Lesbók Morgunblaðsins - 15.04.1962, Page 11

UNDIRBÚNINGSSKOT
Til að opna leiðina til mánans fyrir
hin mönnuðu geimför, verður mörgum
gervihnöttum skotið í átt til tunglsins
næstu árin. Reynt verður að láta Rang-
er-gervihnetti detta á tunglið með jarð-
Skjálftamæla, til að athuga hvort þau
fyrirbrigði eigi sér líka stað á tunglinu.
Þeir verða líka útbúnir sjónvarpsmynda
vélum til að taka myndir af yfirborði
tunglsins og senda þær, áður en þeir
lenda.
KAPPHUAUP
Erfitt er að segja hvað Rússar
mtmi hafa fyrir stafni á meðan. Geim-
rannsóknir þeirra virðast vera milklu
skrykkjóttari og einkennast aðallega af
sýningarferðum, sem fynst Og fremst
hafa áróðursgildi.
Það mó rei'kna með, að Rússamir
verði fyrstir að taka næstu skrefin, til
diæmis senda upp geknfar með tveim
mönnum, eða skjóta manni á braut um
hverfis tunglið. Þeir eru ennþá á und-
an hvað stærð eldflauga snertir.
En flestir álíta, að Bandaríkjamenn
hafi miikJa möguleiika til að verða á
undan til tunglsins, enda þótt Rússar
hafi orðið fyrri til að senda mann á
braut umhverfis jörðu. Ástæðan til þess
er, að Rússar byrjuðu löngu á undan
Bandaríkjamönnum að smíða þær stóru
eldflaugar, sem notaðar eru til að skjóta
mönnum á braut umhverfis jörðu. En
sennilega hafa Bandaríkjamenn byrjað
jafn snemma eða fyrr á smíði þeirra
jötunefldu eldflauga sem þarf til að
menn geti lent á tunglinu.
Það var að nokkru leyti af þessum
ástæðum, að Bandarikjamenn töldu sér
hagkvæmast að leggja sem mesta á-
herzlu á að koma manni til tunglsins.
Meðan á öllu þessu stendur munu
bandarískir vísindamenn verða önnum
kafnir við að senda gerviihnetti á loft
í víisindaleguim tilgangi, en Rússar virð
ast leggja langtum minni áherzlu á þá
vinnu.
Og nú, þegar Glenn ofursti hefur
brotið á bak aftur einokun Rússa á
mönnuðum fylgihnöttum, geta Banda-
ríkjamenn tekið til óspilltra málanna,
án nokkurrar minnimáttarkenndar, sem
hefur þjáð þá allmikið, síðan Sputnik I
var sendur á loft.
farið af braut þess umhverfis jörðu til
tunglsins. Takist eikki að futlkomna
þessa aðferð, verður að skjóta tunglfar-
inu beint frá jörðu og til þess þarf
12 milljón punda flugtaksafl og sú að-
ferð yrði langtum dýrari, og auk þess
myndu líða eitt eða tvö ár í viðbót, unz
slík eldflaug yrði tilbúin.
Herinn er einnig að athuga, hvaða not
hann gæti haft af mönnuðum. geimför
um, en ekki virðist það hafa leitt til
niðurstöðu. Hann hefur þó látið smíða
Dyna-Soar-geimfar, sem l.efur litla
vængi og má stýra niður um gufuhvolf
jarðarinnar.
Ekki er hægt að stýra Mercury-geim
förunum eftir að þau eru tekin að falla
til jarðar, en sennilega verður hœgt að
stýra Apollo-geimförunum eitthvað.
Gagnstætt því, sem margir hafa bú-
izt við, munu geimfararnir, seim nú eru
sendir á loft, einnig notaðir til tungl-
ferðanna, þótt þeir vei'ði þá komnir
hátt á fimmtugsaldur.
• Surveyor-gervihnettir munu lenda
„mjúklega" á tunglinu með mdklu flókn
ari tæki, sem eiga að geta tekið sýnis-
horn af yfirborði tunglsins, rannsakað
þau og sent upplýsingamar aftur til
jarðar. Ennfremur er verið að reyna að
smíða gervihnetti, sem gætu skreiðzt
um yfirborð tunglsins og kannað land-
ið, en óvíst er, hvort nokkuð verður úr
því.
Handan tunglsins liggja aðrar reiki-
stjörnur. Brátt mun verða reyint að
senda eldflaugar með mælitæki í ná-
grenni hinna næstu þeirra, Venusar og
Mars. Mariner-gervihnöttur á að fljúga
nálægt Venusi í sumar.
örvar geimrannsóknir Bandarðkfamanna
MED för Johns H. Glenns
kringum jörðu hafa
Bandaríkin unnið afrek, sem vart
stendur að haki dáðum Rússa í
geimferðum. Áhrifin á hugi Banda-
ríkjamanna sjálfra og umheimsins
verða án efa ekki minni en af ferð-
um Rússanna.
Að vísu var Mercury-geimfarið
% léttara en geimfar Títoffs, en
munurinn er sá einn, að Rússar not-
uðu stærri eldflaug. Allur hinn
margbrotni útbúnaður sem þarf, —
að undanskilinni stærð eldflaugar-
innar, er sá sami. Rússar reyna
þannig að sýna yfirburði í eld-
flaugatækni. En hvað tekur við
næst?
VERKEFNIÐ
í maií síðastliðnum fókk Kennedy
NASA (géimf erðastof nun Bandarikj-
anna) það verkefni að láta þriggja
inanna leiðangur lenda á tunglinu áð-
ur en þessi áratugur er liðinn.
Nú eru menn vongúðir um að hafa
náð þvii manki 1967 eða ’68. Fróðlegt
er að bera kostnaðinn af Því saman við
það, sem Project Mercury hetfur lcostað
tíl þessa dags. Áætlaður kostnaður við
tunglferðina er 20—35 milljarðar doll-
Itra, en rnannað geimflug hefur kostað
400 milljónir til þessa dags. Kostnaður
inn verður sem sagt 50 til 100 faldur.
Og þessi geysilega upphæð er aðeins
hlutf þess, sem lagt er í geimrannsóknir.
Áætlað er að ná þessu takmanki í
mörgum áföngum, og er áætlunin sem
hér segir:
1962. — Eftir 2—3 mánuði verður
Donald K. Slayton sendur 3 hringi um-
hvertfis jörðu, etf sú ferð tekist eins vel
og för Glenns verða nökkur geimför
send 18 hringi umihverfis jörðu undir
lok ársins — einum fleiri en Títoff fór.
Þessi aukahringur verður þó ekki far-
inn til að fara fram úr Rússum, heldur
vegna þess, að geimfarið hefur aðeins
rétta afstöðu til' lendingar eftir áfcveðna
tölu hringferða.
1963. — Fyrstu hringferðir mann-
lauss Gemini-geimfars, sem hefur rúm
fyrir tvo. Þetta geimfar er útbúið til
að „leggjast að“ á braut sinni, þ.e. eins
bonar geimstöð. Þetta geimfar verður
álþekkt Mercury-geimfariniU að útliti,
en nærri þrisvar sinnum þyngra (6000
ensk pund við lendingu, eftir að nokkru
af tæikjunum hefur verið hent).
1964. — Fyrstu mönnuðu Gemini-
ferðimar, og fyrstu tilraunirnar til að
tengja geimtfar við nýjan hreyifil á
brautinni umhverfis jörðu. Notaður
vcrður Agena-hreyfill, borinn upp af
Atlas-eldflaug.
Á þessu árj verður einnig byrjað að
reyna mannlaust Apollo-geimfar, sem
á að taka 3 menn. Apollö verður búið
út til að „leggjast að“ eins og Gem-
ini. Ástæðan er sú, að þegar búið er að
tengja Apollo-geimfarið við nýjan hreyf
il á braut umhverfis jörðu, á að skjóta
því til tunglsinis af brautinni.
1965. — Fyrsta mannaða flugið í
Apollo-geimfarinu.
1966. — Ferð kringum tunglið með
þrjá menn í Apollo-geimfarinu.
1967—1970. — Þrír menn lenda
fyrstir í Apollo-geimfari á tunglinu.
Apollo-tunglfarið verður gert úr þrem
hlutum. Einn verður stjórnkiefi. Að út-
liti verður hann ekki ólíkur Mercury-
og Gemini-geimförunum, en kubbslegri.
Þuingi geimfarsins, eftir að það er kom
ið til jarðar aftur, er fimm eða sex
tonn. Annar hlutinn mun innihalda
eldsneyti, raforfcu og eldflaugahreyfla,
nógu stóra til að fara fró tunglinu aft-
ur. Þriðji hlutiinn mun innihalda eld-
flaugahemlana, sem eiga að sjá um að
geimfarið lendi mjúklega á yfirborði
tunglsins. Þessir hlutar munu vega um
það bil 75 tonn samanlagt.
AÐFERÐIN
Hvenær lent verður á tunglinu mun
fyrst og fremst ákvarðast af því, hve
vel gengur að fullkomna tœknina í að
„mæta tunglinu“. Ætlunin er að senda
hina þrjá hluta á braut kringum jörðu
með venjulegum þriggja þrepa eld-
flaugum, með 7,5 milljón punda flug-
taksafli. Önnur eldflaugin myndi lyfta
hinum þrem hlutum, en hin eldflauga-
hreyfli með 200 þúsund punda flugtaks
afli. Hinn síðarnefndi mundi knýja tungl-
- LESBÓK MORGUNBLAÐSINS H