Lesbók Morgunblaðsins - 29.09.1940, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
309
fyrir keisarann og föðurlandið.
Af hinum frægu kvenmönnum ver
aldarsögunnar hefir hún mestar
mætur á Jeanne d’Arc. En strat
í fyrsta samkvæminu sem hún tek-
ur þátt í vaknar þó hið kvenlega
eðli hennar, þegar hún sjer þar
laglegan liðsforingja, sem einnig
verður mjög hrifinn af henni. Þau
giftast nú og verða hamingjus^m-
ir foreldrar lítils drengs. Þegar
ófriðurinn við Sardiníu hrýst út,
er faðirinn nýbúinn að gera son
sinn að liðþjálfa. Hrifning hinnar
ungu konu af Jeanne,d’Arc fer
nú að hverfa: Hún hatar nú stríð-
ið, sem hún í æsku sinni var van-
in á að elska, vegna þess að það
tekur eiginmann hennar frá henni
og stofnar honum í lífshættu. Þeg-
ar hann svo fellur á vígvellinum
eykst hatur hennar á stríðinu og
hu^ur hennar snýst öndverður
móti hinum hernaðarlegu erfikenn-
ingum foreldranna, mannfjelaginu
og föðurlandinu. Eftir að hafa
verið ekkja í nokkur ár, hittir
hún fjörutíu ára gamlan liðsfor-
ingja af prússneskum ættum, sem
hún verður mjög hrifin af. Þau
giftast svo, þrátt fyrir mótbárur
frá föður hennar. Stuttu seinna er
hinum nýgifta manni skipað að
taka þátt í stríðinu við Danmörk.
i
Þaðan kemst hann þó óskaddaður,
en varla er hann kominn aftui
heim, þegar prússnesk-austurríska.
stríðið brýst út árið 1866. Nú
líður langur tími og Marthá hevr-
ir ekkert frá manni sínum. Að
lokum fer hún sjálf út á vígvöll-
ínn sem, hjukrunarkona, en er
send heim sem sjúklingur, ör-
vingluð af öllum þeim hörmung-
um, sem hún hefir orðið fvrir.
Maður hennar kemur samt einnig
óskaddaður úr þessari herför og
nú alkominn, vegna þess að nú
gat hann gengið úr hernum, en
það gat hann ekki áður án þess
að grunur vaknaði um, að hann
hefði aðeins gifst hinni ungu
ekkju peninga hennar vegna.
Hjónin setjast nú að í París, en
þar eru þau tekin höndum í stríð-
inu 1870. Þau upplifa umsátrina
og hertökuna, sem kostar mann
hennar lífið, vegna þess að hann
var af prússneskum ættum, var
hann grunaður um njósnarstarf-
semi og tekinn af lífi ....
Þetta eru aðaldrættirnir í við-
burðunum í þessari skáldsögu. Þó
að hana að vísu skorti tilbreyting-
ar í mannlýsingum, sem er nú
krafist af skáldsagnarithöfundum,
og þó að samtölin sjeu frekar eins
og skrifuð heldur en töluð, er
bókin samt öll skemtileg vegna
þess, hve þar er lýst mörgum
mönnum frá fyrverandi höfðingja
tímum, spennandi vegna hins skáld
lega efnis og hinna miklu viðburða
og áhrifamikil vegna vægðarlausr-
ar lýsingar á ógnum vígvallarins.
Bókin hafði mikil áhrif á einn
lesandanna, og það var Alfred
Nobel uppfinningamaðurinn, sem
fann dynamitið. Hann vissi auð-
sjáanlega ekki fyrirfram til hvers
uppfinning hans mundi verða not-
uð. —
Hann skrifaði Berthu von Suttn-
er:
„Jeg hefi nýlokið við að lesa
bók yðar, sem er snildarverk. Það
er sagt að til sjeu 2000 tungumái
— þar af 1999 of mörg — en
það er víst, að það er ekki eitt
einasta, sem bók yðar ætti ekki
að vera þýdd á, lesin og dáð“.
Og fór síðan að lýsa friðarverð-
launum sínum, sem nú eru orðin
heimsfræg:
,,Jeg vildi gjarnan við arfleiðslu
gefa part af auðæfum mínum, sem
friðarverðlaun og ætti að veitd
þau fimta hvert ár, við skulum
segja sex sinnum (því ef það
hepnast ekki á 30 árum að end-
urbæta hina núverandi stjórnar-
hætti þá munum við hreint og
beint verða aftur villimenn) handa
þeim, sem hefir unnið mest í þágu
friðarins í Evrópu“.
Þau 30 ár eru nú löngu liðin
og friðarverðlaunin eru enn við
lýði, þó að það land, sem hefir
brent snildarverk Berthu von
Suttner, hafi stranglega bannað
borgurum sínum að taka á móti
fje úr sjóðnum sem hinn sænski
aðdáandi bókarinnar setti á stofu.
(Lauslega þýtt).
Lítilsháttar um
Reykjavík hjer
áður fyr
I Ávrir á að giska 50 árum var
ógurlega fín stofnun hjer í
bæ, sem nefnd var Reykjavíkur-
klúbbur. Þangað safnaðist alt,
heldra fólkið í bænum, og var
mjög valið úr. Það voru aðallega
embættismenn bæjarins, sem stóðu
að þessari stofnun og kannske
eitthvað af kaupmönnum, en
svona óæðri verslunarmenn voru
ekki hlutgengir þar.
Þarna voru haldnir nokkrii’
dansleikir á vetrum. Eitt barna-
ball var um jólin og aðaldans-
leikur á miðjum vetri. Miðsvetr-
ardansleikurinn var hinn glæsi-
legasti, með ballkortum, botillon
.jft
O. S. frv;
Allir, sem vildu vera menn með
mönnum, keptust við að komast í
þennan Reykjavíkurklúb. En vel
máttu menn vara sig á að bjóða
ekki utanaðkomandi fólki, sen'i
ekki þótti nógu „fínt“, því þá
gátu þeir sem fyrir voru firrst og
neitað að koma þar. Margt var
nú öðruvísi í henni Reykjavík í
þá daga.
Eftir aldamótin fóru stjórn-
ínálin að gera vart, við sig í
skemtanalífi hæjarins eins og ann-
arsstaðar. Tóku þá nokkrir menn
sig saman, sem urðu fvrir ein-
hverri áreitni fyrir stjórnmála-
skoðanir sínar og stofnuðu fjelag,
sem „Fjölnir" hjet. Átti það að
vera samskonar fjelag og Reykja-
víkurklúbburinn. Þetta fjelag varð
ekki langlíft, en það varð samt,
sem áður til þess að Reykjavíkur
klúbbnum fór að hnigna.. StóS
hann þó í nokkur ár eftir þetta.
en lognaðist svo að síðustu út af.
Kennari flutti eitt sinn erindi
um háttsemi Rómverja hinna
fornu. Hóf hann mál sitt svo:
„Eins og þjer vitið, háttvirtu á-
heyrendur, sátu Rómverjar ekki
* á stólum, eins og vjer, er þeir
mötuðust, heldur lágu þeir í hring
um borðið, studdust á annan oln-
bogann, en mötuðust með hinum.