Lesbók Morgunblaðsins - 22.05.1938, Blaðsíða 4

LBSIIÓK M0R8UNBLAÖSINS
106
Björn
„biblia44
Eftir Oscar C/ausen
Suðurríki var lijáleiga í tón-
fœtinum á Borg á Mýrum,
og var bygð þangað til fvrir hjer
umbil 20 árutn. Þar bjuggu um
miðja 16. öld hjón og hjet bónd-
inn Sigurður, en húsfreyjan Sæ-
unn. -— I'm þær mundir var Þor-
grímur Sigurðsson sýslumaður í
Mýrasýslu og bjó í Iljarðarholti.
Hann var vel efnum búinn og
þótti ráðríkur, harður í horn að
taka og vandlætingasamur við
sýslubna. Annars var sýslumaður
í mörgu duglegur maður. en
margir grunuðu hann um græsku.
Sigurður bóndi í Suðurríki
jiótti málgefinn í meira lagi og
ekki umtalsfrómur og. svo gekk
haun langt í þeim sökuin, að Þor-
gríinur sýslumaður ljet taka hann
og setja í gapastokk fyrir kjaft-
æði og slaður. en eftir ]>að var
liann kallaður Sigurður Stokk-
mann. Þau Sigurður og Sæunn
áttu tvo syni; annar var Bjarni,
sem síðar bjó á Gljnfurá. en hinn
lijet Björn. sem hjer verður aðal-
lega sagt frá. — Björn var vesal-
menni og mjög málgefinn eins og
faðir lians. og svo var hann auk
þess framgjarn og frekur. Hami
las mikið heilög fræði, eins og
iuargra var ]>á siður og var afar
vel að sjer í biblíunni, enda sló
hann óspart um sig með tilvitn-
ununi í biblíustaði, í daglegu tali
við menn, en upp úr því hafði
hann það, að hann var uppnefnd-
ur og alment kallaður Björn
biblía. —
★
Þegar Sigurður bóndi í Suður-
ríki dó, var Björn orðinn fulltiða
maður og var því fyrir búi hjá
móður sinni, en þá þótti hann
strax nokkuð oflátungslegur. Sig-
ríður Jónsdóttir hjet skáldmælt
kona á Borg og kvað hún ]>etta
um Björn :
Þú ert kóngur í þínu ríki,
því er von að á þig snýki
menn og það sem mállaust er.
Kórónunni hátt hann hreykir,
hjermeð út uin varir sleikir,
og graut vill láta gefa sjer.
Björn biblía var allvel að sjer,
á þeirra tíma vísu, og tók ungl-
iuga til kenslu heima hjá sjer.
Einn 'þeirra var Guðrúu nokkur
dóttir Gísla í Laxholti, en ung
frúin var þá komin undir tvitugt
og hafði engu verið í hana hægt
að troða, enda var hún enn óstað-
fest í trú sinni. — Gísli þessi í
Laxholti var mesta hrossakjöts-
æta. en }>ær voru ekki í háveguni
hafðar í þá daga. Hann var kall-
aður „hrossagröf“, af því að hann
át <>ll hross, sem drápust af slys-
um eða urðu sjálfdauð, en auk
þess keypti hann þá afsláttar-
liesta. sem hann náði í. —
A þeim árum, sem Gísli var í
Laxholti og át mest af lirossun-
um, bjó Maguús Stephensen kon-
ferensráð á Iunra-Hólini. Magnús
bar hag landsins mjög fyrir
hrjósti og hafði lifandi áhuga fyr-
ir því að bæta kjör manna í harð-
indum þeim, er þá gengu yfir
laudið. Eitt af því sem hanu taldi
að gæti orðið til hagsbóta var
það, að menn lærðu að leggja sjer
hrossakjöt til munns. — Hann
skrifaði ritgjörð um þetta og
hvatti menn mjög til þess að jeta
hrossakjöt. En Magnús ljet ekki
við þetta sitja; hann gekk á und-
an öðrum og Ijet heimilisfólk sitt
jeta þetta kjöt jafnt annari fæðu.
— Sama gerði Magnús sýslumaður
Ketilsson í Búðardal. — Það þótti
ekki fínt að jeta hrossakjöt þá
og gengu ýmsar lygasögur um
Magnús Stephensen, frá óvildar-
mönnum hans og var ein sú, að
hann ætti að vera svo gróf hrossa-
æta, að hann keypti öll hross, sem
væru föl, til þess að jeta þau. —
Hitt var sannara, að Magnús ljet
aðeins hagnýta sín eigin hross á
heimili sínu, og gekk ekkert til
með áhuga sínum um að kenna
mönnum hrossaát, nema einskær
umhyggja fvrir velferð fátækra
landsmanna. Þessi vísa var kveð-
in til þess að ergja Magnús Step-
hensen, óverðugan:
Hrossaætan á Hólmi býr,
hefur margt að sýsla.
jetur merar álmatýr,
út úr Laxholts Gísla. —
Eins og áður er getið var Guð-
rún frá Laxholti komin i kenslu
hjá Birni, en þegar til kom, var
hún svo óstýrilát, að hann varð í
bvrjun að láta liana sæta föður-
legri hirtingu. en brátt fór svo,
að kennariun fór að verða blíðlát-
ari, og svo fór að lokum, að
Gunna varð vanfær og átti barn
með lærimeistara sínuin. Sá ást-
anna ávöxtur kom þó andvana,
en Björn varð fyrir þungri ákúru
hjá sálusorgara sínum, prestinum
á Borg og eftir þetta minkaði
gengi hans mjög. —
Fram af þessu fluttist hann frá
Suðurriki og hafði heimili hjá
bróður sínum á Gljúfurá, en svo
var hann síðar á eilífu flandri og
ferðalögum, eiukanlega sendiferð-
um milli sýslna og landsfjórð-
unga og svo fyigdarmaður heldri
mauna. Loks varð Björn póstur,
eða eins og þá var kallað Extra-
póstur um Vésturland, en ekki
fór hann samt nema eina ferð á
hverju vori og var lítið annað í
pósttöskunni, en hinir svokölluðu
Capitulstaxtar, en það voru verð-
lagsskrárnar, og nokkur sendi-
brjef. 1 þessum ferðum sínum
reyndist hann trúr og áreiðan-
legur og ávann sjer traust og
margra hylli. —
★
Einu sinni komst Björn biblía
í þann vanda, að verða að skíra
barn skemmri skirn. Barnið var
veikt og var haldið, að það mundi
þá og þegar devja. en veðrið var
svo slæmt og bvlur svo mikill, að
hvorki var liægt að komast með
hvítvoðunginn til kirkju eða
sækja prestinn. Skömmu síðar