hófust viðræður Breta við
Efnahagsbandalag Evrópu, og bú-
izt var við því, að Bretar og fleiri
aðildarríki Fríverzlunarbanda-
lagsins fengju aðild að Efnahags-
bandaiaginu. Ákvað ísland þá að
bíða átekta og sjá hvort Fríverzl-
unarbandalagið og Efnahags-
bandalagið rynnu saman. Hefur
fsland síðan beðið aðgerðarlaust í
markaðsmálunum allt til þessa. En
á meðan hafa markaðsbandalög-
in stöðugt verið að breyta tollum
sínum og útflutningshagsmunir ís-
lands hafa skaðazt stórlega á
mörkuðum bandalaganna.
Stærstu viðskipta-
svæði Islands.
Á markaðssvæðum Efnahags-
bandalags Evrópu og Fríverzlunar-
bandalags Evrópu eru stærstu við-
skiptalönd íslands. 40% alls út-
flutnings íslands fer til EFTA og
rúm 20% alls útflutningsins fara
til Efnahagsbandalagsins. Stærsta
viðskiptaland íslands á markaði
Fríverzlunarbandalagsins er Bret-
land, en þangað fóru 16.5% alls
útflutnings okkar árið 1966 eða
996.9 milljóna verðmæti. En
stærsta viðskiptaland íslands á
svæði Efnahagsbandalagsins er
Þýzkaland. Þangað fluttum við
út 8.7 % heildarútflutningsins
1966, eða fyrir 523 millj. króna.
Til samanburðar má geta þess, að'
árið 1966 fóru 11.9% alls útflutn-
ings okkar til Austur-Evrópu en
16.6% til Bandaríkjanna.
Bandaríkin voru á árinu 1966
okkar stærsta viðskiptaland, hvað
útflutning varðar, en Bretland
var næststærsta viðskiptalandið að
því, er tók til útflutnings.
Það hefur ekki farið hjá því, að
útflutningshagsmunir íslands hafi
skaðazt á mörkuðum þessum, sem
við höfum svo mikil viðskipti við.
Eftir því sem tollar hafa hækkað
á markaði Efnahagsbandalagsins,
eftir því hefur útflutningur okkar
orðið fyrir meira tjóni. Síðasthð-
ið sumar tilkynntu t. d. Vestur-
Þjóðverjar miklar tollahækkanir á
ísfiski þar í landi. Var þá tollur á
þorski, ýsu og karfa hækkaður úr
2-2% í 9% miðað við 5000 tonna
kvóta, og tollur á ísaðri lúðu var
hækkaður úr 2.2% í 3.6% miðað
við 3000 tonna kvóta. ísland mól-
mælti þessum tollahækkunum og
benti á að 91% af öllum bolfiskj