Alþýðublaðið - 04.11.1976, Blaðsíða 14

Fimmtudagur 4. nóvember 1976. blaSfÁ*
14 LISTIR/MENNING
FINNUR
JÓNSSON
- eitt af fáu stóru
nöfnunum í sögu
ísienzkrar myndlistar
Um þessar mundir stendur yfir i Listasafni
tslands yfirlitssýning á verkum Finns
Jónssonar listmálara. Á sýningunni eru um 200
myndir stórar og smáar, flest oliumálverk, en
einnig vatnslitamyndir, teikningar, tússmyndir
og klippmyndir.
Um það bil helmingur myndanna er i eigu lista-
mannsins en aðrar myndir eru i eigu einstaklinga
og stofnana.
Viö kaffiborö, ein myndanna á sýningu Finns Jónssonar
Umhverfið hefur sterk
áhrif á listamanninn.
Finnur er fæddur aö Strýtu i
Hamarsfirði 15. nóvember 1892. 1
viðtali við Alþýðublaðið segir
Finnur, að umhverfið og náttúru-
fegurðin i Hamarsfirði hafi
snemma haft áhrif á sig og vakið
áhuga sinn á myndlist.
„Ég er ekki i nokkrum vafa um
það, að fagurt og stórbrotið
umhverfi hefur áhrif á ftílk og
örfar sköpunarþrá listamanna”,
sagöi Finnur. Hann sagðist hafa
haft þessa sköpunarþrá allt frá
þvi hann var krakki.
„Útsýniö var líka stórbrotið og
úti fyrir var Papey og svo lrftið ,
sjórinn og fjöllin. Myndirnar i
skýjunum eða i landslaginu
virkuðu mjög sterkt á
imyndunaraflið,” sagði Finnur.
Hollur er heimafenginn
baggi.
Á þessum árum þurftu sveita-
bændur að vinna hörðum höndum
og listir voru yfirleitt ekki i
hávegum hafðar á islenzkum
sveitabæjum.
Jón bóndi á Strýtu var þó að
ýmsu leyti undantekning frá
öðrum bændum. Hann var lærður
Tækni/Vísindi
Finnur Jónsson.
járnsmiður og mikill hagleiks-
maður jafnt á tré sem járn. Segir
Finnur um föður sinn að hann hafi
verið mjög listhneigður og haft
áhuga fyrir fögrum smiðis-
gripum.
Engar myndir voru þó til á
heimilinu þegar Finnur var að
alast upp. Hins vegar varð hann
fyrir miklum áhrifum frá föður
sinum og lærði margt af honum.
Þá segist Finnur einnig hafa lært
mikið af eldri bróður sinum,
Rikharði. bó segist hann aldrei
hafa fengið sérstakiega mikinn
áhuga á tréskurði eða smiðum úr
járni.
Þetta voru góð ár.
Ahugi Finns beindist strax að
teikningu og myndlist. Að visu
var ekki hlaupið að þvi að verða
málari i þá daga. Það var þess
vegna afráðið að Finnur færi til
náms i gullsmiði.
„Ef ég væri ungur nú, mundi
égsennilega ekki hafa farið i gull-
smiðina, heldur beint i mynd-
listina. En i þá daga var nauð-
synlegt að hafa eitthvað i bak-
höndinni.
„Ég held að ég hafi fyrst séð
raunverulegt málverk á Höfn i
Hornafirði. Auk þess hafði ég séð
myndir i bókum. Einnig man ég
eftir litprentun eftir Asgrim.
Finnur lauk sveinsprófi i
Reykjavik árið 1919. Þá hafði
hann einnig fengið kennslu í fri-
hendisteikningu hjá Þórarni
Þorlákssyni listmálara. Þetta
voru kvöldtimar, sem Þórarinn
hafði, og hjá honum var Finnur
tvo vetur með námi sinu i Iðn-
skólanum.
„Þetta voru góð ár,” sagði
Finnur. „Ég var við nám á
vetrum en fór svo heim á sumrin
og stundaði sjóróðra.”
Námsárin.
Finnur segist i raun og veru
ekki hafa byrjað að mála fyrr en
1919 þegar hann fór til náms i
Kaupmannahöfn.
A árunum 1919 og 1920 stundaði
hann nám við Teknisk Skole .i
Kaupmannahöfn og einkaskóla
ViggoBrandtogskóla Olav Rude.
Arið 1921 fór Finnur til Þýzka-
lands og nam þá i einkaskóla hjá
Carl Hofer i Berlfn. Arið 1922 fór
hann til Dresden og var þar við
nám i Listaháskólanum. Meðal
kennara hans þar var Oskar
Kokoschka.
Siðar, fram til ársins 1925 var
hann við „Der Weg, neue Schule
fur Kunst”. Það var einmitt i
Þýzkalandi sem Finnur komst i
tæri við Expressionismann, en
Carl Hofer var einn þekktasti
Expressionisti i Evrópu á þeim
árum.
Fyrsti Expressionistinn
á íslandi.
Abstraktlistin var þá einnig að
ryðja sér til rúms og aðrar
stefnur svo sem Kúbismi, sem
voru i hreinni andstöðu við
impressionismann.
Finnur segist aldrei hafa verið
beint hrifinn af Impression-
ismanum og aldrei hafa málað
neitt i þeim stil. Hinsvegar var
Espressionisminn einmitt sú list-
stefna sem féll vel að skapgerð og
listasmekk Finns.
Segja má að Finnur sé fyrsti
Expressionistinn, sem kemur
fram á Islandi. Einnig má segja
að Finnur hafi fyrstur málara
sýnt abstrakt myndir hér á landi.
Abstraktmyndir Finns eru allar
figúrativar, sem er i rauninni
aðeins staðfesting á þvi að Finnur
er fyrst og fremst Expressionisti.
Sjálfur segist Finnur ekki telja
sig til neinnar sérstakrar
listastefnu, enda þótt han viður-
kenni þau áhrif sem þessar ýmsu
stefnur höfðu á hann sem
listamann.
Finnur er „mystiker”.
Finnur Jónsson segir að list-
málarar eigi ekki að skrifa list-
gagnrýni. „Listamenn eru
yfirleitt mjög háðir sinum list-
smekk og sinum eigin stefnum.
Þar af leiðandi geta þeir aldrei
dæmt óhlutdrægt um myndlista-
stefnur, sem þeim fellur ekki i
geð”, sagði Finnur Jónsson.
begar vikið var að öðrum
málum en myndlistinni kom í ljós
að Finnur hafði áhuga á ýmsu
öðru. Hann segist alltaf hafa lesið
mikið af bókum. Einnig segist
hann hafa ort kvæði.
„Ég veit ekki hvort ég er
trúaðri en gengur og gerist, en
einhvernveginn finnst mér að
eitthvað hljóti að vera á bak við
allt þetta, lifið sjálft og tilveruna.
Ég hef einnig mikið gaman af
heimspeki, þjóðlegum fróðleik bg
þess háttar. betta kemur mikið
fram i myndunum minum, ekki
sizt „symbolin” og „mystikin”.
I^eit mannsins út úr
blindgötu.
Finnur segir að Islendingseöiiö
sé mjög sterkt i sér. „Ég gæti
ekki hugsað mér að eiga heima
annars staðar en á Islandi. Ég
kunni vel við Þjóðverja og það
var gott að vera i Þýzkalandi og
Danmörku, en ég munndi aldrei
hafa viljað setjast að erlendis til
langframa”.
„Uppruni manns hefur mjög
sterk áhrif. Það fer ekki á milli
mála. Maður getur fengið allt og
notið alls i framandi landi, en
samt finnur maður að maður á
ekki landið. Hér heima er það
öðruvisi. Hér hefur maður það
einmittá tilfinningunni að maður
eigi landið og alla fegurðina”.
„Abstraktlistin er ekki
óislenzkari en hvað annað, Hún er
fremur öllu öðru leit mannsins að
þvi að komast út úr einhverri
blindgötu, sem maður er að keyra
um. En auðvitað eru það mótivin
sem ráða mestu og min mótiv eru
fyrst og fremst islenzk, úr þjóð-
sögunum frá sjónum og úr
athafnalifinu almennt.”
Finnur Jónsson hefur mjög
ákveðnar skoðanir á listinni og
mannlifinu almennt. Hann er
fastur fyrir og málar eins og hann
sjálfur vill mála. Hann lætur
hvorki vini, kunningja eða list-
dómara segja sér fyrir verkum.
Hann heldur sina braut og
stendur' eða fellur með sínum
verkum. bannig er Finnur.
Og þeir sem ekki hafa kynnst
verkum Finns Jónssonar fyrr en
á þessari yfirlitssýningu, munu
þrátt fyrir það viðurkenna að
Finnur Jónsson er eitt af fáu stóru
nöfnunum i sögu islenzkrar
myndlistar.
—BJ
Prófessor O’Neill leggm- tii að>IV
málmgrýti þaðsem unnið veröur]
á mánanum verði skotiðjj
með sólarknúinm
„byssu” i átt tii geim-fl|3
stöðvarinnar. Þetta
®ttiað reynast
auöveltvegna
hins litla aðdrátt-ii
arafls sem
er á tun'
í þessari viku: Geimnýlendur 3.
Ef nota á þá tækni sem
manninum er tiltæk i dag
tæki bygging þessarar geim-
stöðvar 12 ár.

7S4-3
Þegar bygging fyrsta hluta
stöðvarinnar er Iokið geta
fyrstu ibiíarnir hafið fram-
leiðslu á eigin fæðu. Vatn
yrði framleitt úr fljótandi
vatnsefni frá jörðu og súrefni
unnu1, úr tunglgrýti. A þenn-
an hátt væri hægt að fram-
ieiða 50.000 tonn af vatni,
sem siðan væri i eilifri hring-
rás i geimstöðinni.
Siðan hæfist bygging mun
stærri geimstöðva i nánd við
þá fyrstu og að lokum ættu
nokkrar milljónir manna að
geta tekið sér bólfestu svif-
andi þarna milli jarðar og
tungls.