Vísir - 06.08.1970, Blaðsíða 8

3
V I S I R . Fimmtudaginn 6. ágúst 1970.
Otgefanls- Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjólfsson
Ritstjóri • Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
IJitstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Simar 15610 11660
Afgreiðsla- Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjór.i: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 linur)
Askriftargjald kr 165.00 á mánuði innanlands
I taúsasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Visis — Edda ht.
~ «■■■■■ i ..... iiimi—ii m—i—■—i—
Mesta verðbólgan
ísland átti Evrópumet í verðbólgu síðastliðið ár. Sam-
kvæmt tölum Alþjóðagjaldeyrissjóðsins nam verð-
bólgan hér á landi tólf af hundraði á árinu. í Evrópu
kom Noregur næst á eftir með tíu prósent verð-
bólgu.
Verðbólgan á íslandi er í meginatriðum afleiðing
gengisfellingarinnar haustið 1968. Við lækkun gengis
krónunnar var þá einungis verið að viðurkenna stað-
reynd, sem ekki varð umflúin. Þjóðin lifði um efni
fram miðað við þau áföll, sem efnahagur hennar beið
við verðlækkanir á útfluttum vörum og fiskleysi.
Þess vegna var alls ekki unnt að halda gengi krón-
unnar eins háu og það hafði verið áður.
Gengislækkunin færði íslenzku þjóðarbúi mikinn
ávinning. Allir vita, að með henni var lagður grund-
völlur að bættum hag. Sá endurbati hefur síðan kom-
ið skýrt fram í gjaldeyriseign og kjarabótunum í vor.
Þessi endurbati hefði aldrei náðst án gengisfellingar-
innar. Það þurfti að fórna miklu um sinn til að upp-
skera n'kulega síðar.
Með gengislækkuninni fylgdu miklar verðhækkan-
ir á innfluttum vörum. Hver fjölskylda í landinu
þekkir þá sögu, og talan tólf prósent' kemur engum á
óvart. Hins vegar er fráleitt að áfellast ríkisstjórnina
fyrir hina miklu verðbólgu. Verðbólgan var fylgi-
kvilli jákvæðra aðgerða.
ísland er vissulega ofarlega á blaði um verðbólgu
síðasta ár. Óvíða í heiminum hefur slík verðbólga
orðið. Að vísu þekkja lönd eins og Suður-Víetnam,
sem er í styrjöld, miklu meiri verðbólgu. Enn fremur
hin „klassísku“ verðbólguríki í Suður-Ameríku,
Chile, Brasilía og Uruguay. Þessi Suður-Ameríkuríki
eiga við látlausa efnahagserfiðleika að stríða. Þar
verða oft margar gengisfellingar á fáum mánuðum.
Með þessum samanburði sést hins vegar eins
greinilega og verða má, hversu mikil áföll íslenzka
þjóðarbúsins voru. Við höfum áður þekkt mikla verð-
bólgu, en á síðasta ári var orsök hennar ekki kaup-
skrúfa eða ágóðamyndun með uppsprengdu verðlagi.
Orsökin var rýrari hagur þjóðarinnar í heild vegna
aflaleysis og verðfalls á heimsmarkaði.
Það hefur verið viðurkennt í vor, að þjóðarbúið
hefur rétt úr kútnum. Gjaldeyriseignin nálgast það,
sem mest var í „góðærinu". Launþegar hafa fengið
verulegar kauphækkanir. Þessar kauphækkanir hafa
fengizt vegna bætts hags þjóðarbúsins út á við, á
sama hátt og kjararýrnunin eftir haustið 1968 varð
vegna rýrari hags þess út á við.
En þessar tölur eru viðvörun. Nú veltur á, að eyða
ekki því, sem unnizt hefur. Við megum ekki gera
hærri kröfur um lífskjör en atvinnuvegir og þjóðarbú
fá risið undir. Slíkt leiðir til verðbólgu. Sé fyllsta hófs
hing vegar gætt, eiga allir þegnar að geta notið góðs
af endurbatanum. Við megum ekki una því, að ís-
land verði áfram efst á blaði um verðbólguþróun.
Því meti ættum við að hafna.
(
l
(
(
)
)
)
)
)
)
v
i
„Ríkissósíalisminn44
í Burma í vanda staddur
Burmamenn kalla sig
gjarna „sósíalista". —
Þannig er Burmamaður-
inn U Thant, fram-
kvæmdastjóri Samein-
uðu þjóðanna, „sósíal-
isti“. Ne Win forsætis-
ráðherra er sósíalisti og
kallar stjóm sína „ríkis-
sósíalisma“, en sumir
kalla hana fasisma. Nú
hefur gamall leiðtogi
Burma, sósíalistinn U
Nu, sagt ríkisstjóminni
stríð á hendur. Hann
hyggst sameinahinamis
litu flokka skæruliða,
sem berjast gegn'ríkis-
sósíalisma Ne Wins.
Talinn hafa heila-
skemmdir
U Nu er guðrækinn meinlæta
maðu og hefur alltaf verið tal-
inn „friðarsinni". Hann komst
með brögðum úr eins konar
stofufangeisi Burmastjórnar í
fyrra. Fékk hann yfirliðaköst,
hvert af öðru, og pótti líklegt að
hann þjáðist af heilaskemmd-
um. U Nu fór til Thailands, og
bólar lítið á heilaskemmdum
hans upp frá því. Hann býr í
auðmannahverfi f Bangkok inn
an um Ameríkumenn. Paðan hef
ur hann nú sent stríðsvfirlýs-
ingu sina.
U Nu var forsætisráðherra
Burma frá 1948 til 1962. Eftir
maður hans herforinginn Ne
Win hefur síðan komið á ein-
ræði. Jafnframt hefur Ne Win
framfylgt kenningum sfnum f
efnahagsmálum. Verzlunin var
þjóðnýtt. Pessi þjóðnýting hefur
ekki borið arð. Otflutningur hrís
grjóna hefur minnkað síðan
1962 úr 1,8 milljónum tonna f
hálfa milljón tonna á ári. Verð
bólga hefur skert kjör verka-
manna f höfuðborginni Ran-
goon. Launum þeirra hefur ver
ið haldið niðri, en verð hækk-.
að. Vöruskortur er mikill.
Segja fátt um
Indókína
Engin veruleg breyting hefur
orðið á utanríkisstefnu Burma
eftir valdatöku Ne Wins. Enn
sem fyrr fylgir landið hlutleys-
isstefnu í deilum stórvelda.
Þeir segja sem minnst um stríð
ið í Indókína, sem þó er aðeins
steinsnar frá bæjardyrunum.
Þessa stefnu telja ráðandi menn
f Rangoon sem áður affarasæl-
asta fyrir hið vanmegnuga rfki
sitt. Hins vegar kann Burma
áður en varir að verða vettvang
ur mikilvægarj átaka en þeirra,
sem hrjáð hafa landið um ára-
tugaskeið.
í Burma er slíkur urmull upp
reisnarflokka, að varla verður
tölu á komið. Kínverjar styðja
uppreisnarmenn Shana og
Kachína f norðurhéruðunum og
hyggjast nota þá sem stökkpall
til suðurhlutans. Þar eru bæki
stöövar Naw Sengs hershöfð-
ingja, sem lærður er á skóla f
Peking. Karenar hafa gert upp-
reisn í austurhéruöunum og
reyndar hafa þeir aldrei setið á
friðarstóli f lýðveldinu Burma.
Ne Win forsætisráðherra her
foringja.
IIBIIIBlllEE
m ii
iiiiBaiaBiiB
Umsjón: Haukur Helgason
U Nu — gamall friðarsinni
birtir stríðsyfirlýsingu.
Hinn óháði her Karena er öflug
ur, og stjómarherinn hefur
ekki getaö bugað hann í áratuga
stríði.
„Vinn jafnvel
með djöflinum“
Þegar gamli leiötoginn U Nu
boðaði „frelsisher" í Burma til
að. steypa ríkistjórn Ne Wins,
sagðist hann mundu „vinna
jafnvel með djöflinum sjálfum"
til þess. Karenar og Monar hafa
síðan mvndað sameinaða fylk-
ingu gegn stjórnarhernum og
segjast hlýða boöi U Nus. Mik-
ill fjöldi uppreisnarflokkanna
berst fyrir aðskílnaði við lýð-
veldið, en U Nu vill halda því
sameinuðu. Honum mun þvf
reynast óhægt um vik að gerast
sameiningartákn hinna sundur-
leitu hópa. Hins vegar munu
margir fylgia honum að málum,
sem telja stjórn herforingja i
Rangoon hafa unnið sér til ó-
helgi.
'Jafnframt leitar U Nu stuðn
ings erlendis. Hann hefur í því
skyni rætt við ráðherra f Thai-
landi. Hann vantar fé.
Hermenn yfirstétt
Sjálfur átti U Nu á stjómar-
ámm sínum f höggi við ógrynni
skæruliða, meðal annars Kar-
ena, sem nú segjast fylgja hon-
um.
Á átta ára valdaskeiði her-
foringja hafa hermenn verið yf-
irstétt í Burma. Þetta hefur ver
ið hagnýt aðferð til að halda
þeim hollum stjóminni. Það er
ósýnt, hversu öflugur Ne Win
er, þegar á hólminn kemur. U
Nu fylgir þingræði og lýðræði,
enda var í hans tíð kosið til
þings og margir stjórnmáláflokk
ar um hituna. Það er hins vegar
óvíst, að hermenn séu áhuga-
samir um þingræöi, og eins og
oft gerist, em margir þeirrar
skoðunar, að lýðræðið mundi
leiða til öngþveitis. Ne Win fjöl
yrti einnig um stjómmálaspill-
ingu og öngþveiti, er hann tók
völdin árið 1962. Herinn mun,
ráða úrslitum í baráttunni nú. ■
Rök einræðis
Þannig byggist stjóm herfor-
ingja á sðmu rakum og hvar-
vetna annars staðar, hvort sem •
er í Indónesíu eða Grikklandi,;
Brasilíu eöa Spáni. Rökin fyrir
einræði em iafnan þau, að lýð-
ræðið mundi leiða til öngþveit- '
is. Vissulega var mikill glund- |
roði f Burma á áram þingræðis- *
ins. en sá glundroði er sízt
minn; nú.
„Ríkissósfalisminn" f Burma
er ekki kommúnismi. Hann er
burmanskt fvrirbæri eingöngu.
Hann byggist hins vegar eins og
kommúnisminn á einræði rg
römmu ríkisvaldi.
Gamli meinlætamaðurinn U •
Nu hyggst nú sameina alla þá,
sem andvígir eru þessu kerfi.
Enginn getur fullyrt, til hvers
stríðsyfirlýsing hans mun leiöa.
U Thant, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna. —
Burmamenn kalla sig gjarnan
sósíalista.