Alþýðublaðið - 19.04.1995, Blaðsíða 7

MIÐVIKUDAGUR 19. APRÍL 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
U t I ö n d
„Vandamálið er
samningur, sem
Sovétríkin sálugu
höfðu á sínum tíma
gengið frá, sem
kveður á um að
Sovétríkin seldu
írönum allt sem
þarf til byggingar
stórs kjarnorkuvers.
... Bandaríkjamenn
leggja nú hart að
Rússum að slíta
samningnum."
Jeitsín og
Clinton: Þann 9.
maí næstkom-
andi fagna þeir
saman í Moskvu
sigrinum í heims-
styrjöldinni fyrir
50 árum. Þótt
kalda stríðið sé
löngu iiðið eiga
forsetarnir nú erf-
iðar viðræður fyr-
ir höndum.
■ Samband Rússland og Bandaríkjanna
Kjarnorkuhugmyndir írana setja strik í reikninginn
Ljóst er að margvísleg ágreiningsefni eiga eftir að koma upp í viðræðum Clinton og Jeltsín en þeir hittast 9. maí vegna 50 ára afmælis stríðsloka.
Samband Rússlands og Banda-
ríkjanna, sem viðurkennt er að verði
að dafna, ef takast á að koma á
nauðsynlegum efnahags- og lýð-
ræðisumbótum í Rússlandi, hefur
kólnað verulega síðan Tétsjeníu-
stríðið hófst. Clinton Bandaríkja-
forseti hugleiddi að aflýsa heim-
sókn sinni til Moskvu í tilefni af há-
tíðahöldum þar vegna 50 ára afmæl-
is stríðslokanna, þann 9. maí næst-
komandi. Þrátt fýrir þennan fyrir-
vara er nú ákveðið að Clinton verði
viðstaddur hátíðahöldin og eigi
fund með Jeltsín Rússlandsforseta.
Það liggur nú þegar fyrir, að við-
ræður þessara tveggja mestu her-
velda heims verða erfíðar. Auk Tét-
sjeníu-málsins hefur nú bæst við
ágreiningsefnin; Bóris Jeltsín lýsti
því yfir nýlega, að hann teldi að erf-
iðasta málið á fundinum yrði Iran.
Vandamálið er samningur, sem
Sovétríkin sálugu höfðu á sínum
tíma gengið frá, sem kveður á um
að Sovétríkin seldu írönum allt sem
þarf til byggingar stórs kjamorku-
vers. Upphæðin sem íranir voru til-
búnir til að greiða Sovétmönnum
fyrir greiðann nemur einum millj-
arði bandaríkjadala. Bandaríkja-
menn leggja nú hart að Rússum að
slíta samningnum. í aprílbyijun
flaug William Perry, vamamála-
ráðherra Bandaríkjanna, til Moskvu
til að telja Kremlverja á að selja ír-
önum enga kjamorkutækni. Á aðal-
röksemd hans - hinir olíuríku franir
þyrftu ekki á kjamorku að halda til
firiðsamlegra nota - var hins vegar
ekki hlustað. Upplýsingar fengnar
eftir leyniþjónustuleiðum um að ír-
anir hefðu nú þegar komist yfir bún-
að til smíði kjamorkuvopna var vik-
ið til hliðar. Rússar em staðráðnir í
að efna samninginn. Þeir segjast
ekki sjá þá hættu á að írönum yrði
kleift að kjamorkuvígbúast innan
fárra ára sem Bandaríkjamenn
halda fram. Rússar segja bestu
sönnunina fyrir því að frönum geti
ekki gagnast kjamakljúfurinn sem
þeir hyggist kaupa af Rússum til
kjamorkuvopnasmíði vera þá, að sá
kjamakljúfur sem bandarískt-suð-
urkóreskt-japanskt fyrirtæki hafi
boðist til að smíða í Norður-Kóreu
sé af sams konar „saklausri" gerð.
Rússar segjast ekki síður áhuga-
samir um að hindra útbreiðslu
kjamorkuvígbúnaðar en Banda-
ríkjamenn. Deilumar við Bandarík-
in um þennan samning við íran snú-
ist hins vegar ekki lengur um það,
heldur séu Bandaríkjamenn að
reyna að notfæra sér aðstöðu sína
nú til að bola Rússum út af hinum
alþjóðlega markaði með friðsam-
lega kjamorkutækni. Við slíkt geti
þeir ekki unað.
Rússar nefna ekki sjálfir aðra
ástæðu, sem þeir hafa fyrir að halda
í samninginn við írani. Hún er sú,
að þeir vilja með því að standa við
samninginn múta Irönum til að við-
urkenna að allt Kákasus- og Kaspía-
hafssvæðið, með sínum ríku olíu-
lindum, sé á hagsmunasvæði Rúss-
lands.
Þessi ágreiningur Rússlands og
Bandaríkjanna er ekki góðs viti með
tilliti til tveggja annarra mikilvægra
mála sem varða bæði Rússland og
Vesturlönd. í fyrsta lagi hóta Rússar
að segja upp samkomulaginu um
hefðbundinn herafla í Evrópu, sem
nú er í gildi milli NATO-ríkjanna
og Rússlands, ef NATO stækkar
lengra í austur. Og svo lengi sem
framtíð NATO er óljós mun þing
Rússlands ekki staðfesta START-2
samninginn, sem kveður á um enn
frekari niðurskurð á kjamorkuvíg-
búnaði bæði Rússlands og Banda-
ríkjanna. „Það mun verða mjög erf-
itt að útskýra fyrir rússneskum al-
menningi að við eigum að halda
áfram afvopnun þegar í vændum er
að stærsta hemaðarvél heimsins
færist nær landamærum okkar“ seg-
ir Vladimir Lukin, formaður utan-
ríkismálanefndar neðri deildar rúss-
neska þingsins.
I desember fara ffam þingkosn-
ingar í Rússlandi. Enginn reiknar nú
með því að ftjálslyndir menn eins
og Lukin fari vel út úr þeim, og þar
sem ekki er gert ráð fyrir að takist
að staðfesta START-2 samninginn
fyrir kosningar er orðið mjög ólík-
legt að nokkuð verði af staðfesting-
unni.
au-a / Byggt á The Economist
Eiga ráðamenn að taka hatt sinn og staf
verði þeir uppvísir af hjúskaparbroti?
Barbara Cartland, 92 ára rit-
höfundur: „í gamla daga átti fólk í
ástarævintýrum en það talaði bara
enginn um þau. Þú hagaðir þér eins
og séntilmenni á almannafæri og
þagmælska var lykilatriði."
Camille Paglia, 47 ára rithöf-
undur: „Ég kýs að sjá þetta í gegn-
um ítölsk gleraugu. Sýni pólitíkus
á sér einhverjar hliðar Erosar
stækkar það hann einungis og gerir
hann mannlegri. I Vamps
and Tramps sagði ég um Bill
Clinton: „Ég er fyrir mjög fijáls-
lynda forseta. Ef hann fer út og
pikkar upp píu þá tek ég ofan
fyrir honum.“ Engilsaxnesk
menning er allt of siðsöm.“
Sir Bernard Ingham, 62 ára
blaðafulltrúi Margrétar Thatc-
her: „Það fer eftir aðstæðum
hverju sinni og hvort hægt er að ef-
ast um það hvort þeir geti sinnt
sínu starfi. Ef Pennant-Rea hefði
kosið að sitja áfram þá hefði það
reynst honum erfitt. Það að hann
hafi verið að daðra innan landa-
mæra Englandsbanka bregður efa á
dómgreind hans.“
Richard Ingrams, 57 ára rit-
stjóri The Odie: „Það er ekki hægt
að setja ófrávíkjanlegar reglur
hvað þetta varðar. En ef ímynd
þeirra hefur beðið skipbrot, eins og
var með Rupert Pennant-Rea, þá
eiga þeir að fara. Það mál allt er til
þess fallið að hann virðist algjör
vitleysingur."
Bienvenida Sokolow, 37 ára
greifynja og rithöfundur, en sam-
band hennar við Sir Peter Hard-
ing ráðuneytisstjóra vamarmála-
ráðuneytisins leiddi til uppsagnar
hans: „Þeir eiga skilið að fjúka -
það þýðir ekki að boða eitt og gera
annað. Maður sem yfirgefur konu
sína mun búa við sömu vandamál
gagnvart vinnunni - honum er ekki
treystandi. En þann sem hefur hug-
rekki til að bera að koma fram op-
inberlega og viðurkenna að honum
hafi orðið á mistök ber að virða.
Annars virðast mér þessar upp-
sagnir vera einskonar æfingar í al-
mennatengslum. Þeir mála sjálfa
sig upp sem einhveija píslarvotta,
almenningur virðir þá og alltaf
koma þeir aftur og þá í stærri og
feitari stöðum."
Claire Rayner, 64 ára þjáninga-
frænka: „Það er ekki kynlífið sem
slfkt eða hjúskaparbrotið sem
skiptir máli í þessu sambandi held-
ur skortur á heiðarleika. Lygi í
einkalífinu er ekki gott veganesti
því hún getur hæglega komið niður
á hæfni þeirra til að sinna staríi
sínu. Og ef flokkurinn gefur sig út
fyrir að standa vörð um siðlega
viðhorf þá á að dæma meðlimi
hans út frá þeim gildum."
Claude Angeli, 63 ára ritstjóri
franska blaðins Le Canard Encha-
iné: „I Frakklandi hafa opinberir
þjónar aldrei þurft að standa
frammi fyrir slíkum ásökunum frá
yfirgefnum konum. Ef sú væri
reyndin þá væri uppsagnaflóð.
Pressan í Frakklandi er þagmæl-
skari og það verður ekki séð að
ástandið hér sé verra en f Bret-
landi."
jbg / Byggt á The European
Magazine.
Rupert Pennant-Rea: Enn einn
íhaldsþingmaður breskur sem
þarf að segja af sér vegna kyn-
lífshneykslis.