Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.1978, Qupperneq 10

Við vorum að búa okkur undir að
hefja annan áfanga leiðangurs okkar,
sem fylgdi þeirri leið, sem David
Carnegie, sonur þáverandi jarlsins af
Southesk, fór yfir Gibson og Great
Sandy eyðimerkurnar í Vest-
ur-Ástralíu árið 1896. Við höfum lokið
við fyrsta áfanga 1976 og vorum vissir
um, að við myndum ná til Hallsvíkur
1977 og ljúka þar með öðrum áfanga.
En nokkrum vikum fyrir hina
áætluðu brottför komu til okkar
nokkrir öldungar úr Mandjildjara-
ættflokknum, sem nú býr í útjaðri
landnáms hvítra manna fjarri heim-
kynnum ættflokksins, og báðu okkur að
svipast um eftir gömlum Frumbyggja
hjónum, sem talið væri að væru enn á
lífi á vesturhluta Gibson eyðimerkur-
innar. Öldungarnir höfðu áhyggjur af
líðan þeirra. Gífurlegir þurrkar höfðu
haldizt í þrjú ár og ekki hafði sézt til
hjónanna lengi.
Þegar við höfðum komið af Gibson
eyðimörkinni árið áður, höfðum við
talað við öldungana um „reyk“, sem við
hefðum orðið varir við í um 100 mílna
fjarlægð, þegar við vorum langt inni í
Warri er orðinn gamall eins og á
grönum má sjá, en líf peirra hjóna
parna í eyðimörkinni er lýsandi
dæmi um aðlögunarhæfni
mannsins á stöðum, sem ekki
sýnast lífvænlegir.
Reykur, sem sést ofarlega á
myndinni til hægri, varð til þess
aö vísa mannfræðileiðangrinum á
aðsetursstað gömlu frumbyggja-
hjónanna, sem höfðu hafst þarna
við í áratugi. Þyrrkingslegur
runnagróður vex barna upp úr
sandinum.
Á neðri myndinni sjást pau
Warri og Yatungka viö síðasta
bæli sitt í skrælpurrum sandi, bar
sem áður haföi verið vatnsból.
sennilega hinir einu eiginlegu hirðingj-
ar í Ástralíu. Þau voru einu lifandi
mannverurnar í allri þessari feikilega
víðlendu eyðimörk, afkomendur fólks,
sem hafði reikað um land ættstofns
síns sennilega í 30000 ár.
Af hverju höfðu þessi hjón kosið að
verða eftir í þessu hrjóstruga landi,
þegar allir ættingjar þeirra voru fluttir
burt í nágrenni. við landnámsmenn?
Fyrir því voru tvær ástæður. Hin fyrri
var ást þeirra á sínu eigin landi og hin
næmu tengsl við landið, sem öðrum en
Frumbyggjum er svo erfitt að skilja.
Hin síðari var ást þeirra hvort á öðru,
sem varð til þess að þau misvirtu
hjónabandslög ættflokksins. Warri
hafði tekið Yatungka, sem honum var
bannað að kvænast, og þau flýðu bæði
frá landi ættflokksins. Flokkur manna
elti þau í refsingarskyni inn í land
nágrannaættflokks, það kom til bar-
daga með spjótum, en Warri og
Yatungka komust undan og héldu langt
í vesturátt. Þar héldu þau sig í mörg
ár, þráðu alltaf að snúa aftur til síns
fólks, en óttuðust þá refsingu, sem þau
myndu hljóta fyrir óhlýðni sína.
En svo fór þó, að taugin til lands
ættstofnsins varð of römm og þau
héldu til baka yfir þyrnum stráðar
sléttur og sandhóla til heimkynna
sinna. En þá var fólk þeirra að mestu
horfið á braut í átt til landa hvítra
manna, svo að þau komu að nær auðu
landi. Og brátt voru Warri og fjöl-
skylda hans einu íbúarnir í landi
ættflokksins.
Þau reikuðu frá einu vatnsbólinu til
annars fram og aftur um landið og
veiddu og söfnuðu matvælum á leið-
inni. Synir þeirra urðu uppkomnir og
einn af öðrum hélt burtu í suðurátt til
að leita að kvonfangi og þeir komu ekki
aftur. Þau héldu áfram að reika um
landið og veiddu með hundum sínum,
viltum dingóum, sem þau höfðu tamið,
og lifðu því lífi, sem ættflokkur þeirra
hafði lifað um aldir.
Ferð okkar hófst 31. júlí 1977, og í
Síðustu hiróin
sandhólunum á mörkum Mandjidjara-
lands. Næstu mánuði var mikið um
þetta rætt, og öldungarnir urðu
sannfærir um, að „reykurinn" hlyti að
hafa verið sendur upp af gömlu
hjónun'um, sem táknaði, að þau væru
enn á lífi. Menn voru sammála um, að
samband þyrfti að hafa við þau til að
athuga, hvort þau gætu aflað sér
nægrar fæðu og vatns til að lifa af
þessa hryllilegu þurrka.
Hjónin voru ein úti í eyðimörkinni.
Þau voru hin síðustu af ættflokki
sínum, sem bjuggu enn í sínu eigin
„landi“. Þau voru einu hirðingjarnir í
allri vestur Gibson eyðimörkinni og
hópnum voru fimm hvítir menn og einn
Frumbyggi, Mudjon, öldungur í
Mandjildjara- ættflokknum. Mudjon
hafði komið af eyðimörkinni fyrir 25
árum og hafði stundað veiðar fyrir
löngu með sínum gamla vini, Warri.
Við héldum djúpt inn í Gibson
eyðimörkina á þremur fjögurra hjóla
farartækjum, og það var ekki fyrr en
16. ágúst, að við komum til
Mandjidjaralands. Öll vatnsbólin voru
þurr, en greinilegt var, að Warri og
Yatungka höfðu hafzt þar við og neyðzt
til að halda burt, þegar vatnið þraut.
Við kveiktum miída elda í þyrnirunn-
um til að gefa merki um návist okkar,
en fengum engan reyk sem andsvar.
Mudjon var sannfærður um, að gömlu
hjónin hefðu tortímzt einhvers staðar
í sandhólunum vegna vatnsskorts.
Morguninn eftir reikaði grindhorað-
ur dingó inn í tjaldbúðir okkar, og
Mudjon bjóst við því, að þetta væri
einn af veiðihundum hjónanna. Nú var
hann viss um, að Warri og Yatungka
væru látin, því að hann var sannfærður
um, að hjónin myndu aldrei yfirgefa
dýr sín.
Við nálguðumst næsta vatnsból með
nokkurri varúð, en komumst að raun
um, að Warri og Yatungka hefðu haldið
burt eftir örvæntingarfullan, en
árangurslausan gröft eftir vatni. Við
rákum slóð þeirra yfir sandhólana í
norðaustur, og Mudjon gerði ráð fyrir,
að þau væru á leiðinni til Karinarri
vatnsbólsins í um 50 mílna fjarlægð.
Það var vatnsbólið, sem fólk hans hafði
alltaf leitað til í verstu þurrkum, þegar
öll önnur voru þorrin. Ef hjónin hefðu
komizt þangað, kynnu þau að vera á
lífi.
Enn einu sinni kveiktum við eld af
þyrnirunnum og sendum upp feikilegan
reykmökk, en ekkert svar var að sjá.
Við ákváðum að hraða för okkar yfir
sandhólana til Karinarri og eftir um 30
mílur sendum við enn upp reykjar-