Lesbók Morgunblaðsins - 21.04.1968, Blaðsíða 14

Á VATNAJÖKLI
Framhald af bls. 9
en taldi mig þó ekkert hafa
með svo mikið að gera.
Eftir hressingu, flóaða mjólk
hjá Þorsteini fararstjóra og
sviðakjamma og brauðbita úr
eigin mal, var svo haldið af
stað. Þótti okkur sumura
nokkrir ferðafélaganna helzt
til ákafir og gengu þeir
nokkuð hratt upp fyrstu
brekkurnar svo Tryggvi
varð að biðja þá fara
hægar, þeir myndu fá nóg af
göngunni áður lyki. Við höfð-
um verið vaktir klukkan þrjú
um nóttina en flestir ekki
gengið til náða fyrr en klukk-
an að ganga tvö og sumir sofn-
uðu alls ekkert þá nótt. Klukk
an var um 5 um morguninn
þegar lagt var upp. Þegar upp
á Kistufellið kom var ekki
glæsilegt um að litast. Kaf-
þoka var þennan morgun og
írði frostnálum úr þokunni.
Nú kom sér vel að áttavita-
stefna hafði verið tekin kvöld-
ið áður. Okkur virtist sem
bjart myndi ofan þokunnar og
vonuðum að henni létti er liði
á morguninn. Við renndum
okkur varlega niður af Kistu-
fellsöxlinni og inn á jökulinn,
Er niður kom þorðum við
ekki annað en binda okkur á
streng, ef jökullinn væri
sprunginn, en þarna var ný-
fallinn snjór yfir öllu og frem-
ur þungfært að ganga. Vorum
við þrír bundnir á strenginn og
fórum til skiptis fremstir. Var
erfiðast að troða slóðina fyrir.
Á strengnum vorum við Jón
Sigurgeirsson og Ólafur Jóns
son, aldursforseti fararinnar á
jökul.
Þeir sem á jökul gengu voru
Tryggvi Þorsteinsson farar
stjóri, Jón Sigurgeirsson, Ólaf-
ur Jónsson, Eðvarð Sigurgeirs-
son, Þorsteinn Svanlaugsson,
Sigurður Steindórsson, Þráinn
Þórhallsson, Þórarinn Björns-
son úr Reykjavík og ég.
Þegar leið á morguninn tók
að birta og kom glaða sólskin
og heiðskírt loft. Má það heita
með eindæmum hve veðurguð-
irnir voru okkur hliðhollir í
þessari för. Ganga þessi var
vissulega ströng. Frostið var 9
stig meðan sólar naut við.
Menn gerðust göngumóðir og
þorsti sótti á okkur. Reynt var
að halda eins drjúgum hraða
og kostur var. Annað slagið
leit Jón á áttavitann og sá um
að réttri stefnu væri haldið.
Þegar leið á morguninn sáum
við flugvélar fara að hnita
hringi yfir flakinu. Nokkru
fyrir hádegið kom flugvélin
Vestfirðingur og flaug yfir
okkur og síðan beint í áttina
að flakinu. Nókkru síðar kom
vélin aftur og kastaði til okk-
ar orðsendingu. Stóð í
henni að við værum á réttri
leið og blysi myndi brátt verða
skotið upp frá flakinu okkur
til leiðbeiningar. Gangan var
stöðugt á fótinn, enda vorum
við á leið upp austanverða Bárð
arbungu. Hvergi var þó bratt,
en okkur virtist þessi stöðugi
halli upp á við aldrei ætla að
taka enda. Svo sáum við blys-
ið og nú létti okkur, því við
sáum að flakið myndi skammt
undan. Svo kom ameriska vél-
in í ljós yfir bunguna og loks
allt flakið. Þegar við nálguð-
umst sáum við að fólk dreif
frá flakinu í átt til okkar.
Sú stund mun okkur aldrei
gleymast. Við féllumst í faðma
við flugfólkið og fagnaðartár
féllu af hvörmum þeirra. Ekki
er mér heldur örgrannt um að
við kæmumst einnig við af
þeim hlýju móttökum sem við
fengum. Okkur var fyllilega
gefið í skyn að við kæmum
þangað til að frelsa þau úr helj
argreipum.
Nú kom í ljós, að við höfð-
um gert okkur rangar hug-
myndir um aðbúnað þeirra.
Þorstinn hafði verið okkur erf
iðastur á leiðinni. Við höfðum
takmörkuð drykkjarföng og
þau höfðu frosið í ferðaflösk-
unum okkar. Hér var heldur
ekkert að hafa nema einhvers-
konar lifrarkæfu vítamínstöflur
og frosið vatn í dósum. Hinar
heitu steikur og svaladrykk-
ir, sem svifið höfðu fyrir hug-
skotsjónum okkar á leiðinni,
urðu að engu.
En nú tók flugfólkið og Sig
urður Jónsson, flugeftirlitsmað
ur að tygja sig af stað. Áður en
það yrði gerði ameríska flugvél
in síðustu tilraun til að hefja sig
til flugs. Voru aðeins í henni
áhöfnin og Sigurður. Miklum
rakettum var komið fyrir und
ir vængjum vélarinnar og síð-
an voru hreyflarnir ræstir og
flugvélin fór í stóran hring á
jöklinum, en síðan í beina
stefnu til norðurs og setti á
fulla ferð. Þegar henni var náð
var skotið af báðum rakettun-
um. En allt þetta var til einsk
is. Vélin komst ekki á loft
og því var ekki um annað að
ræða fyrir áhöfn hennar en
gefast upp við svo búið. Jök-
ullinn gaf henni ekki farar-
leyfi að þessu sinni. Það var
því ekki um annað að ræða en
halda af stað á hestum postul-
anna. Bandaríkjamennirnir
kváðust hinsvegar ekki fara
fyrr en þeir fengju um það fyr
irmæli og auk þess höfðu þeir
ekki skíði, eða annan búnað til
göngu. Það var sama þótt við
segðum þeim, að allra veðra
væri hér von, og ekki miklar
líkur til að handhægt yrði að
senda síðar eftir þeim leiðang-
ur. En kafteinninn sat við sinn
keip. Fyrirskipun þurfti að
koma til. Annað var að brjóta
heragann. Flugfólkið fór að
tygja sig af stað og hélt áleið-
is niður af jöklinum ásamt
fyrstu leiðangursmönnunum
Munu hinir fyrstu hafa farið á
þriðja tímanum.
Það mun okkur lengi í minni
að fyrstu hljóðin sem við heyrð
um er við nálguðumst flakið,
var ýlfur og gelt í hundum.
Einhversstaðar hef ég séð í frá
sögnum að 18 hundar hafi ver-
ið í vélinni. Voru þeir allir í
búrum. Er við komum voru
þeir tólf talsins. Mun eitthvað
af þeim hafa kastazt út úr vél-
inni, er hún rakst í jökulinn
og annan vænginn tók af henni
Um þó var ekki meira vitað.
Það varð nú sýnt að ekki væri
annað að gera en lóga hundun-
um. Jón Sigurgeirsson hafði
haft þá fyrirhyggju að hafa
með sér kindabyssu. Hann var
um fleira fyrirhyggjusamur,
eins og þegar hann týndi sam-
an hvannanjóla í Herðubreiðar
lindum til að stinga niður í
jökulinn á göngunni upp, en
Tryggvi setti á njólana sauð-
svarta ullarlopa til þess við
gætum auðveldar fundið leið-
ina til baka. Mitt hlutverk
varð að leiða hundana út úr
búrunum og bera þá til dyra,
en þar tók Ólaíur Jónsson við
þeim og bar aftur fyrir flug-
vélarflakið þar sem Jón veitti
þeim miskunn með kindabyss-
unni. Það var vissulega ekk-
ert skemmtiverk, sem við unn-
um þarna. Ég man að sumir
þessara hunda voru örsmáir
kjölturakkar, hríðskjálfandi og
glorsoltnir. Erfitt hefði verið
fyrir þessi gæludýr að gera sér
gagn af fæðu í 16-20 stiga
frosti, sem þarna var um nætur
og hvað átti að vera þeim til
að svala þorstanum? Nei, misk
unarverkið varð að vinna. Auk
litlu greyjanna, sem ég dró út
úr búrunum, verða mér minn-
isstæðir tveir stórir hundar,
annar var stór bolabítur, sem
hafðist við inni á salerni vél-
arinnar. Hann var ekki árenni-
legur að leiða hann út tilslátr-
unar. En hann reyndist mein-
laus, eins og raunar þeir allir.
Þá man ég eftir stórum brún-
um setter-hundi, sérlega falleg
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
21. apríl 1968.