Alþýðublaðið - 19.04.1995, Blaðsíða 8

4:V *
< ^ V .
'mWFILL/
4 - 8 farþega og hjólastólabílar
5 88 55 22
MÞYÐUBUOIÐ
VWREVFftZ/
4 - 8 farþega og hjólastólabílar
5 88 55 22
Miðvikudagur 19. apríl 1995
59. tölublað - 76. árgangur
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
■ Sjálfstæðisflokkurinn sýndi aldrei heilindi í stjórnarmyndunarviðræðum við Alþýðuflokkinn. „Þetta voru
málamyndaviðræður, yfirbreiðsla, meðan alvöruviðræðurfóru fram við Framsóknarflokkinn," segir Jón
Baldvin Hannibalsson formaður Alþýðuflokksins í viðtali við Sæmund Guðvinsson
Viðræður byrjuðu
á laun í síðustu viku
Davíð Oddsson virti ekki leikreglur og Halldór Ásgrímsson
blekkti Alþýðubandalag og Kvennalista. Vinstra vori Ólafs
Ragnars Grímssonar var andvana fætt og kjósendur létu
blekkjast af fagurgala Jóhönnu Sigurðardóttur. „Þetta gef-
ur mönnum innsýn inn í íslensk stjórnmál og er merkileg fót-
nóta við fimbulumræðuna um nauðsyn siðbótar í íslenskum
stjórnmálum sem einkum var nú haldið uppi af forystumönn-
um stjórnarandstöðuflokkanna og einstökum talsmönnum
Sjálfstæðisflokksins," segir Jón Baldvin.
Ögurstund: Jón Baldvin Hannibalsson svarar spurningum fréttamanna
að afloknum fundi ríkisstjórnarinnar í gær. A- mynd: E.ÓI.
„Við Alþýðuflokksmenn virtum
þær leikreglur sem gilda í samskiptum
siðaðra manna og komum frá þessu
með óflekkaðan skjöld. Það er ljóst að
Davíð Oddsson virti ekki þær leik-
reglur. Reyndar liggur nú ljóst fyrir að
fulltrúar Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks hafa byijað sín samtöl á
laun í síðustu viku án þess að frá því
væri skýrt á sama tfma og haldið var
uppi málamyndaviðræðum en ekki
málefnaviðræðum við Alþýðuflokk-
inn,“ sagði Jón Baldvin Hannibals-
son, formaður Alþýðuflokksins, í við-
tali við Alþýðublaðib í gær.
„I kosningabaráttunni varaði ég og
aðrir frambjóðendur Alþýðuflokksins
við því að ónógur styrkur Alþýðu-
flokksins yrði ávísun á nýja ríkisstjóm
framsóknarmanna tveggja flokka. Ég
sagði skýrt og skilmerkilega að vinstra
vorið hans Olafs Ragnars væri and-
vana fætt og þess vegna væri bara einn
kostur fyrir hendi fyrir þá frjálslynda
og umbótasinnaða kjósendur sem
vildu tryggja áframhaldandi umbætur
á íslensku þjóðfélagi. Það væri að gefa
Alþýðuflokknum nægan styrk til þess
að tryggja stjómarsetu hans áfram.
Þrátt fyrir árangursríka kosninga-
baráttu tókst okkur ekki að rétta okkar
hlut. Fylgi milli 11 og 12 prósent er
ekki nóg til þess að halda umbótunum
áfram í íslensku þjóðfélagi. Það er at-
hyglisvert fyrir þá kjósendur sem létu
heillast af fagurgala Jóhönnu Sigurð-
ardóttur að það eina sem uppúr því
brölti hefur hafst er að leiða framsókn-
armenn til öndvegis í stjómarráðinu,
innsigla þannig óbreytt ástand og kæfa
í fæðingu vonir frjálslyndra manna um
áframhaldandi umbætur. Þetta ernú sá
pólitíski boðskapur sem máli skiptir,“
sagði Jón Baldvin.
Það eru á kreiki fréttir um að
ýmsir hafi leikið tveim skjöldum í
aðdraganda viðræðna Framsóknar
og Sjálfstæðisflokks.
„Þessa stundina er rætt mikið um
óheilindi í stjómmálum. Ekki síst
varðandi þá sem stóðu fremstirí flokki
að boða siðbót í stjómmálum á sein-
asta kjörtfmabili.
Ólafur Ragnar Grímsson og Krist-
ín Astgeirsdóttir halda því fram að
Halldór Ásgrímsson hafi aldrei sagt
jjeim alla söguna um samtal okkar
Halldórs mánudaginn eftir kosningar.
Það er að segja, þau svör mín að ef
Sjálfstæðisflokkurinn sliti stjómar-
myndunarviðræðum og hafnaði sam-
starfi við Alþýðuflokkinn væmm við
reiðubúin til að mæla með því að hann
fengi stjómarmyndunarumboð. Þau
segja að Halldór hafi einungis túlkað
þennan fund á þann veg að Alþýðu-
flokkurinn hefði ekki áhuga á slíku
stjómarsamstarfi."
En því er haldið fram að Alþýðu-
bandalagið hafi viljað viðræður við
Sjálfstæðisflokkinn?
„Halldór Ásgrímsson segir að í síð-
ustu viku hafi hann fengið það upplýst
frá mönnum sem hann taki mark á, að
Alþýðubandalagið hefði gert Sjálf-
stæðisflokknum tilboð um stjómar-
samvinnu. Ólafur Ragnar Grímsson
neitar því og tínir til Ijarvistarsannanir:
Veikindi sín, Svavar Gestsson í Dyfl-
ini, Ragnar Arnalds á Spáni og
Steingrímur J. Sigfússon í Þistilfirði,
sem vekur upp spuminguna um hvort
sjálfstæðismenn hafi komið þeim boð-
um til Halldórs, án þess að það væri
sannleikanum samkvæmt, til þess að
hræða hann til samstarfs við sig á þeim
forsendum að Alþýðubandalagið sæti
á svikráðum við Framsókn."
Þá er komið að hlut Davíðs Odds-
sonar í þessarí fléttu. Hvemig kem-
ur hans hlutur þér fyrir sjónir?
„Þriðji kafli lýtur svo að framgöngu
Davíðs Oddssonar forsætisráðherra.
Það er upplýst og staðfest bæði af hon-
um sjálfum og Halldóri Ásgrímssyni
að þeir hafi átt fund á sunnudagskvöld
án vitundar formanns Alþýðuflokks-
ins og það hafi verið stjómarmyndun-
arviðræður. Halldór hefur upplýst að á
þeim fundi hafi hann heitið Davíð
Oddssyni því að nefna hann til sög-
unnar til stjómarmyndunarumboðs ef
hann sliti ríkisstjóminni. Davíð Odds-
son hafði ekki fyrir því að segja for-
manni Alþýðuflokksins frá því. Hann
reynir að rétta sinn hlut með því að
segja að hann hafi áskilið sér rétt til
þess að tala við forystumenn annarra
flokka og að hann hafi í símtali sem
Sighvatur Björgvinsson átti við hann
síðla dags á sunnudag sagt honum að
hann hefði í hyggju að ræða við Hall-
dór Ásgrímsson."
„Kjami málsins er sá að þær leik-
reglur em yfirleitt hafðar í heiðri í
samskiptum siðaðra manna, að meðan
stjómarmyndunarviðræður fara fram
með formlegum hætti, ég tala nú ekki
um milli fyrrverandi samstarfsflokka
og undir verkstjóm forsætisráðherra,
þá sé virt að stjómarmyndunarviðræð-
ur fari ekki fram samtímis á laun. Við
Alþýðuflokksmenn höfum virt þær
leikreglur og komum ffá þessu með
óflekkaðan skjöld. Það er ljóst að Dav-
fð Oddsson virti ekki þær leikreglur.
Reyndar liggur nú Ijóst fyrir að fulltrú-
ar Sjálfstæðisflokks og Framsóknar-
flokks hafa byrjað sín samtöl á laun
fyrr í vikunni án þess að frá því væri
skýrt á sama tíma og haldið var uppi
máiamyndaviðræðum en ekki mál-
efnaviðræðum við Alþýðuflokkinn.
Þetta gefur mönnum innsýn inn í ís-
lensk stjómmál og er merkileg fótnóta
við fimbulumræðuna um nauðsyn sið-
bótar í íslenskum stjómmálum sem
einkum var nú haldið uppi af foiystu-
mönnum stjómarandstöðuflokkanna
og einstökum talsmönnum Sjálfstæð-
isflokksins," sagði Jón Baldvin.
Margir stóðu í þeirri trú að Hall-
dór Ásgrímsson mundi reyna
myndun vinstri stjómar ef' hann
fengi tækifærí til þess?
„Að loknum kosningum stóð það
upp úr að stjómarflokkamir höfðu
haldið velli. Fyrir kosningar höfðu þeir
sagt að ef þannig færi teldu þeir rétt að
stjómarflokkamir ræddust fýrst við og
freistuðu þess að semja sín í milli um
nýjan stjómarsáttmála. Freistuðu þess
þar með að gera trúverðugan þann
málflutning sinn að meginmálið væri
að varðveita þann stöðugleika sem
þessi ríkisstjóm hafði komið til leiðar.
Fyrir kosningar sagði Halldór Ás-
grímsson kjósendum sínum að hann
myndi, fengi hann styrk til, fyrst leita
til stjómarandstöðuflokkanna á þingi
þótt hann útilokaði ekki tveggja flokka
stjóm. Nú er upplýst að hann hafði í
hendi sér stuðning meirihluta þings,
34 þingmanna, til þess að freista
stjómarmyndunar undir sinni forystu
og hefði þess vegna getað efnt kosn-
ingaloforð sitt, en hafnaði því þegar á
reyndi."
En voru viðræður Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðuflokks komnar eitt-
hvað áleiðis?
„Að því er varðar málefni er það
svo að stjómarflokkamir héldu sína
þingflokksfundi á mánudegi eftir
kosningar. Niðurstaða beggja var að
stjómin hefði haldið velli og fyrsta mál
á dagskrá væri að efna til málefnavið-
ræðna milli flokkanna. Á fundi okkar
fjögurra, mín Sighvats, Davíðs og
Friðriks Sophussonar í hádeginu á
þriðjudag var sú málefnavinna kort-
lögð. Af okkar hálfu vom þar nefndir
eftírtaldir málaflokkar:
Framkvæmd GATT-samningsins,
vegna þess að við emm samkvæmt
samningnum skuldbundnir til að til-
kynna Alþjóðaviðskiptastofnuninni
fyrir 1. júlí hvemig við hyggjumst
standa við samningsskuldbindingar
okkar.
í tengslum við það nefndi ég land-
búnaðarmál. Ég hafði fyrir kosningar
látið vinna hagfræðilega úttekt á því
hvaða áhrif afnám á ffamleiðslutengd-
um beingreiðslum hefðu á afkomu
þeirra bænda sem verst em settir,
sauðfjárbænda og kúabænda. Síðdegis
á þriðjudaginn sendi ég samráðherrum
mínum þessa greinargerð.
Þá vom sjávarútvegsmálin nefnd.
Við vísuðum til þess að tveir nýkjöm-
ir þingmenn Sjálfstæðisflokksins á
Vestijörðum hefðu lýst því yfir skýrt
og skorinort fyrir kosningar að þeir
styddu enga ríkisstjóm sem héldi
áfram óbreyttri fiskveiðistjómunar-
stefnu. Við minntum líka á að við
hefðum í stefnuyfirlýsingu okkar sett
fram tilteknar gmndvallarbreytingar á
núverandi kerfi fiskveiðistjómunar.
Þessar tillögur fæm í ýmsu saman, en
þö ekki að öllu leyti. Þama þyrftum
við að leggja fram vinnu ef stjómin
ætti að halda velli.
Við nefndum Evrópumál og sögð-
um að aðalatriðið væri að ný stjóm
efndi samþykkt fyrri ríkisstjómar um
að virkja stjómkerfið til vinnu við að
undirbúa og meta kosti með og á móti
aðild að Evrópusambandinu og setti á
laggimar ráðgjafamefnd með fulltrú-
um atvinnulffs og aðila vinnumarkað-
ar, eins og hún hefði á sínum tíma
samþykkt en ekki efnt. Því næst vild-
um við einfaldlega að leiðum yrði ekki
lokað fyrirfram ef mál þróuðust þann-
ig í lok ríkjaráðstefnu Evrópusam-
bandsins að hafin yrði ný samnings-
lota á kjörtímabilinu."
Voru fleiri mál til umræðu milli
flokkanna?
,Já, það vom fleiri mál nefnd til
sögunnar eins og til dæmis menntamál
þar sem báðir flokkamir höfðu haft
góð orð um að gera hlut þeirra meiri
og nýta hluta efnahagsbatans til þess.
Ég nefndi sérstaklega í þessum við-
ræðum málefni Lánasjóðs íslenskra
námsmanna þar sem við Alþýðu-
flokksmenn höfðum heitið því að gera
tvær breytingar. Taka upp samtíma-
greiðslu námslána að loknu iyrsta
námsári og að setja á laggimar hlut-
lausan hóp til að gera úttekt á greiðslu-
byrði vegna endurgreiðslu námslána í
ljósi breytts húsnæðislánakerfis. Fjár-
málaráðherra hafði á sínum tfma gagn-
rýnt okkur Alþýðuflokksmenn fyrir
eftirgjöf í þessum málum en síðar
hafði Gunnar Birgisson, fulltrúi
Sjálfstæðisflokksins og formaður
stjómar LÍN, staðfest að hann væri
sammála þessum markmiðum og tek-
ið það fram að það væri hin rétta stefna
Sjálfstæðisflokksins."
Á hverju strönduðu þessar við-
ræður flokkanna svona skyndilega?
„Við fómm þannig yfir GATT,
landbúnað, sjávarútveg, Evrópumál
og menntamál fyrir utan að fjármála-
ráðherra var falið að gera úttekt á ríkis-
fjármálum. Menn komu sér saman um
að setja niður vinnu í þessum mála-
flokkum. Við Alþýðuflokksmenn
gerðum það fyrir okkar leyti og höfð-
um okkar fyrstu drög tilbúin fyrir fund
sem boðaður var klukkan 18 á laugar-
daginn. Það reyndi aldrei á það að við
legðum þau fram. Einfaldlega vegna
þess, að efitir lauslega umfjöllun um
ríkisfjármál, ýtti forsætisráðherra
þessum málum út af borðinu með
þeim ummælum að það þýddi ekkert
að ræða málefni að svo stöddu. Menn
yrðu fyrst að gera það upp við sig
hvort þeir legðu í hann með svo naum-
um meirihluta.
Þar með hófst tal hans um veikleika
þar sem hann nefndi til sögunnar
marga nafngreinda menn í eigin
flokki, en beindi einnig spjótum sínum
að Guðmundi Áma Stefánssyni á
grundvelli munnmælasagna milli
þingmanna um það að hann væri
óheill í afstöðu sinni til áframhaldandi
stjómarsamvinnu."
Var þetta tylliástæða til að slíta
viðræðunum?
„Þcssar staðreyndir sýna að allt frá
því að vinnan átti að hefjast á þriðju-
degi eftir kosningar og fram að helg-
inni voru þessar viðræður raunveru-
lega yfirbreiðsla. Okkur var haldið
uppi á snakki í málamyndaviðræðum
sem aldrei urðu málefnaviðræður. Á
sama tíma er ljóst að forystumenn
Sjálfstæðisflokksins vom búnir að
efna til undirbúningsviðræðna við
fulltrúa Framsóknarflokksins að
minnsta kosti einhvem tímann eftir
miðja síðustu viku, sem leiddu að lok-
um til stjómarmyndunarviðræðna
Halldórs og Davíðs án þess að fyrir því
væri haft að skýra okkur ffá því fyrr en
eftir á og þá að okkar eigin kröfu. Nið-
urstaðan af þessu sjónarspili þegar ég
lít til baka er þess vegna sú að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi aldrei staðið
með heilindum að þessum viðræðum.
Þetta vom málamyndaviðræður, yfir-
breiðsla, meðan alvömviðræður fóm
fram við Framsóknarflokkinn á laun,“
sagði Jón Baldvin Hannibalsson.
Síðasti rikisstjórnarfundurinn var stuttur. A-mynd: E.ÓI.
Ólafur G. Einarsson: Menn eru dá-
lítið á undan bæði sjálfum sér og
öðrum þegar þeir eru að teikna
þetta svona upp. Ég er alveg ró-
legur. A-mynd: E.ÓI.
■ Ólafur G. Einarsson
telur óhugsandi að Dav-
íð Oddsson og Halldór
Ásgrímsson hafi gert
með sér samkomulag
um að enginn ráðherra
kæmi úr Reykjanesi
„Menn
gera ekki
svoleiðis
sam-
komulag"
-segirólafur og hló
aðspurður hvort hann
væri arftaki Salome
Þorkelsdóttur.
Alþýðublaðið telur sig hafa fyrir
því staðfestar heimildir að Davíð
Oddsson og Halldór Ásgrímsson
hafi gert með sér samkomulag þess
efnis að enginn ráðherra kæmi úr
Reykjanesi í stjóm Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokksins.
Þegar þetta var borið undir Ólaf G.
Einarsson, 1. þingmann Sjálfstæðis-
flokksins á Reykjanesi, taldi hann
það ekki rétt og sagði einfaldlega:
„Menn gera ekki svoleiðis sam-
komulag. Það eralveg óhugsandi."
Ólafur vildi ekkert um það full-
yrða hvort hann yrði menntamála-
ráðherra í næstu stjóm og sagði að
enn væri ekki búið að skipta ráðu-
neytum á milli flokka. „En ég geri að
sjálfsögðu ráð fyrir því að Sjálfstæð-
ismenn í Reykjanesi með 5 þing-
menn og 16.500 atkvæði haldi ráð-
herrastól."
Ólafur bar af sér að hann hafi haft
samband við meðlimi þingflokks
Sjálfstæðisflokksins og leitað eftir
stuðningi þess efnis að hann yrði
áfram menntamálaráðherra. „Við
þingmenn flokksins í Reykjanes-
kjördæmi höfum að sjálfsögðu hist
og ætli ég hafi ekki talað við tvo aðra
svona til að óska þeim til hamingju
með kosningamar. Ég gæti trúað því
og man ekki eftir fleirum."
Ólafur hló þegar sú kenning var
nefnd við hann að hann tæki stól Sal-
ome Þorkelsdóttur. „Jú, jú, ég hef
heyrt þetta líka og brosi bara að því.
Menn eru dálítið á undan bæði sjálf-
um sér og öðrum þegar þeir eru að
teikna þetta svona upp. Ég er alveg
rólegur."
Og varðandi frétt í DV í gær þess
efnis að óvissa ríkti um veru hans í
ráðherraliði Sjálfstæðisflokksins
hafði Ólafur þetta að segja: „Það er
enginn vandi að búa til svona sögur.
Það er mjög auðvelt." Ólafur vildi
ekkert tjá sig um það hvort Björn
Bjarnason væri að búa sig undir að
taka við af honum sent ráðherra.