Alþýðublaðið - 01.03.1989, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 1. mars 1989
5
SJAVARSIÐAN
HVERNIG BER AD HEGDA SER
VID FALL I KALDAN SJÓ
Þaö er erfitt aö gefa einhverja algilda reglu fyrir þvi hvernig
mönnum ber að hegða sér við fall í kaldan sjó. Við ætlum í eft-
irfarandi grein að reyna að varpa Ijósi á hvernig mönngm ber
að hegða sér við slíkar aðstæður og hverjir lifsmöguleikar
þeirra eru. Hvort heldur þeir falla óvænt í sjóinn eða þeir
verða að yfirgefa sökkvandi skip sitt úti á rúmsjó.
Skip sekkur
Rannsóknir hafa leitt í ljós þá
staðreynd að skip sökkva oftast á
innan við 15 mínútum. Smærri bát-
ar sökkva á enn skemmri tíma. Ef
menn hafa hugleitt fyrirfram þá
staðreynd að skip sökkva á meðan
siglt er og hvernig eigi að bregðast
við í slíkum tilfellum þá ræður það
oft úrslitum um björgun.
Nokkur atriði sem hafa ber i
huga ef skip er yfirgefið
1. Þar sem að allur klæðnaður
hverju nafni sem hann nefnist
verndar menn gegn kulda þá er
mjög áriðandi að menn klæðist eins
miklu af hlýjum fötum og nokkur
kostur er. Mjög áríðandi er að höf-
uð háls, hendur og fætur hafi fata-
skjól.
2. Þar sem það getur reynst mjög
örðugt fyrir mann sem lendir í sjó
að halda sér á floti, þá er það mjög
áríðandi að menn klæðist björgun-
arvesti og festi því rétt. Björgunar-
vestið veitir einnig þó nokkra vernd
gegn kulda. Menn sem klæðast
björgunarvesti og lenda í sjó geta
ekki drukknað því vestið heldur
þeim á floti. Ef skipbrotsmenn lát-
ast við þessar aðstæður þá er það
vegna kulda. Besti kosturinn er að
sjálfsögðu björgunargalli og ættu
menn að klæðast honum ef nokkur
kostur er.
Væri ráð að sjómenn tækju til
gaumgæfilegrar athugunar hvort
ekki væri rétt að klæðast flotbún-
ingum við vinnu sína að staðaldri
hvort sem búningarnir eru skyldað-
ir í viðkomandi bát eða ekki.
3. Margir hafa kynnst þeirri nöt-
urlegu staðreynd að verða sjóveikir.
Ef minnsti grunur leikur á að skip-
brotsmenn gætu átt við þann
krankleika að stríða þá ættu þeir að
taka sjóveikistöflur strax og komið
er um borð í björgunarfar. Það að
kasta upp orsakar mikið magnleysi
auk verulegs vökvamissis. Einnig
auka uppköst verulega hættuna á
ofkælingu. Getur þetta skipt sköp-
um um hvort viðkomandi verður
bjargað eða ekki.
4. Menn ættu að reyna hvað þeir
geta til að sleppa við að lenda i sjón-
um þegar þeir yfirgefa sökkvandi
skip. Blautur fatnaður eykur veru-
lega á hættuna á ofkælingu. Á
slíkri neyðarstundu er oft hægt að
notast við ólíklegustu hluti til þess
að komast um borð í björgunarfar,
jafnvel brunaslöngurgeta komiðað
góðum notum.
5. Komist menn ekki hjá því að
stökkva i sjóinn þá ættu þeir að
reyna eftir fremsta megni að láta
kælingaráfallið sem þeir fá við það
að Ienda í köldum sjónum verða
eins vægt og unnt er. Snögg kæling
á líkamann getur valdið verulegum
öndunarhraða sem eykur hættuna
á því að menn fái sjó í lungun sem
getur valdið skjótum dauða. í köld-
um sjó fá menn oft mikinn skjálfta
og mikið tak undir bringspölunum.
Þetta eru ósjálfráð viðbrögð sem
geta orðið mjög sár, en það deyr
enginn úr sársauka.
6. Ef menn Ienda í sjónum þá
ættu þeir að byrja á því að hneppa
að sér fötunum ef ekki hefur unnist
tími til þess áður. Einnig ættu menn
að setja á sig vettlinga sé þeim til að
dreifa. Það er mjög áríðandi að
menn átti sig fljótt á öllum aðstæð-
um og líti strax eftir björgunarbát,
björgunarfleka eða félögum sem
einnig eru í sjónum. Áríðandi er að
menn kveiki strax á merkjaljósinu á
björgunarvestinu og finni til flaut-
una.
7. Alls ekki er mælt með því að
menn syndi í sjónum nema þá til
þess að ná til björgunarbáts, félaga,
eða fljótandi hlutar sem möguiegur
væri til þess að fljóta á. Öll óþarfa
hreyfing í sjónum gerir það að verk-
um að sá sjór sem næstur er húð-
inni og líkaminn hefur hitað upp,
endurnýjast með köldum, við mikla
hreyfingu. Veldur þetta aukinni
kælingu á líkamanum. Því er það
mjög áríðandi að hreyfa sig sem
minnst og reyna að halda hinum
hlýja sjó næst líkamanum eins lengi
og nokkur kostur er. Þessu getur
fylgt mikill sársauki en staðreyndin
er sú að sársauki drepur engan eins
og áður sagði.
8. Skipbrotsmenn ættu liggja
samanhnipraðir i sjónum. Halda
fótunum þétt saman, handleggjun-
um að síðunum og höndum kross-
lögðum framan á björgunarvest-
inu. Við þetta verður snertiflötur
líkamans við sjóinn eins lítill og
mögulegt er og dregur því úr kulda-
áhrifum sjávar. Menn ættu að
reyna að halda höfði og hálsi eins
hátt upp úr sjónum og nokkur kost-
ur er.
9. Áríðandi er að menn reyni að
komast sem fyrst um borð í björg-
unarbát, björgunarfleka eða á ann-
að það sem gæti haldið þeim á floti.
Sjórinn kælir líkamann 20 sinnum
hraðar en loft því er það nauðsyn-
legt að menn komist eins fljótt og
hægt er upp úr sjónum. Öll hitaein-
angrun í fatnaði rýrnar mjög mikið
við það að blotna því er mjög æski-
legt að menn reyni að leita skjóls
fyrir vindi til þess að forðast vind-
kælingu.
10. Möguleikarnir á því að menn
lifi af sjávarháska vaxa verulega ef
menn eru bjartsýnir á björgun.
Bjartsýnin eykur þolið verulega og
getur hún skipt sköpum. Menn
komast langt á viljanum og lífs-
lönguninni.
Slysavarnarfélag Islands hefur unnið ómetanleg starf i Slysavarnaskóla
sjómanna undirgóðri stjórn Þorvaldar Axelssonar. Myndin er fengin að láni
úr auglýsingaátaki Slysavarnarfélagsins sem nú stendur yfir.
Lokaorð:
Sjómenn hafa oft bjargast giftu-
samlega við erfiðar aðstæður.
Björgun þeirra má oft rekja til
réttra viðbragða af þeirra hálfu.
Kaldir og hraktir hafa sjómenn oft
komið til síns heima og fengið blóm
og góðar kveðjur. Það er yndislegra
að fá blóm send í lifanda lífi og geta
þakkað fyrir þau, en að fá þau á
kistuna og geta ekki einu sinni sagt
takk.
SIGURÐUR PÉTUR
HAROARSON
AFLAKONGUR VIKUNNAR
Sigurður Bjarnason skipstjóri á Friðrik Sigurðssyni ÁR-17
Útgerðin á stóran þátt í velgengninni
Aflakóngur vikunnar 19. til 25 febrúar 1989 var Sigurður
Bjarnason skipstjóri á Friðrik Sigurðssyni ÁR-17.
Hann Iandaði 147.310 kg af
fiski eftir 4 veiðiferðir. Fiskurinn
veiddist í net og var aflanum öll-
um landað í Þorlákshöfn og fór
hann í vinnslu hjá útgerð skipsins
Hafnarnesi h/f.
Sigurður þekkir aflakóngs sæt-
ið þó nokkuð. Hann hefur verið i
einu af efstu sætunum síðastliðn-
ar vertíðir og var aflakóngurinn
yfir landið vikuna 29. janúar til 4.
febrúar.
Útgerðin á sinn þátt__________
i velgengninni________________
Við tókum Sigurð tali og spurð-
um hann fyrst hvernig á þessi vel-
gengni stæði, hann væri jú alltaf í
topp sætunum. Hann sagði að
það væri ekkert eitt sem ylli þess-
ari velgengni. Það væru margir
samhæfðir póstar sem mynduðu
æina heild. Fyrst vildi Sigurður
nefna gott skip. Friðrik Sigurðs-
son ÁR-17 er injög gott skip að
mati hans. Einnig sagði Sigurður
að mjög samhent áhöfn ætti sinn
þátt í þessu. Kunnugur skipstjóri
þarf að vera með skip sem eiga að
afla svona vel og taldi Sigurður að
hann væri farinn að þekkja þessi
mið verulega vel. Hann hefði róið
á þessi mið í mörg ár og væri kom-
inn með þó nokkuð góða yfirsýn
yfir veiðisvæðið. Síðast en ekki
síst vildi Sigurður að það kæmi
fram að útgerð skipsins Hafnar-
nes h/f ætti mjög stóran þátt í
þessu.
Ekki nein barátta um________
aflakóngstignina____________
Ekki vildi Sigurður kannast við
það að það væru nein slagsmál
um efsta sætið á vertíðinni. Að-
spurður sagði hann að velgengni
þeirra á Friðrik Sigurðssyni ÁR-17
og áhafnarinnar á Jóhanni Gísla-
syni ÁR-42 mætti rekja til þess að
þeir væru á mjög svipuðum slóð-
um með net sín. Nú eru þeir í
landgrunnskantinum suður af
Eyjafjöllum. Eru netin á dýpi allt
frá 90 og upp á 200 faðma.
Sigurður Bjarnason
Aflasamsetningin hefur
breyst til batnaðar_________
Aflasamsetningin hefur breyst
verulega síðastliðna viku. Nú er
um það bil 1/3 hiuti aflans ufsi og
2/3 hlutar af fallegum þorski.
Breyttist aflinn í þetta horf seinni
part síðastliðinnar viku og að-
spurður sagði Sigurður að þorsk-
urinn færi enn vaxandi. Ekki
sagðist Sigurður fá mikið af öðr-
unr fiski Litilsháttar hefur hann
fengið af karfa og eitt og eitt lúðu-
lok hefur komið svona rétt í soðið
eins og hann orðaði það.
Flytur netin upp á__________
grunnið eftir páska_________
Sigurður sagðist flytja netin
upp á grunnið eftir páskastoppið.
Þá verður allt orðið fullt af fiski
þar og þá er meiningin að reyna að
fanga þann gula í netatrossurnar.
Ekki var nokkur leið að fá Sigurð
til þess að segja okkur frá því hvar
sá guli yrði nákvæmlega eftir
stoppið- Hann sagði að lokum
að það kæmi í ljós.
AFLAKONGAR
FJÓRDUNGANNA
Slöastliðna vlku glæddist afli
nokkuð frá þvi sem áður var. Afli á
svæðinu frá Hornafirði og vestur um
allt til Vestfjarða var mjög góður. Á
öðrum svæöum var afli mjög tregur
þegar gat á sjö. Sérstaklega var afli
hjá mörgum Austfjarðabátum veru-
lega tregur. Það telst ekki góður afli
þegar bát ir róa á net og fá ekki nema
524 kg I 6 sjóferóum.
Aflakóngar i einstökum landshlutum
vikuna 12. til 18. febrúar voru eftir-
taldir:
Suðvesturland
Friörik Sigurösson ÁR-17
Útgerðarstaður: Þorlákshöfn
Afli: 147.310 kg
Veiðarfæri: Net
Skipstjóri: Sigurður Bjarnason
Vesturland
Rifsnes SH-44
Útgerðarstaður: Rif
Afli: 66.600 kg
Veiöarfæri: Lina
Skipstjóri: Baldur Kristinsson
Vestfirðir
Patrekur BA-60
Útgeröarstaöur: Patreksfjöröur
Afli: 42.700 kg
Veiöarfæri: Lína
Skipstjóri: Þorsteinn Jónsson
Norðurland
Siguríari ÓF-30
Útgerðarstaður: Ólafsfjörður
Afli: 35.378 kg
Veiðarfæri: Lina
Skipstjóri: Númi Jóhannsson
Austurland
Freyr SF-20
Útgerðarstaður: Hornafjörður
Afli: 131.800 kg
Veiðarfæri: Net
Skipstjóri: Grétar Vilbergsson
Vestmannaeyjar
Kristbjörg VE-70
Útgerðarstaöur: Vestmannaeyjar
Afli: 101.460 kg
Veiðarfæri: Net
Skipstjóri: Ingvi G. Skarphéðinsson
Alþýðublaðið er i sambandi við 50
aðila út um land sem gefa upp afla-
tölur á hverjum stað einu sinni i viku.
Þetta eru viktarmenn, fiskverkendur
og einstaklingar vitt og breitt um
landið. Út frá þessum upplýsingum
eru aflakóngar fjórðunganna fundnir
og einnig aflakóngar vikunnar. Án
aðstoðar þessa fólks væri útnefning
aflakónga vikunnar ekki möguleg.