Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1988, Page 15

Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1988, Page 15
— Berðu þá saman flokkun þína fyrir sama persónueinkenni í dálkum C og Cp og hafðu hliðsjón af mati þínu í dálk B jafn- framt. — Hversu „jákvætt“ virðist mat við- komandi á þér vera? — Berðu þá saman flokkun viðkomandi fyrir einkenni í dálk Pc og sama einkenni í dálkum A (öskamynd) og B (sjálfsmynd). — Virðist misskilningur vera í gangi á milli ykkar á vissum sviðum? — Gáðu hvort þú finnur varðandi einhver persónueinkenni mikinn mun á skynjun við- komandi á þér (Pc) og hugmyndum þínum um skynjun hans/hennar (Cp). Svo sem sjá má af þessum dæmum getur úrvinnsla með öðrum gefíð tilefni til ítar- legra samræðna, og eftir atvikum „hreinsað loftið" eða dýpkað gagnkvæman skilning. ÚRVINNSLA í EINRÚMI Byijað var hér á því að fjalla um úr- vinnslu með öðrum því spumingagrindin er hönnuð sem tæki til samskipta í námskeiðs- hóp. Undir þeim kringumstæðum fer ígrun- duð skoðun mats þíns á þér Iíka fram eftir að heim er komið. Þeir sem beita þessu tæki á eigin vegum byija vitaskuld á því að athuga niðurstöður sjálfsmats síns áður en unnið er með öðram. Eins og fram kemur á vinnublaðinu notar þú tölur til þess að vigta mat þitt. Þeim mun hærri tala, þeim mun betur fínnst þér einkennið eiga við. Aðeins era notaðar töl- umar 1 til 5, því tilraunir hafa sýnt að fíngerðari sundurgreining við huglægt mat af þessu tagi leiðir ekki til meiri nákvæmni í matinu, gerir það heldur tilviljanakenndara en hitt. Talan 3 þýðir í meðallagi. Gildi þessarar vinnuaðferðar felst annars- vegar í því að þú skoðar sjálfsmynd þína í ljósi 18 einkenna á skipulegan máta. Hins- vegar gefur það svo sjálfsskoðuninni aukið vægi að þú horfír til þriggja mismunandi átta, óskanna (A), raunsæis (B) og sam- skipta (C). Sjálfsmyndin líkist forriti tölvu. Hún ræð- ur miklu um það hvemig og hvort þú virkj- ar meðfædda og áunna hæfíleika þína og eiginleika. Forritun sú sem þú situr uppi með í kjölfar uppeldis, skólavistar, atvinnu og annarrar lífsreynslu er oftar en ekki langt frá þeirri afkastagetu (bæði er varðar magn og gæði), sem meðfædda lífræna tölvan þín býður uppá. Forritun þín getur verið í marg- háttuðu ósamræmi við meðfædd og lítt breytanleg forrit. Sem bömum er okkur flestum til dæmis uppálagt að vera stillt, þrátt fyrir meðfædda þörf fyrir athafnir, hreyfíngu, myndun hljóða og tjáningu til- fínninga. Forritun þín getur líka búið yfír margskonar innra ósamræmi. Úr einni átt færðu boð um að þú eigir að fyrirgefa óvin- um þínum, úr annarri að þola ei órétt. Jákvæð sjálfsmynd gefur í mörgum tilfell- um aukinn styrk og eykur líkumar á því að þú virkir hæfileika þína. En sjálfsmyndin getur verið of jákvæð miðað við þína raun- veralegu hæfni eða getu. Því greinir þú í þessari vinnuaðferð milli óskamyndar þinnar (A) og raunsærri sjálfsmyndar (B). Farðu niður eftir einkennalistanum' og skrifaðu fyrir hveija línu muninn í tölum milli mats þíns samkvæmt A og B. Með því að skoða þessar tölur getur þú í fljótu bragði séð á hvaða sviðum er lítinn (0—1) og hvar mik- inn (3—4) mun að fínna. Lítill munur þýðir að þú ert ánægð(ur) með þig að þessu leyti. Mikill munur þýðir óánægju, annaðhvort af því að þú gerir á þessu sviði of miklar kröfur til sjálfs þín eða af því að þú hefur ekki sinnt því að rækta viðkomandi eiginleika. Vegna þeirra takmarkana sem ævilengd- in og þjóðfélagsumhverfíð setja er ekki allt sem er mögulegt jafnframt gerlegt. Þú þarft að velja og raða markmiðum þínum eftir mikilvægi. Ofmiklar kröfur til sjálfs sín valda álagi, skapa streitu og síðan sjúkdóma. Virka oft líka lamandi á framkvæmdir. Virðingarverð markmið, séu þau of mörg og/eða of stór í sniðum, geta snúist upp í öfugmæli saman- ber hin vísu orð: „ Vegurinn til vítis er varð- aður fögrum fyrirheitum. “ Á hinn bóginn era óskimar, markmiðin, vonimar, jákvæður drifkraftur og án þeirra er stutt yfír í tilgangsleysi, vonleysi og dauða. ígrandun þeirra þátta persónu þinnar sem sýna mikinn mun milli óska þinna og raun- sæismats leiðir þig þannig að því að hugsa um það, og ef til vill að endurmati á því, hvað skiptir á þessu tímabili Iífs þíns raun- Þannig ímynda fornleifafræðingar sér, að auðugur víkingabær við Lófót haS litið út. Þar hefur m.a. fundizt sjaldgæft gler, sem sýnir samskipti við fólk við Rín í Þýzkalandi. Hið ljúfa líf víkinga Fornleifafræðingar hafa fundið leifar höfðingjaseturs á Lófóten í Norður-Noregi verulegu máli fyrir hamingju þína ogsjálfs- virðingu. Taktu afstöðu og veldu svo sem tvo persónuþætti sem þú ákveður að rækta. Ihugaðu hvemig það val kemur fram í verki og skrifaðu niðurstöðumar á blað. Fylgdu svo ætlan þinni eftir. Raunveruleiki Og Ímyndanir Það lifír enginn í raunveraleikanum. Við • mennimir lifum og hræramst í hugmyndum okkar um raunveraleika. Skynjanir manna á umheiminum og sjálfum sér era undir niðri mjög fjölbreyttar og mismunandi. En mannleg samskipti og íjölmiðlun hugmynda leiða til stöðlunar á hugmyndum um þann félagslega raunveraleika sem við hræramst í. Nokkurskonar félagslegt samkomulag myndast um það hvemig „raunveruleik- inn“ sé. Þetta samkomulag er síðan akker- að í lögum, samskiptavenjum, fréttamati, vali námsefnis í skólum og á margan annan hátt. Einskonar gagnkvæm sefjun, sem á það til að ganga á skjön við lífrænt eðli mannsins og starfsemi lífríkisins. Fólki er annt um raunveraleikatúlkun sína. Hún skapar öryggistilfínningu og sam- starfsgrandvöll innan samfélagsins. Við höfum tilhneigingu til þess að taka ekki eftir því, sem fellur ekki inn í myndina. Misræmi vekur óöryggi og ótta, og við af- neitum jafnvel eða bælum hugsanir, tilfínn- ingar eða skynjanir, sem ekki virðast falla að raunveraleikamyndinni. Sjálfsmynd þín er mjög samofín raun- veraleikatúlkun þinni. Fólki fellur ekki létt að tjá skoðanir sínar, allra síst er það sjálft varðar. Til þess að tjá þig af hreinskilni um sjálfa(n) þig eða þann hluta af raunvera- leikamynd þinni sem ekki virðist falla að hir.íii „almennt viðurkenndu" mynd af raun- veraleikanum þarftu að yfirstíga þröskuld óöryggis og ótta. Þessi þröskuldur er ekki aðeins til staðar í þér, hann er líka tl staðar í viðmælendum þínum, því aukin hreinskilni hjá þér skapar þrýsting á aukna hreinskilni á móti. Gagnkvæmt, þegjandi samkomulag um yfírborðssamræður, glens eða létt hjal er algeng, en til lengdar ófullnægjandi, lausn. Hvað sjálfsmynd þína varðar leiða þær kringumstæður sem að framan era raktar til þess að þú gengur með margháttaðar ímyndanir og ranghugmyndir í sambandi við álit annarra á þér. Einfaldlega vegna upplýsingaskorts um það hvernig þú raun- veralega virkar á aðra. Farðu yfír svör þín og skrifaðu inná spumingagrindina hinn tölulega mun á mati þínu fyrir B og C annarsvegar og C og Cp hinsvegar. Athugaðu þau persónuein- kenni gaumgæfílega þar sem munurinn á flokkun þinni er umtalsverður (2 eða meira). Þannig getur þú skoðað þá persónuþætti sem þér fínnst að þú eigir erfitt með að tjá gagnvart öðram. Annaðhvort að þú sýnir öðram yfírleitt ekki þær hliðar á þér (munur- inn á B og C) eða að þú opnar þig að því leyti einvörðungu gagnvart nákomnum (munurinn á C og Cp). Af þeim persónueinkennum sem þannig skera sig úr skaltu svo velja tvö og íhuga hvemig þú getur eflt tjáningu þína eða hæfni áþví sviði. Skrifaðu niðurstöður þínar á blað. A hveijum morgni næstu tvær vikur skaltu taka nokkrar mínútur til þess að stilla þig inná annað hvort atriðanna og gera í því að efla tjáningu þína á viðkom- andi sviði í rás dagsins. Fólk sem hefur gagnrýni eða tillögur varðandi áframhaldandi hönnun þessarar vinnuaðferðar getur komið ábendingum á framfæri við höfundinn í pósthólf 8109, 128 Reykjavík. Höfundur er sálfræðingur. yrzt í Noregi, fyrir norðan heimskauts- baug, hefur fomfræð- ingum loks tekizt eftir langa leit að finna menjar um höfðingja- setur frá víkingaöld. A stað, sem heitir Borg á Lófóten, hafa þeir fundið leifar bú- staðar auðmanns, sem koma heim við þá lýsingu á slíku setri, sem heimildir era um frá því um 890. Þar er sagt frá efnuðum heimsborguram og víkingum, sem höfðu góð sambönd bæði við sunnanverða Skandinavíu og England. Bærinn, sem fomleifafræðingamir hafa grafíð upp, hefur vafalaust hýst fólk, sem var bæði ríkt og víðföralt. Aðalbyggingin hefur verið yfír 30 m löng, og þama hafa einnig verið tvær minni hlið- arbyggingar. Þama hafði verið búið í marg- ar aldir fyrir víkingaöld, en það er frá þeim tímum, sem auðurinn er. Á þeim fáu fermetram, sem búið er að grafa upp, hafa fundizt hlutir, sem benda til talsverðs munaðar í kulda Norður-Nor- egs: silfurperla, gullpjátur með þrykktum myndum, vírsmíði úr gulli og ýmiss konar glerbrot. Einna merkilegast þykir glerið, því að það var afar sjaldgæft í Noregi. Það hafa fundizt 55 brot úr a.m.k. sjö mismunandi glerbikuram, sem sumir hafa verið skreyttir með lituðum glerböndum, en aðrir verið búnir gullþynnum. Öll glösin virðast hafa verið framleidd í Rínarhéruðum, sem íbúarnir á þessum fjar- læga stað hljóta því að hafa haft samband við. Fundur býlisins frá víkingaöld staðfestir sögu, sem norski höfðinginn Óttar sagði Alfreð konungi í Englandi, þegar hann heim- sótti hann um 890. Óttar var auðugur kaupmaður, sem sigldi frá Norður-Noregi suður á bóginn með rost- ungstennur og reipi úr rostungsskinnum sem og æðardún. Óttar sagði, að maður gæti siglt á einum mánuði frá nyrzta hluta Noregs til verzlun- arstaðarins Kaupangs við OslóQörð. Þaðan væru fímm dagleiðir til Heiðarbæjar við Slésvík, sem þá var helzti verzlunarbær á Norðurlöndum. Glerbikarar af sömu gæðum og þeir, sem fundizt hafa á Lófóten, þekkjast annars aðeins frá þessum verzlunarstöðum í nokkr- um mæli. Þessir sjaldgæfu hlutir hljóta að hafa komizt til Norður-Noregs sömu leið og rost- ungstennurnar fóra suður á við. Fundimir á hinum norska víkingabæ era svo athyglisverðar, að væntanlegir upp- greftir munu fara fram í norrænni samvinnu undir stjóm helztu sérfræðinga á Norður- löndum í víkingaöld. SIGURÐUR PÁLSSON Sumar- dagurinn fyrsti Sumardaginn fyrsta kemur sólin upp um flegið hálsmál austuríjallahringsins Farfuglamir sönggalnir í geislum hennar Upp spretta uppsprettur og glitrandi þykkir laxar í glæru stinnu vatni á fullri ferð í trylltri Ieit að uppsprettunni Á bakkanum hestar á þögulum ofsahraða Mannlausir hestar Upp spretta uppsprettur sumardaginn fyrsta og kýmar svífa Chagalllegar um blámann Sigurður Pálsson er rithöfundur í Reykjavík. LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 8.0KTÓBER 1988 15

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.