Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.1978, Blaðsíða 13

minnihlutanna, andinn sem þeim er
eölislægur, hefir uppgötvaö veröld þar
sem hátíöleg alvara og mikilleiki eru ekki
til — uppgötvað afkáraleik þess heims.
Sögumynd Hegels — þá mynd þar sem
sagan er spök af viti og sífellt, eins og iöin
skóiatelpa, á uppleiö um framfarastigann
— hana hafa Kafka og Hasek jarðsett í
kyrrþey. í þeim skilningi erum viö arftakar
þeirra.
Kímnin hjá okkur í Prag er stundum
ekki auöskilin. Gagnrýnendur tóku Milos
Forman til bæna af því aö í einni af
myndum sínum kom hann áhorfendum til
aö hlæja þar sem þeir áttu ekki aö hlæja;
þar sem þaö var óviðeigandi. En er þetta
ekki einmitt kjarni málsins? Kómedían er
ekki í heiminn komin til aö liggja hlýöin
og auösveip í einhverri skúffu undir
gamanleiki, skopleiki og skemmtiþætti,
þó „alvarlega hugsandi" menn vilji hemja
hana þar. Kómedían er alls staöar, í okkur
öllum; fylgir okkur eins og skuggi, jafnvel
í ógæfunni; situr fyrir okkur eins og
bjargsnös. Öguð hlýðnin í Jósef K. gerir
hann kómískan, og saga hans þeim mun
meiri harmsaga. Hasek hlær á blóövellin-
um, og manndrápið veröur þeim mun
óbærilegra. Þaö er nefnilega huggun í
harmleiknum. í harmleiknum getum viö
látið okkur finnast aö viö séum mikil og
merkileg. Fólk sem á sér harmsögu getur
sagt hana meö stolti. Ef menn vantar
harmvíddina í tilveru sína, ef mann þekkja
einungis kómedíu lífsins, eiga þeir engan
kost á háum hugmyndum um sjálfa sig.
Þegar eg kom til Frakklands var ekkert
sem eg furöaöi mig eins á og munurinn
á tékkneskri og franskri kímni. Frakkar
eru dæmalaust kímnir, fyndnir og kátir. En
þeir taka sjalfa sig og heiminn hátíðlega.
Viö Tékkar erum miklu daprari í lund, en
viö tökum ekkert hátíölega.
Alla mína tíö í Tékkóslóvakíu baröist eg
gegn því að bókmenntir væru geröar aö
einberu áróöurstæki. Hvaö sé eg svo
þegar eg kem til vesturlanda nema þaö,
aö hér skrifa menn um bókmenntir
svokallaðra Austur-Evrópulanda eins og
þær væru í raun ekkert annaö en
áróöurstæki, hvort heldur fyrir komm-
únisma eöa gegn. Eg verö aö játa aö eg
er ekki hrifinn af oröinu „andóf,“ allra síst
þegar þaö er haft um listir. Þaö sver sig
beint í ætt viö þann rangsnúning sem
umhverfir öllu í stjórnmál og hugmynda-
fræði og lamar hvert listaverk. Skáldsögur
Tibors Dérys, kvikmyndir Milosar
Formans — eru þær andóf eöa ekki? Þær
veröa ekki dregnar f neinn slíkan dilk. Sá
sem ekki getur litið á list sem honum berst
frá Prag eöa Búdapest nema eftir svona
forheimskandi pólitískri forskrift myrðir
listaverkin af engu minni" grimmd en
verstu kenningarþrælar stalínismans. Og
honum er fyrirmunaö aö heyra hina réttu
rödd þessarar listar. Þaö sem gefur henni
gildi er ekki aö hún áfellist eina eöa aöra
landsstjórn eöa stjórnarfar, heldur hitt, aö
hún hefir fram aö flytja nýjan vitnisburö
um manninn, reistan á félagslegri og
mannlegri reynslu sem menn hér vestra
geta ekki einu sinni gert sér í hugarlund.
Ykkur sem kallið þaö „ábyrga afstööu
(commitment) að bókmenntir séu í
þjónustu einhverrar pólitískrar trúarjátn-
ingar, vil eg segja berum orðum, aö slíkar
bókmenntir eru ekkert annaö en fjölda-
fylgd (conformity) af alversta tagi.
Rithöfundur öfundar alltaf hnefaleikara
eöa byltingarmann. Hann vill gera
eitthvaö, og af því hann langar til aö eiga
beinan hlut aö „raunveruleikanum",
skrifar hann í þágu póiitískra markmiöa
sem liggja beint viö þá og þá stundina.
En skáldsagan afneitar ekki fjöldafylgd
meö því aö samsamast róttækri andstööu
í stjórnmálum, heldur meö því aö sýna
tilveruna í nýju, óháöu, einstæðu Ijósi.
Meö þessu móti einu getur skáldsagan
ráöist gegn viöteknum skoöunum og
sjónarmiöum.
Sumir ritskýrendur eru haldnir þeirri
Framhald á bls. 15
Nýtt og sterkt tromp á hendi frá Fiat í flokki
vel búinna, miðlungsstórra fjölskyldubíla
BILAR
Samkeppnin á millistærðar-
markaðnum í Evrópu er hörð og nýjar
tálbeitur koma fram á ári hverju.
Nýjasta tálbeitan frá Fiat-stórveldinu
er auðkennd með 132-2000 og lítur að
sjálfsögðu út — eins og Fiat. Allir
meiri háttar bílar í pessum flokki
kosta nú orðið öðru hvoru megin viö
4 milljónir og svo er um þennan: Fiat
132 kostar 3,8 milljónir.
Þær breytingar hafa orðið á niður-
rööun hjá Fiat, að hætt hefur verið
framleiðslu á Fiat 130, sem á sínum
tíma átti að vera tilraun til innrásar
í Benz-klassann, sem stundum er
nefndur svo. Með öörum orðum: Stór
lúxusbíll á Evrópumælikvarða meö
ríkulegum búnaði. Hinir fjáöu héldu
samt áfram að kaupa Benz eða
Jaguar eða Maserati, enda heitið Fiat
orðið svo kyrfilega samtengt fremur
ódýrum smærri bílum, að undir pví er
erfitt um vik að sannfæra kaupendur
dýrra bíla.
Fiat 131 Mirafiori og Fiat 132 hafa
um skeið verið milíistæröargerðir,
sem hlotið hafa útbreiöslu og veru-
legar vinsældir. Nú pegar hætt hefur
verið framleiðslu á peim stóra Fiat
130, hefur Fiat 132 hlotið í arf
ýmiskonar ágæti eins og pegar ríkur
frændi fellur frá. Að utanverðu hafa
engar meiri háttar breytingar átt sér
staö að pví undanskildu, aö einhver
verklegasti gúmmílisti í samanlögð-
um bílaiðnaðinum er nú kominn utan
á hliðina og fer vel, enda hefur
löngum verið ausið lofi á ítáli fyrir
örugga formkennd og hæfni við
hönnun. En listinn er par aö auki hinn
parfasti hlutur; tekur áreiðanlega við
mörgum skrámum, sem annars lentu
á hurðum og brettum og væri betur
að fleiri tækju sér Þessa gúmmígjörð
til fyrirmyndar.
Að öðru leyti heldur Fiat 132 peim
megineinkennum aö vera kantaöur
meö háum rúðum og par af leiðir gott
útsýni og birta, sem verður aö telja
mikilsvert frá öryggissjónarmiöi.
Að innanverðu birtist arfurinn frá
Fiat 130 í pá veru, að sæti og
innrétting eru meö töluverðu lúxus-
ívafi; allt er klætt með plussi, loftiö
líka. Sætin eru vel formuð, rými
ágætt á alla kanta og par að auki er
ausiö í bilinn ýmiskonar smápægind-
um, sem hingað til hefur aðeins pótt
tilhlýðilegt að hafa á boðstólum í
dýrum bílum. Þar á meðal má nefna
stillanlegt stýri og rafknúnar rúður.
Mælaborðið er fremur af framúr-
stefnuættinni og vel búið mælum, en
bíllinn sem hér um ræðir var búinn
pýzkri Borg-Warner sjálfskiptingu,
sem skiptir í um pað bil 3000
snúningum pr. mínútu í venjulegum
akstri, en 4000 snúningum, þegar
verulega er gefið inn.
Fiat 132-2000 er búinn power-stýri
af peírri gerö, sem pyngist smám
saman, eftir pví sem hraðinn eykst.
Það er í senn pægilegt og til öryggis.
i annan stað parf ekki aö snúa stýrinu
einhver ósköp eins og tíökast í
amerískri bilagerð. Stýrið er í fáum
orðum sagt mjög gott, mátulega létt
og bíllinn er stöðugur í rásinni.
Diskahemlar eru á öllum hjólum; peir
FIAT132
2000
Vélin í Fiat 132 er fjögurra strokka
og annaö hvort 107 hestöfl (SAE) eða
122 hestöfl í 2 lítra gerðinni, sem hér
er til umræðu. Viðbragöshraðinn er
góður: 11,8 sek í hundraðið með
minni vélinni og 11 sek. sléttar með
122 hestafla vélinni. En pað er miöaö
við beinskiptingu. Svissneska bílaár-
bókin, sem talin er til áreiöanlegustu
heimilda og ævinlega er stuöst við í
þessum þáttum, nefnir ekki við-
bragðshraðann með sjálfskiptingu,
en hann er eitthvaö minni. Hámarks-
hraðinn með stærri vélinni er 170 km
á klst. Þyngdin er ekki nema 1105 kg
og verða pví ekki nema 10,2 kg á
hvert Din-hestafl, sem er gott orku-
hlutfall. Lengdin er 4,39 m, breiddin
1,64 m og hæðin 143,5. Með sjálf-
skiptingu er eyðslan 11,1 lítri á
hundraöiö samkvæmt fyrrgreindri
heimild, en 9,8 lítrar með beinskipt-
ingu.
Gísli Sigurðsson.
læsast aldrei og er erfitt að finna
hemla, sem taka peim fram.
Fiatinn er eins og hugur manns í
akstri og mjög erfitt að finna honum
nokkuð tii foráttu. Farangursrýmið er
stórt og heillegt, barnalæsingar á
afturhurðum, sérstök lituð sól-
skyggni að framan og einnig til
hliðanna. Allt sýnist petta sniðið fyrir
afslappaðan fjölskylduakstur, með
börnin aftur í.
Sem sagt: Fiat 132-2000 lítur í fljóti
bragði vel út, en einni veigamikilli
spurningu verður pó ekki svaraö hér.
Sú spurning snýst um endinguna.
Mín reynsla af Fiatbílum, — ódýrari
geröum að vísu, — hefur verið sú, að
peir voru ævinlega ánægjulegir í
akstri og ágætir, þegar peir voru í
lagi. En pví miöur voru peir alltof oft
í ólagi og margt reyndist heldur
óvandað. Fiat hefur til pessa átt erfitt
með að leysa paö grundvallaratriði,
að gangsetning sé örugg. í nýlegri
könnun sem fram fór í Bandaríkjun-
um, kom í Ijós, aö Fiat var sá bíll á
öllum bílamarkaðnum, sem átti við
mesta gangsetningarerfiðleika að
stríða.
Allt petta veröur aö hafa í huga, en
sá sem hér var reyndur, fór í gang
eins og klukka og ekki gaf hann
vísbendingu um neitt, sem ástæða
væri að hafa áhyggjur af. Kannski er
líka búiö að bæta úr ýmsum peim
sjúkdómum, sem hrjáð hafa Fiat. Og
raunar er líklegt og jafnvel víst, aö
peir kvillar koma síður fram í svo
vandaðri gerð sem Fiat 132.