Lesbók Morgunblaðsins - 19.12.1988, Blaðsíða 2

Ljósm. Ragnar Axelsson.
„ ... mér fínnst
lífíð eitt allsherjar djók“
Jólahugleiðing eftir séra HALLDÓR REYNISSON
Smellin dægurlög sem oft eru leikin hafa
þá náttúru að þau setjast í undirvitundina
og læðast svo fram á varir manns þegar
síst er von. Um daginn uppgötvaði ég í
bílnum mínum að ég var að raula iagbút.
Og textinn var þessi: „ ... mér finnst lífið
eitt allsheijar djók."
Þetta lag hefur heyrst oft á popprásunum núna fyrir
jólin en það er Eyjólfur Kristjánsson sem syngur. Textinn
er hins vegar eftir yfirtrúbadúr þjóðarinnar nú um stund,
sjálft Stormskerið.
Eins og margt annað sem sá maður hefur samið þá
er textinn skemmtilega ófyrirleitinn. Það er gott að svíkja
undan skatti, — lífið er gott ef maður á rettur og kók,
— það er reyndar „algjört dúndur og æði“. Síðan klykk-
ir þessi nútíðar skáldmögur þjóðarinnar út í viðlaginu
með því að segja „ ... mér finnst lífið eitt allsheijar djók.“
Er iífið eitt allsheijar djók?
Þetta viðlag er allnokkuð eldra en Sverrir Stormsker.
Þessi afstaða að lífið hafi engan tilgang og að hinstu rök
tilverunnar verði ekki numin. Þess vegna beri að slá öllu
upp í kæruleysi — upp í djók. Fom grafskrift frá tímum
Rómveija lýsir ámóta húmorískri uppgjöf: Ég var ekki
til, ég varð ekki til, ég er ekki til, — gerir ekkert til.
Núna þegar menn eru að vakna við timburmenn eyðslu-
og fjárfestingarfyllerísins, er kannski best að slá þessu
öllu upp í eitt allsheijar djók. Það er skammdegi í lofti
og það er skammdegi í lífí þeirra sem nú óttast að missa
vinnuna í upphafi nýs árs. Það er myrkur í huga þeirra
sem misst hafa aleiguna í einu gjaldþrotinu eða öðru —
og það er rökkur í sinni ráðamanna sem beðið hafa sið-
ferðilegt skipbrot á einn veg eða annan. Léttlynd og
hamingjusöm þjóð er í vanda — þjóð sem elskar sólbað-
stofur, Kringluna og Stormsker.
Þjóð í vanda, lífið er djók, hvar finnst svar?
Núna í skammdegisbyijun kom síðasta ljóðabók Ólafs
Jóhanns Sigurðssonar út. Bókin hét einfaldlega Að lok-
um. í síðustu ljóðum bókarinnar er skáldið að glíma við
hinstu rök mannlegrar tilveru. Þar er hlutunum ekki sleg-
ið upp í grín, þar yrkir maður sem er að kveðja lífið;
hann leitar svars. En svarið er torfundið:
Hvergi finnst svar. Er skiptiborðið bilað?
Bænina um miskunn finnst mér sem ég dreymi,
en veit þó fyrir víst, að svo er ekki.
Er skiptiborðið bilað? Er lífið tilgangslaust streð sem
maður verður að taka með kaldhæðnu hugrekki góð-
skáldsins, eða í kómískri uppgjöf trúbadúrsins?
Við skulum stilla yfir á aðra rás.
Það kveður við allt annan tón: „Yfir þá sem búa í landi
náttmyrkranna skín ljós.“ Og þessi ijarlæga en þó kunn-
uglega tóntegund heldur áffarn: „Verið óhræddir, því sjá
ég boða yður mikinn fögnuð...“ Við könnumst öll við
þessi orð. Þau tilheyra jólunum, þessum undarlega tíma
þegar við afklæðumst hversdagsleikanum og göngum á
vit ævintýris um fjárhirða sem gættu um nóttina hjarðar
sinnar, um skæra stjömu, um engla...
Eru jólin ekki bara gleðilegur tími þegar við hyljum
napran raunveruleikann með grenigreinum, gjöfum á
vfsakjörum sem borgast í febrúar, með fallegri sögu um
lítið bam sem átti að bjarga málunum? Dagur vonar sem
aldrei rennur upp?
Það má vera að helgimálfar og ævintýraljómi jólafrá-
sögunnar dragi athygli okkar frá raunveruleika þessa
atburðar er sagan greinir frá. Líkt og þegar glitrandi
umbúðir draga athyglina frá innihaldinu.
Við vitum að Jesús fæddist í þennan heim eins og
aðrir menn. Við vitum að hann starfaði í Palestínu á
dögum Rómveija og við vitum heilmikið um boðskap
hans og lærisveina hans. Hann var rriaður og hefur ömgg-
lega orðið fyrir freistingum allt til hins síðasta eins og
aðrir menn.
En var hann frá guði kominn? Var Guð með einhveij-
um óræðum og óskiljanlegum hætti kominn til manna í
veru þessa manns? Að taka á sig þeirra kjör? Að upplifa
gjaldþrotin og sárindin? Að segja þeim að lífíð væri ekki
bara djók; það hefði jákvæðan tilgang og stefnu? Að það
væri til svar?
Hér svari hver fyrir sig.
Jólin boða að Guð sé til og að hann er náiægur þrátt
fyrir gjaldþrot, skipbrot og mannlegan brest. Þau boða
að þessi guð sé aldrei nálægari en í skammdegi mannlegr-
ar tilveru þegar fyrirtæki manna fara á hausinn; þegar
fiskurinn, sjálft lifibrauðið, hverfur af miðunum; þegar
háir stólar upphefðarinnar bresta undan breyskum mönn-
um.
Stormskerinu finnst kannski lífíð eitt allsherjar djók.
Ólafur Jóhann fann ef til vill aldrei svarið. Það hefur
hins vegar sá sægur manna kynslóð fram af kynslóð sem
í djúpi sinnar veru hefur fundið nærveru þess sama Guðs
og gerðist maður á jólum. Guð gefi að þú finnir nærveru
hans á þessum jólum sem nú ganga í hönd.
Gleðileg jól.
Höfundur er sóknarprestur i Hruna.
Efni
r
1
jólablaði
Forsíðan:
María og Jesús, pastelmynd gerð af Jóni Reykdal
eftir mynd í íslenzku teiknibókinni, AM 673, og
er hún einnig á forsíðu Nýja testamentis Odds
Gottskálkssonar, sem frá er sagt á bls 6-7.
Mér finnst lífíð eitt allsherjar djók. Jóla-
hugvekja eftir séra Halldór Reynisson í Hruna,
bls 2.
Móðir guðs og lækning þjóða. Grein Þor-
steins Antonssonar um Lilju Eysteins Asgrímsson-
ar, bls 4-5.
Nýja testamenti Odds. Kynning á nýrri útg-
áfu og birtur kafli úr formála Sigurbjamar Einar-
sonar biskups, bls 6-7.
Fjalla-Eyvindur Jóhanns Sigutjónssonar
er jólaleikrit Þjóðleikhússins og af því tilefni skrif-
ar Hávar Siguijónsson um leikritið, bls 8.
Nína, rússneska elskan min. Minning frá
vígstöðvunum í Rússlandi í heimstyijöldinni síðari.
Eftir Karl Kortsson dýralækni á Hellu, bls 10.
Gengið í guðshús. Sagt frá nýrri bók um
íslenzkar kirlqur og birtur hluti úr texta dr. Gunn-
ars Kristjánssonar ásamt myndum, bls 12.
Vika í Lincoln Center. Grein um eina fræg-
ustu listamiðstöð heimsins eftir Jón Þórarinsson
tónsþáld, bls 15.
Lífið er dramatískast af öllu. Samtal Elísa-
betar Jökulsdóttur við Steindór Hjörleifsson leik-
ara, bls 18.
Martröð. Saga eftir Þorvarð Helgason, mynd-
skreytt af Steingrími Eyfjörð, bls 21.
Kirkjugluggar Leifs Breiðfíörð í Steibis.
Sagt frá gluggum, sem Leifur gerði í kirlqu í
Suður-Þýzkalandi, bls 22.
Fæðing Jesú séð með augum listamanna.
Grein með myndum eftir Þorgeir Ólafsson list-
fræðing, bls 24.
Hljóðlát listakona úr Firðinum. Grein með
myndum um Hönnu Davíðssson listmálara eftir
Ásthildi Erlingsdóttur, bls 27.
Himnesk tónhst. Grein eftir Ævar R. Kvaran
um hljóma utan úr geimnum, sem engu eru líkir
og sumt fólk hefur heyrt, bls 29.
Tvær örsögur eftir Frederic Brown, bls 28.
Samúð með orðum. Smásaga eftir Jón Dan,
myndskreytt af Ólafí M. Jóhannessyni, bls 30.
í fótsport Eggerts Stefánssonar í Schio.
Grein eftir Friðrik Á. Brekkan með myndum og
teikningum Örlygs Sigurðssonar, bls 32.
Verðlaunakrossgáta bls 35
og verðlaunamyndagáta bls 40.
Mark Watson og Glaumbær. Grein eftir
Önnu Snorradóttur um Íslandsvininn Mark Watson
og birtar myndir af málverkum, sem hann safnaði
frá íslandi, bls 36.
Ljóð eftir Matthías Johannessen (bls 3), Jakob
Jónsson (bls 14), Hrafn Gunnlaugsson (bls 23),
Sigurð Pálsson (bls 26), Guðbjörgu Tómasdóttur
(bls 31), Elísabetu Jökulsdóttur (bls 34), og Jón
frá Pálmholti (bls 39).
Myndir teiknaðar eða málaðar sérstaklega fyrir
jólablað Lesbókar eftir Magnús Kjartansson,
Steingrím Eyfjörð, Jón Óskar, Rósu Ingólfsdóttur,
Örlyg Sigurðsson, Evu Benjamínsdóttur, Sveiir
Bjömsson og Gísla Sigurðsson.
2
■-•»«;í-sÍK!Íá. ■