Lesbók Morgunblaðsins - 19.07.1970, Blaðsíða 11

kvænzt negrastúlkai. Síátfur húlt Amos
því lram í elli sinni að sögurnar væru
illgirniáLegur uppspuni frá rótum. Væru
þær komnar frá manni nökkrum, sem
'hann hefði staðið að kornstuldi. En
einhvern veginn höfðu sögurnar kom-
izt á ’kreik og elt fjölskylduna upp frá
því. Hardiingættin er enn að reyna að
hrista þetta orð af sér.
Sá þorpsbúi í Blooming Grove sem
hafði negrablóð í æðum sínum var
aldrei tökinn að fiuilliu í tölu góðborg-
ara. Warren hafði snemma fundið fyr-
ir þessu og það setti mark sitt rækileiga
á hann. Sumir hefðu risið öndverðir
gegn þessu, en Warren reyndi að miðla
máiium. Samt var hann aldrei viss í
sinmi sök í þessu efini og bjó að þeirri
óvissu ævilangt.
Sögurnar fylgdu Hardingættinni eft-
ir til Marion, þar sem Warren stofn-
aði lítið firéttablað. Á árunum fyrir 1890
öttu andstæðinigiar Hardinigs því seim
vopni gegn honum í himum grimmilega
eljuríg milli Hardings og annarra út-
geflenda í Marion. Og þagar Harding
kvæntist neri tengdafaðir hans honum
því um nasir.
Fiorence gaf Warren mjög undir fót-
inn og Hardimg var upp með sér, því
að Amos Kling, faðiir hennar var rík-
asti maður Marionbæjar. Harding sá
fram á fé, stöðu og samlkvæmislif.
Warran eistaaði Florence aldrei en
þótti vænt um hana og átti sitt undir
henni lfkt og piparsveinn, sem býr með
móður sinni.
Hafi Warren ímyndað sér, að Amos
Kling tæki honum vel, þá skjátlaðist
honum. Amos varð óður af bræði. Fyrri
trúlofun dóttur hans hafði erndað nógu
illa, þótt ekki bættiist þessi frét’tasniati
við. Þar að aukii var hanm bláfátækur
og r.egrablóð rann í æðum hans. Þegar
svo vildi til eitt sinn, að Kling mætti
Hariing í réttarhúsinu, þá æpti hann að
honum, að hann væri negri og hótaði að
gera hann ’höfðinu styttri. Næstu sjö ár-
in kiukaði hann ekki einu sinni kolli til
dóttur siinniair, þótt þaiu mætituist á göitu.
Han.n neytti allra bragða til þess að
klekkja á Harding bæðíi í peningasök-
ura sem og öðrum. Að vísu sættust þeir,
er A.miOs var orðinn háaldraður, en
fyrstu fimmtán hjúskaparárin þverneit-
aði Amos að stíga fæti sínuim inn í hús
þeirra hjóna.
Harding óx fiiskur um hrygg í fjár-
málum og stjórnmálum á þessuim árum.
Árið 1899 var hann kjörinn rí’kisstjóri i
Ohiofylki. Vel hefði igetað fardð svo,
að Hardimg hefði endað stjórnmiálaferil
sinn í ríkisstjóraembættinu í Columbus,
höfuðborg fylkisins og bandaríska sen-
atinu. En öriögin högiuðu því svo, að
hann hitti Harry Dauiglherty. Daugher-
ty varð gengið að vatnsdælunni ígarði
hóteisins síns í Richwood í Ohio, en
þar dvaldi hann meðan stóð á Repu-
blikanaþinginu 1899. Hann rákst þar á
stórvaxinn, gráhærðan mann, sem var
að öursta skóna sína. Hann kom afar
vel fyrir sjónir. Hann kynniti sig, kvaðst
h'aita Warren Harding og vera frá Mari-
on. Síðan bauð hann Daugherty í pípu.
Þeir röbbuðu smástund saman ogDaug-
'herty varð á að hiugsa:
— Sá yrðd gliæsileigur íonseti! —
En fleira gerðist á þinigi þessu, sem
seinna kom Harding til góða. Hann var
beðimn um að flytja ræðu fyrirvEu-a-
lausi. Fram að þessu hafði hann aldrei
halldið ræSu óundirbúinn. Nú stóð hann
frammi fyrir kröfuhörðum áheyrendum
og bá komst hann skyndilega að því,
að l'.ann átti til að bera mi'kla mælsku-
hæfileika. Þótt ræður hans væru stund-
um engin snilldarverk gat hann hálfdá-
lei’tt áheyrendur sína. En þrátt fyrir
þettu var hanm ek’ki jafn vondjarfur og
Dauiglherty. Sex árum eftir þetta var
hann kjörinn ríkisstjóri.
Snemma árs 1905 varð eiginkona hans
að leggjast á sjúkrahús í Columbus og
gangast undir e.ðgerð á lifrinni, sem æv-
inlega þjáði hana. Hún var bækluð það
sem eftir var ævinmar. Harding var lítið
hrifinn af henni eftir þetta, en fékk sig
þó ekki til þess að yfirgefa hana. Þau
áttu ýmislegt sameigimlíegt þrátt fyrir
allt.
Þótt hún freistaði hans nú ek'ki leng-
ur þá tók hann þjáningar hennar sér
nærri. Fengi hann löngun til kvenna
hélt hann á önnur mið og gisti vændis-
húsin. Florenoe var kunnugt um þett’a
og enn vaT nóg kvemeðh eftir í henni
til þess, að hún gæti hellt úr skálum
afbrýðisemi sinnar .Hún óttaðist sífellt,
að hann félli fyrir einhverjum „gærum“
og reyndi að halda vörð um hann
hvert, sem þau fóru. Henni daitt þó ekki
í hug að gruna þær konur, sem þau um-
gengust mest. En vorið 1905 fél'l Hard-
inig einmiitt fyrir einni þeixna.
Hann hafði þekkt Oarrie Phillips
árum saman. Hún var glæsil'eig kona.
Hún var gifit James E. Phillips, vini
Hardings og kaupmanni í bænum. En
Harding hafði aldrei borið neinar ást-
artili'inningar í brjósti til Carrie fyrr
en þetta var. Um þetta leyti var hanin
þrjátíu og níu ára gamall en hún stóð
á þrítugu. Oarrie var höfði hærri en
eiginmaður hennar og glæsilega vaxin.
Yfirbragð hennar var „klassíiskt", eins
og sagt er. Hún hafði verið kennslu-
ikona með a-ð:einis tuttuigu diollairia mián-
aðarlaun en það var samt á henni ein-
ihver meðfæddiur höfiuðborgarbragur.
Iiún þótti fyrirmynd kvenna þarna í
bærnum og var það ekki að undra.
Hún elskaði miainin sinin ekfci og hafði
aldrei gert, og hafði gifzt honum af
þeiirri ásitæðiu einni siaimian, atö hann
hafði einna beztar framtíðarhorfur
allra biðla hennar. Hann v-ar hins veg-
ar uppniuiminn í hxifningu sinni af henni.
Ekki sfcerti það ást hans, að hann var
aldrei viss um það hve lengi hann fengi
haldið henni hjá sér.
Þau áttu dóttur eina barna og hét
hún ísabella. Son höfðu þau einnig
eignuzt en h.ann varð aðeins tveggja
ára gamall. Carrie tók þetta afar nærri
sér og sorgin sameinaði þau hjón ekki
heldur stíaði þeim enn fremiur í sundur.
Vorið 1905 v-ar PhiUips mjög kvalinn
og þá var það Harding, sem kom hon-
um á heilsulhæli. Hardinghjónin höfðu
tíðum heimsótt Oarrie og mann hennar.
Og nú þagar bæði Florence, kona Hard-
ings og James Bhillips voru komin á
sjúkraihús fór Harding einn í þess-ar
heimsókndr. Því lyktaði þannig, að ást-
ir tókust með þeim Carrie. Það sam-
band varði í fimmtán ár og tók ekki
enda fyrr en um það leyti sem hann
varð írambjóðandi til forsetaembættis-
ins.
Carrie var Harding miikil upplifun.
Þetta var í fyrsta sinn, sem hann naut
konu bæði af sál og l'íkama. Hann var
lengi faniginn af töfrum hennar, en var
aldrei öruggur um hana fremur en eig-
inmaður hennar. Hann hafði þó meiri
áhrif á hana, en hann grunaði sjálfan.
Árið 19*05 vildi svo til að kuldalegt
tók að verða kringum Harding á stjórn-
málasviðinu og varði það næstu þrjú
ártim. Að víau hafði hann gert sér fraima-
vonir fyrr, en nú gafst honuim sérstak-
ur tími tn þess að veilta þeim fyrir sér.
Hann beypti sér bíl í fyrsta sinn. Það
var glæsilegur, grænlitur Stevens-Dur-
yea með háiu leðurklæddiu þaki og glóð-
arluktuim. BílJinn varð brátt vel þek’kt-
ur á gö’tum Marionbæjar. Harding bauð
J.ames og Carrie oft i ök-uferðir og kona
harns slóst í hópinn, er hún kom heim
af sjúkrahúsimu.
f júnímánuði 1905 fór Harding í sex
vilkna fyrirlestraferð. Ha-nn átti að
halda ræður um Alexander Hamilton,
en Ham-ilton var í hópi þeirra stór-
menna sögunnar, sem Harding dáði
miest og stóð þar t.d. við hlið Sesars
og Napóleons. Harding ferðaðist vítt og
breitt um Ohiofylki fyrir eitt hundrað
dollara á dag aiuk ferðakostnaðar og
risrau og talaði af miklum fjáligleik u.m
„guðspjall bandarískrar bjartsýni".
Hainin töfraiði fólk m-e'ð rödid sinni. Riit-
aðar ræður hans gefa litlia bugmynd
uim mælskulist hans. Han-n gat jafnvel
hleypt lífi í orð sín, þótt hann -væri
dauðþreyttur og uppgefinin. Hann end-
aði gjarnan ræður sín.ar um Hamilton á
því að rabba um áæ'tlun, sem Theo-
diore Roogervelt hafði nefnt „Squiare
Deal“. Hann kvaðst trúa á þessa áætl-
u-n líkt og hann tryði á réttmæti þess
að neyta brauðs síns í sveita síns an-d-
htis.
— Letinigiimn á ekki vom á igóðu. En
erfiðismaðurinn hlýtur laun erfiðis síns.
Dausnin á stjórnuinarvandamáiinu er
einfaldlega sú að hæfcka ameríska karl-
mennsku í sessi og halda henni uppi.
Heiðarieiki er hinn mikli kj'arini. Hann
gæðir hinn almenn-a borgara virðingu
og er nauðsynlegur hverjuim þeim manni
sem treyst er og trúað fyrir opinbenu
embsetti eða stöðu .—
Eftir á mumdi enginn með fullri vissu
hvað ræðumaður hafði sagt, en allir
mundu vel hve fallega han.n hafði sagt
það!
Harding var í essin.u sínú á þasisum
fundum og einkum, er kona hans varð
að halda kyrru fyrir heima vegna heilsu
sinnar. Annars ferðaðist hún það með
honum, sem hún gat við komið. Þau
sátu hlið við hlið í skröltaindi vagn-
inum og hún nöldraði gjarnan alla leið-
ina með smáhléum, er hann sneri sér
að henni og sagði:
-— Fyrir alla muni haltu þér nú sam-
an.
En í þetta sinn hafði hún ekki séð
sér fært að fylgja honum. Og stund-
um tókst Carri’e að sleppa að heiman
og pau tóku þá hóteihérbergi á leigu
einhversstað-ar og notuðu tímann. Hard-
ing minntist þessara sumarnátta oft
seinna með söknuði.
Er Florence Harding tók að batna
tóku þau hjón aftur upp heimisókindrn-
ar til Phiiilipshj óiraaininia oig einmig var
oft farið í skógarfier'ðir á bilnum. En
Florenoe og Jameis grunaði enn ekkert.
Þótt Harding hefði nú dregið sig í
hlé um stund þá hafði enginn íbúi Mar-
ion náð þvíiíkum frama áður sem hann
og því hélt hann virðingu sinni eftir
sem áður. Auk þe'ss þótti sýnt, að hann
gæti jafnvel náð enn lengra einhvern
tíma. Harding bar sig vel, er hann
s’kálmaði um götur Marion. Hann fann
til stöðu sinn.ar og fjárhagisTeigs öryggis.
Auk þess hafði Carrie nú sannfært
hann um karlm.ennsfcu hans. AUir þótt-
ust eiga sitt í honum og bæjar'búar
nefndu hann gæluinöfnum í daglegu
tali.
Enn sem komið var bar ekkert á
Slúðursögum um Harding- og Pbillips-
hjónin, Enginn saumaklúbbur hafði svo
rikt ímyndiunarafl, að honum flygi í h-ug
að setja hinn kraftalega ríkisstjóra í
samband við frú Phillips, drottningu
bæjarins. Þau héldu því upptekmum
hætti, að hittast í lieynuim. Stundum var
það í garði hennar á kvöldin og stund-
uim i svefnherbergi heinmar, en það var
sjaldnar og aðeins, þegar Phillips var
á ferðalaigi.
Carrie hvatti Harding til þess að
reyna að koma málurn svo, að þau
fær-u öll fjögur í ferð til útlanda. Hana
dreymd'i um gamla heiminn handan At-
lanitsihaflsiins, mieð koniuinigghölluim sinum
og gráum dómkirkjuim og kóngum og
drottnimgum í forsæti. Harding tókst
allur á loft og pantaði snarTega ferða-
áætluu mieð eimákipi.
Vorið 11907 fóru Hardiiniglhjórain sivo
til Evrópu, en hins vegar í fylgd með
Amos Kling, sem þá hafði kvænzt í
annað sinn. Sættir höfðu loks tekizt með
þeim. Harding skemmti sér kostulega
á skipinu. Hann nauit hinna langdregnu
máltíða, dansleikja og barsins á síð-
kvölduim.
Hins vegar var hann lítt hrifinn af
Evrópu. Eftirlætistónverk Hardings var
atriði úr „Sögum Hoffmanns“ og eftir-
lætismálverk hans hét „Brýr brotnar að
baki“. Hann gat ekki gert greinarmun
á gotmeskum og rómöns'kum boga og
stóð líka nákvæmlega á sama. Evrópa
skipti hann því litlu máli. Hann kvað
England ekki vera til neins ne-ma mála
það á póst’kort, Þýzkaland til að fram-
leiða þar biór og Frakkland til að
skemmta sér í. Evrópubúa kvað hann
meiri asnana að hafa ekki komið sér til
Ameríku fyrir löngu síðan. Listasöfn
þeirra og sýningargripi aðra sagði hann
kvennagaman.
Carrie öfundaði Harding af ferðinni.
Um leið og hann sneri aftur hóf hún
að nauða í honum að fá James Phillip3
til að samþykkja aðra feirð. Báðir höfðu
þeir efni á því. En það var þó ekki
fyrr en tveiim áruim síðar, að þau héldu
af stað.
Stundum virtist svo, sem tíminn stæði
í stað á þessari ferð þeirra. En það
segir sitt om taumhald Carrie á sjálfri
sér að Florence Hardi.ng grunaði ekk-
ert. Sjálf var Carrie áhyggjufull. Þeg-
ar Florence og Jim voru farin í háttinn
hittust skötuhjúin stundum einhvers stað
ar á þi’lfarinu og féllust sem snöggv-
ast í faðma í skugga einhvers björg-
unarbátsins. En þegar fyrir kom að
Carrie var að því komin að láta að vilja
HardiinlglSi, þiá sá hún aig ævinlaga um
hönd.'Hardi-ng var um me-gn að skilja
blygðun hennar og kom aldrei auga á,
að neitt væri athugavert við það, að
þeir Phillips væru kunningjar þótt þeir
elskuðu báðir sömu konuna og svo vildi
til, að hún væri eiginkona Phillips.
Meðan Florenee grunaði ekkert var
Harding sallarólegur og þótti allt í
hæsta máta eðlilégt'. Þau komu til Nap-
ólí um miðjan marz, sólbrún og hlaðin
minjagripum og glingri. Þar keypti
Harding marmarastyttu, er sýndi nakta
stúlku og aðra keypti hann í Písa. Kona
hans samþykkti kaupin nauðug viljug
og varð undan að láta fyrir þeirri rök-
se-md Hardimgs, að þetta væri „list“.
Sjálf keypti hún svipaða styttu — nema
hún var sveipuð klæði. Harding fannst
enn lítið til um Evrópu, en hið sama
varð ekki sagt um hin. Jim og Flor-
enoa fannst mikið til um flest. En Carrie
var uppnumin. Henni fanmst sem hún
ætti rætur sínar í rauninni í þessum.
gömlu borgum í stað smáþorpanna í
Ohiufylki. ftalía þótti henini tilkomu-
mikil oig litrík, en þó fainnst he-nni
meira til um Þýzkaland. Það var í þess-
ari ferð, sem hún ákvað að snúa aftur
til 't’ýzkalands og setjast þar e.t.v. að
íyrir fúllt og allt.
Ef ;ir að pörin sneru heim héldu þaiu
hinum sameiginlegu ökuferðum enn
áfram um tíma. Carrie og Harding hitt-
ust, þegar þau sáu sér fært. Hann tók
ákvörðuin hennar um Þýzkalandsferð-
ina ekki alvarlega og þegar Phillips
spurði hann ráða um það mál sagði
Harding honum að kaupa sér nýjan bíl
og þá mundi kona hans gleyma þessum.
óruim.
Harding tók nú að leika golf af al-
vöm í fyrsta sinn. Hann virtist eirðar-
laus. Til þess að fá enn frekari útrás
hélt hainin í ræðu- og fyrirlestraferð-
ir um þvert og endilangt fylkið. Um
janúarleytið 1910 fóru að birtast póst-
kort með mynd Hardimgs. H-ann steypti
sér út í kosningaherferðina.
Þau Carri'e hittust nú sjaldnar, en
samt höfðu nokkrir athugulir bæjar-
búar rekið augun í það, að eitthvað
grugguigt mundi vera á milli þeirra
Hardings og frú Phillips. Fólk var farið
að taka til hinma tíðu heimsókna Hard-
ings til Phillipshjónanna. En svo kom-
vorið og ökuferðirnar voru teknar upp
á ný
Enda þótt Harding næði útnefningu
tem frambjóðandi Republikama var hverj
um hlutlausum áhorfanda augljóst, að
útséð var um, að hann gæti nokkurn
tíma unnið frambjóðanda Demókrata.
En harm trúði statt og stöðugt á sigur
sinn eins og vant er urn frambjóðendur.
Hann notaði mikið setnin.gar e'ins og: —
Þegar ég verð kosinm, eins og ég vænti
fastlegia afð verði. —
Siigurganiga Mariionbæjar í þetta
19. júlí 1970
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS H