Lesbók Morgunblaðsins - 18.05.1969, Blaðsíða 7

Þarna sitja kempumar,
Spassky (til vinstri) og Pet-
rosjan að tafli í keppninni
1966.
Einvígi þeirra Petrosjans, heims-
meistara, og Spasskfs hefur verið
gerð góð skil í fréttum ,enda fylgjast
ótrúlega margir með því. Hingað til
hafa kapparnir þótt tefla fremur
varfærnislega og enn eru það margar
skákir eftir að ómögulegt er að segja
með vissu fyrir um úrslitin.
Petrosjan hlær að syni sin-
um, sem situr þarna að tafli
og hefur hvítt.
jamrramt námi sínu tefldi
hann og rannsakaði stöðugt
skák. Hann man ennþá einstök
leikjaafbrigði úr þeim þúsund-
um skáka, sem hann tefldi á
þessium árum.
„Skákir sem ég tefldi ung-
ur enu mér eins og gamlir vin-
ir, segir hann.
Árið 1963 hafði hann sigrað
alla, sem hann hafði teflt við
— nema heimsmeistarann sjálf-
an. Laugardaginn 23. marz
þetta sama ár settust þeir nið-
ur hvor gegnt öðrum, Bot-
vinnik og hann við taflborðið í
yfirfullu Estrade leikhúsinu í
Moskvu. Mannfjöldinn var srvo
mikil'l að hið stóra hús rúm-
aði ekki alla og stór hópur
stóð utan þess, en á húsinu
hafði verið komið fyrir geysi-
stóru taflborði, og fylgdist
manngrúinn útifyrir með hverj-
um leik meistairanna. Aðdáend-
ur Petrosjan, voru sannfærðir
um að armenskur matur væri
skilyrði þess, að hann gæti unn
ið og þeir færðu að honium
bakka hlaðna armsnskum mat,
eins og lavash, dolma, sliash-
lik, matnakash og nýjan sil-
yng, sem hafði verið fluttur
flugleiðis frá Armeníu.
Fyrsta skákin fór algerlega
í hundana hjá Petrosjan. „Ég
tefldi eins og viðvaningur,
segir hann, þegar hann rifjar
upp mÍTirningar frá keppninni,
„þið skiljið það vonandi, að
það var ekki að ástæðulausu.
Botvinnik er þjóðarstofnun.
Það er aldrei talað um hann
nema með lýsingarorðum í efsta
stigi og auðvitað hafði þetta á-
hrif á mig í byrjun. Það þrúg-
aði mig feykilega. Hvaða skák-
bók, sem þú opnar er tengd
honum með einum eða öðrum
hætti. Blöðin tönnluðust sífellt
á að hann hefði gert skákina
að vísindagrein. Það er því
ekkert óeðlilegt, þó að venju-
legur maður, sem er að fást
við skák, verði haldinn þeirri
tilfinningu að það sé vonlaust
verk að ætla sér að sigra silíkt
ofurmenni. Menn minnast sög-
unnar í biblíunni um Davíð og
Golíat. Það var þó ekki fyrr
en síðar í keppninni, sem mér
fannst ég eitthvað í líkingu
við Davíð, framan af fannst
mér ég bara vera lítill og ves-
æfíl Petrosjan. Fyrsta skákin
var eins og kalt steypib2ð —
og ég skammaðist mín í raun og
veru fyrir sjálfan mig. Ég á-
kvað með sjálfum mér, að ann-
að hvort skyldi ég sigra eða
tapa eins og maður.
Petnosjiam hafði að eimu leyti
forakot. Hanm hafðd sem grsin-
arihötfiutndiur sovézlks blaðs uim
tafhn'einmsikiu rrueistara á kapp-
m'ótwm gerrannsaikiað tafll-
mienmisiku Botvininiks og hvern
hiams leitk að heita mátti uim
fiimim ára súreið. Petrosjain vamn
fimimtu sikákin.a og var aldrei
laegri en Botvimnik að vinin-
imgatöliu eftdr það. Þegar kom
að nítjándu skáikinini höfðu
hina,r mörgu og strönigu vikur
•keppninin'ar aett miark sitt á
eldri nramninn og Botvininik
.gafst brá ðtego upp. Þnaimuir
'91táikum síðar eða að l'Otkinmi
tuttuigustu og amnairri skák-
inni, stóð Botvimnik á fætur og
óskaði hinum nýja og niíunda
'heimsimeistana til haiminigju.
Hreykin armömsk móðir sendi
Fetrosjam skeyti og sagði hon-
uim að hún hefði nýfætt þrí-
bura og akírt þá: Tigrau, Var-
tan og Fetros.
Nú liagar heims-
meistarinn sér að mestu
eins og honum sjálfum
Jióknast
Það rná sagja að Petrosjan
njóti þess nú, að 'hanm hefur
uimnið sig upp á tindinn. Hamn
má heita sinn eigin vinnuveit-
andi. Að mafninu til er hamn
skákþjálfari verfbalýðssam-
bands, sam heitir Spartak —
og harjn lifir athyglisverðu
iðjuleysingja lífi frá því sjón-
armiði séð, seim ríkir í haig-
kenminiguim Sovétmaoma, sem
ek'ki gera ráð fyrir neinium
leikaraskap. „Tiiltektin", er
ekki til að státa af í íbúð hans,
ein hún er þægiikig og haran
býr þar með konu sinni Ríhoma
og tveirmur somuim þeiirra hjónia
og heitir annar þeirra í höfuð
föður sins. Petrosjain nýtur
þama lífsin's á þamn hátt, sam
honum er geðfelldastur og
metniaðurinn sæSkir j atfnvel
ek'ki lengm- á hann.
— Ég tek bara lífinu með
ró, stigir hiamn og sikaimmiast
sín efckert fyrir að meðganga
það. Ég get aflað mér eims mik-
ilila peniniga og ég þarfmast.
Allskionar tímarit gleypa við
öllu sem ég skrif'a. Ég hiuigsa
líba, að ég gæti haldið fyrir-
lestra og sýnt sikák árið um
kriog, ef ég vildi em það, sem
ég atfla mér án mikillar vimmiu
nægir mér aiveg. Fyrir þamn
penirag, sem ég atfia mér með
skákikeppmuim erlúndis get ég
kieypt lieifeföng.
Petrosjian hvorki reykir né
drekkur og hamn hefur farið á
sikjði víða-st hvar í hei'mal'andi
sínu og ötulleiki hans sem
skíðamainns á sér emgim tak-
mörk. Hamn er feykilegur á-
hiugamaður um adlar greimar
íþrótta. Hamn er til dæmis sanmi
l;iga eimn af þeim fáu Rússum,
sem gietur ieikið baseballl þol-
anlega. „Ég horfði á Fidel ieika
basebail á Kúbu. Hamn var
hreint ekki svo afleitur", seg-
ir hann. Hjá féiaginu, sam heit-
ir að harnn sé ráðirsn hjá, Spar-
tak, eru stundaðar allskomar
iþróttir og íþrótta'menn félags-
ins keppa utan þess, og Petro-
sjan fylgist af miklum áhuga
og frægum með þeim keppnum.
Það er sagt að hamm haíi boðið
jafntefli í skák, sem harun var
búir.n að gervinna í keppni, bara
til að ná í tæka tíð á knatt-
spyrnukappl'eik, sem félag
hans var að heyja.
„Ég held, að segja megi að
ég olski þr.nnt í lífinu: knatt-
leik (hockey), skák, og kmaitt-
spyrnu — já og karanski er
billjard það fjórða. Jatfnveíl
þegar ég er á skíðum er ég að
hugsa um skák. Það er skrýtið.
Það eiraa sem ég gleymi sikák-
inmi aégerliega við er biiljarð
spilið. Jatfnvel, þegar ég er að
rífast við konuna mir.ia, er ég
að hug ia um skák.“
Þyngsta þrautin við að vera
heim?mi?istari er aðdáunin. í
Sovétríkjunium. þar sem kump
ánaháttur er rikjamdi, þýkir veg
faranda það efrki noma sjáM-
sagt, ef hann sér Petrosjan á
götu, að viikja sér að homum,
beilsa hontuim með haindabandi,
biðja hann um e'trinthamdar á-
ritun eða spyrja hamn ráða við
lausn sikákdæmis, s?*n hann er
að gl'íxna við. Aliir þekkja
Pftrosjan. Hann hrtfur óskráð
simanúmer, en skákunnenduir
þetkkja það flestir. Ararat,
eina armenska veitingastiotfan í
borginni, er ein,s og viraatogur
hreinisunaireidur fyrir Pfetro-
sjan. Þeigar han.n kemur þang-
að má hamn eiga það vist, að
einhv:r gestainna sba-ndi á fæt-
ur og biðji aUa að drekka hon-
um til, og aumingja Fetrosjam
fitlar taugaóstyrkur við heym-
artækið sitt og bítur síðan á
jaxlinn og lyftir glasi símu,
skálar og læzt drekika. Þegar
hann hefur loks lokið máltíð
sinni, er borð hans orðið þak-
ið koníaikigflö'Skuin, köku'kössum
Framh. á bls. 15
Það er affeins við billjarffborðið sem ég get gleymt skákinni.
18. maí 1969
»4 .....
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7