Alþýðublaðið - 19.04.1995, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 19. APRÍL 1995
S k o ð a n i r
MMDUBUDIB
20905. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 625566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
SigurðurTómas Björgvinsson
Fréttastjóri Stefán Hrafn Hagalín
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Oddi hf.
Rrtstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 625566
Fax 629244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Einsflokkss tj órn
tekur við völdum
Helsti sigur kosninganna 8. apríl fólst í því að ríkisstjóm Al-
þýðuflokks og Sjálfstæðisflokks hélt velli, þvert á allar spár og
kannanir. Það var því eðlilegt að forystumenn stjómarflokk-
anna ræddu áframhaldandi samstarf - einsog þeir höfðu gefið
fyrirheit um í kosningabaráttunni. Alþýðuflokksmenn gengu til
viðræðna við sjálfstæðismenn af fullum heilindum enda náði
ríkisstjómin verulegum árangri á síðasta kjörtímabili í möigum
veigamiklum málum. Sjálfstæðismenn reyndust því miður
leika tveimur skjöldum frá upphafi viðræðna, og stóðu afar
óheiðarlega að málum.
f síðustu viku gekk Halldór Ásgrímsson á fund Jóns Baldvins
Hannibalssonar til að kanna hug alþýðuflokksmanna til mynd-
unar vinstri stjómar. Halldór og ífamsóknarmenn höfðu í kosn-
ingabaráttunni afdráttarlaust lýst yfir því, að vinstri stjóm und-
ir forsæti Framsóknar yrði fyrsti kostur þeirra og því var eðli-
legt að þeir leituðu hófanna hjá Alþýðuflokknum. Stjómarand-
stöðunni var hinsvegar gert ljóst, að á meðan viðræður Alþýðu-
flokks og Sjálfstæðisflokks stæðu yfír, væri útilokað að ræða
önnur stjómarmynstur. Þetta vora eðlileg - og heiðarleg - við-
brögð af hálfú Alþýðuflokksins. En Halldór Ásgrímsson fékk
jafnframt að vita, enda tæpast mikið launungarmál eða undmn-
arefhi, að ef uppúr slitnaði milli Alþýðuflokks og Sjálfstæðis-
flokks, væm alþýðuflokksmenn reiðubúnir að skoða aðra kosti
- ekki síst vinstri stjóm undir forsæti Halldórs Ásgrímssonar.
Mikill meirihluti þingmanna Sjálfstæðisflökksins var hlynnt-
ur áframhaldandi stjómarsamstarfi við Alþýðuflokkinn, en
sterk öfl hafa hinsvegar fyrir hvem mun viljað slíta samstarfi
flokkanna. Það vekur óneitanlega nokkra furðu, að Davíð
Oddsson skuli að lyktum hafa látið ffamsóknararm Sjálfstæðis-
flokksins segja sér fyrir verkum. Hitt er þó ffemur rannsóknar-
efhi, hvemig formaður Sjálfstæðisflokksins ætlar að réttlæta
þau óheiðarlegu vinnubrögð sem hann beitti síðustu daga.
í ijölmiðlum í gær töldu forystumenn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks að fátt standi í vegi fyrir því að samningar
náist. Það em Ktil tíðindi. Milli þessara flokka er enginn hug-
myndaffæðilegur ágreiningur af neinu tagi, samstjóm þeirra
kemst býsna nálægt því að vera hreinræktuð einsflokksstjóm.
Sjálfstæðismenn gengu fullkomlega stefnulausir til kosninga
og neituðu einfaldlega að taka afstöðu í öllum mikilvægustu
málaflokkum. Stefna þeirra í landbúnaðarmálum, sjávarútvegs-
málum, Evrópumálum og ríkisíjármálum er óskrifað blað.
Framsóknarmenn ráku kosningabaráttu sem einvörðungu mið-
aði að því, að sannfæra þjóðina um að Halldór Ásgrímsson yrði
betri forsætisráðherra en Davíð Oddsson. Nú er að vísu komið
á daginn að Halldór hefur ekki í sér pólitískan manndóm til að
takast á við embætti forsætisráðherra, og vísar á bug beiðni
Kvennalista, Alþýðubandalags og Alþýðuflokks um stjómar-
myndunarviðræður.
Helmingaskiptastjóm íhaldsins og afturhaldsins í íslenskum
stjómmálum virðist því miður staðreynd. Það þýðir í reynd að
öll markviss stefnumótun er sett í bið og framtíðin tekin af dag-
skrá. Stjómarmyndunar 1995 verður einkum minnst fyrir
tvennt: Óheilindi og óheiðarleika forystu Sjálfstæðisflokksins
og kjarkleysi formanns Framsóknarflokksins.
Endursýning á svarthvítri hrollvekju
Ef Páll Pétursson verður ráðherra eru það vissulega pólitísk stór-
merki, og reyndar miklu meira til: það er áþreifanlegasta sönnun
sem fengist hefur fyrir lífi eftir dauðann.
þó.
Því verður að vísu illa trúað á
kröftuga þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins á Vestfjörðum að þeir til-
einki sér á einni nóttu Reykásisma í
pólitík. Varla una þeir sér vel til
lengdar í framsóknarfjósinu.
Og hvað segja framsóknarmenn-
imir sem ráku heila kosningabaráttu
útá þau skilaboð ein tíl þjóðarinnar
að Halldór Ásgrímsson yrði langtum
betri forsætísráðherra en Davíð
Oddsson? Ég átti því láni að fagna í
kosningabaráttunni að hlýða á
Guðna guðspjallamann Ágústsson
setja á langar tölur iyrir sunnlenska
kjósendur um þá dýrð sem í vændum
væri - þegar heilagur Halldór hefði
leyst Dabba af hólmi.
Nú leiða framsóknarmenn Davíð
á nýjan leik tíl hásætís. Leyfið mér
að benda á einn sögulegan punkt: Ef
að líkum lætur verður Davíð Odds-
son fyrstí forsætisráðherra lýðveldis-
ins sem situr samfellt í átta ár.
Þökk sé maddömu Framsókn.
En við vomm að tala um Guðna
Ágústsson. Það var óneitanlega hug-
ljúft að fylgjast með pólitísku til-
hugalífi hans og Þorsteins Pálssonar
í kosningabaráttunni. Aldrei vék
Þorstein stöku styggðaryrði að
Framsóknarflokknum - sem helgast
að vísu af því meðal annars að sjáv-
arútvegsráðherrann eyddi jafnvel
meiri tíma en sjálfur Haukdal í að út-
húða Alþýðuflokknum. Og þá er nú
langt til jafnað. Það var kostulegt að
heyra fokvondan Þorstein lýsa yfir
því, á bændafundi austur á Hvoli, að
mestur hugmyndafræðilegur ágrein-
ingur í íslenskum stjómmálum væri
millum Alþýðuflokks og Sjálfstæð-
isflokks.
Ekki skil ég afhverju Þorsteinn var
svona pirraður: jafnan mæltum við
tíl hans hlýlega, frambjóðendur Al-
þýðuflokksins, - enda megum við
jafnaðarmenn ekkert aumt sjá.
En svona eftír á að hyggja: trúlega
var jþetta hárrétt hjá Þorsteini. Lík-
lega em engir flokkar í íslenskum
stjómmálum jafh ólíkir og Alþýðu-
flokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn.
Það helgast af því að Sjálfstæðis-
flokkurinn er stefnulaust skrímsl,
pólití'skur dínósár sem fyrir einhvem
misskilning er enn á vappi.
Alþýðuflokkurinn hefur stefnu.
Kannski ern það mestu mistök
flokksins. (Á fundi austur í sveitum
sagði mér góðhjartaður bóndi að af-
drifaríkustu feilar alþýðuflokks-
manna væm tveir: Forystumenn
flokksins tala of hratt, og þeir em of
steftiufastir. Og þessi kunningi minn
bentí á Guðna Ágústsson og Þorstein
Pálsson tíl samanburðar: Þeir tala
löturhægt, langtímum saman, um
ekki nokkum skapaðan hlut. Og,
verður að játast, fengu dijúgum
meira fylgi en vélbyssukjaftar krata.)
Nóg um lífsreynslusögur af Suð-
urlandi.
Á allra næstu dögum verður geng-
ið ffá nýju ríkisstjóminni. Nú em
þeir að víla og díla, og við skulum
barasta fylgjast með. Þeir era auðvit-
að ekki að vfla um stefnumál eða dfla
um leiðir. íhaldið og afturhaldið
þurfa ekki að eyða ti'ma í stefnumót-
un. Nú sitja þeir og skipta ráðuneyt-
um. Stólum. Einhversstaðar situr
harla glaður Páll Pétursson og bíður
þess að verða 104. ráðherra íslenska
lýðveldisins.
Við væntum þess að fyrsta tillaga
ráðherrans nýja snúist um að sjón-
varpið verði aftur í sauðalitunum. Og
svo hefst hæg og seindrepandi end-
ursýning á hrollvekjunni um ástír
íhajds og afturhalds.
Á maður að gratúlera?
D a q a t a I 19
r í I
Út og suður um nýja
fjósamanninn hjá
maddömu Framsókn,
sjónvarp í sauðalitum
og sitthvað fleira.
Á maður að gratúlera: íhaldið og
afturhaldið í íslenskum stjómmálum
féllust í faðma á föstudaginn langa
meðan Jón Baldvin var gmnlaus að
spássera með Kínamanninum.
Og hvort er þetta farsi eða harm-
Einsog gengur|
leikur? Davíð Oddsson orðinn fjósa-
maður hjá maddömu Framsókn og
Páll frá Höllustöðum á leið í stjóm-
arráðið.
Ef Páll Pétursson verður ráðherra
em það vissulega pólitísk stórmerki,
og reyndar miklu meira til: það er
áþreifanlegasta sönnun sem fengist
hefúr fyrir lífi eftir dauðann. Pálí er
að vísu fjörkálfur og gleðipinni, ein-
sog alþjóð veit, en það er langt um
liðið síðan pólitískt dánarvottorð
hans var gefið út.
Við verðum víst að láta okkur
nægja að halla okkur aftur og horfa á
sjónleikinn. Tekst Ólafi garminum
Einarssyni að skæla sig inn í nýja
ríkisstjóm? Og hvað verður þá um
félaga Bjöm Bjamason, sem loksins
sér hilla undir að fom draumur hans
rætist um utanríkisráðuneyti án Jóns
Baldvins. Bjöm Bjamason átti að
vísu ekki að verða utanríkisráðherra
strax. Þar hlammar sér Halldór Ás-
grímsson enda hefúr spurst að hann
tali norsku reiprennandi.
Og hvað verður um Þorstein Páls-
son? Getur hugsast að sá maður sem
síðustu misseri hefur veitt óðals-
bóndanum á Höllustöðum harða
samkeppni sem mestur framsóknar-
maður á Islandi fái ekki að verða
ráðherra? Davíð er ekki orðinn al-
valdur ennþá í Sjálfstæðisflokknum,
og verður það aldrei meðan beiskur
og samansúrraður Þorsteinn heldur
áfram að þvælast fyrir honum. Auð-
vitað vill Davíð sparka Þorsteini út í
hafsauga, og sú vitneskja er kraftur-
inn sem knýr Þorstein áffam. Þor-
steinn er búinn að vera forsætísráð-
herra, hann er búinn að vera formað-
ur Sjálfstæðisflokksins, hann er bú-
inn að vera í þeirri aðstöðu að velja
sér ráðherraembætti, hann er búinn
að vera...
Ekki alveg. Endalok stjómmála-
ferils Þorsteins Pálssonar em lang-
dregnari en samanlagðar bíómyndir
Rússa. Steini verður áfram um borð.
Og hvað gera galvaskir sjálfstæð-
ismenn á fjörðum vestur? Einar
Kristínn og Einar Oddur skófu ekki
utanaf hlutunum í kjamyrtum útlist-
unum á dugleysi sjávarútvegsráð-
herrans og spömðu ekki heldur köf>-
uryrðin í garð Framsóknar. Þetta var
að vísu fyrir kosningar.
Nú berast varfæmislegar véfréttír
frá Einumm. Ætla þeir að styðja rík-
isstjóm Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknar? Kannski. Kannski ekki. Og
Atburdir dagsins
1246 Hundrað drepnir á Haugsnessfundi,
mannskæðustu orrustu á íslandi. Þar átt-
ust við Brandur Kolbeinsson og Þórður
kakali. 1882 Charles Darwin, höfúndur
þróunarkenningarinnar, deyr. 1917 Leik-
félag Akureyrar stofnað. 1956 Rainer
fúrsti af Mónakó gengur að eiga kvik-
myndastjömuna Grace Kelly. 1988 Rff-
lega 9 milljónir dollara greiddar fyrir
demant á uppboði hjá Sotheby’s í New
York.
Afmælisbörn dagsins
Jayne Mansfield bandarísk kvikmynda-
stjama og kynbomba, 1933. Dudley
Moore Ieikari, 1935. Murray Perahia
píanósnillingur frá Chile, einkum kunnur
fyrir túlkun sína á Mozart, 1947.
Annálsbrot dagsins
Maður bráðkvaddur við Mývatn, sótti
vatn handa lömbum sínum og dó á vatns-
veginum. Maður hengdi sig á Þingeyrum
í fjósi. Annar skar sig á háls þar nálægt.
Einn lærbrotnaði í sömu sýslu. Annar fót-
bromaði. Bam fæddist í ísafjarðarsýslu,
var leon að mitti, var ei grafið að kirkju.
Málsháttur dagsins
Seint mun svín að sólinni gá.
Heilræði dagsins
Ég held mikið upp á eld. Það á ekki að
liggja á misheppnuðum handritum, þetta
snatt í þau er óskaplega leiðinlegt. Bara
brenna.
Gunnar Gunnarsson rithöfundur.
Orð dagsins
Hafðu í lúni hófá þér,
hœglega kann að skeika.
Gleðibyrinn böls á sker,
ber þittfleyið veika.
Steingrímur Thorsteinsson.
Skák dagsins
Nágrannalöndin við Svartahaf, Búlgaría
og Rúmem'a, hafa marga hildi háð á skák-
borðinu. Fremsti skákmaður Búlgara er
Kiril Georgiev sem sló komungur f
gegn. Hann er í hópi bestu skákmanna
heims, þótt eklu hafi honum auðnast að
ná á toppinn. f skák dagsins tekur hann
Florin Gheorghiu í gegn: Florin þessi er
einn af hinum óptúttnu stórmeistumm
Rúmena. Kiril hefúr hvítt og á leik.
1. c5+! Kxc5 2. Hcl+ Kd6 3. Hc6+ Ke7
4. Ha7+ Kf8 5. Hd6 og hér gafst Florin
upp enda fastur í neti Búlgarans herskáa.
JÓN ÓSKAR