Alþýðublaðið - 19.04.1995, Qupperneq 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
F r é t t i r
MIÐVIKUDAGUR 19. APRIL 1995
+t
MIÐVIKUDAGUR 19. APRIL 1995
ALÞYÐUBLAÐIÐ
■ Guðmundur Andri Thorsson rithöfundur skrifaði athyglisverðan Vikupiltapistil í Alþýðublaðið síðastliðinn miðvikwdag og sagði meðal annars að runnið hefði upp fyrir sér
að við eigum að afnema fjórflokkinn en endurreisa fjórflokkakerfið. Fjórflokkurinn sem ber að afnema er þessi: AÍþýðuflokkur, Alþýðubandalag, Kvennalisti og Þjóðvaki.
Þetta eru þeirflokkar sem eiga samleið af öllum ástæðum." Sama dag birtist í Morgublaðinu leiðari sem lýsti yfir skipbroti sameiningarhugsjónar vinstri manna í nýafstöðnum
kosningum. „Ringulreiðin á vinstri kantinum mun því halda áfram," skrifaði leiðarahöfundurinn. Vegna yfirvofandi ríkiisstjórnar- og stjórnarandstöðumynsturs hafa hinsvegar
enn einu sinni vaknað upp spurningar í ýmsum hópum um sameiningu jafnaðar/vinstri/félagshyggju/-manna og Stefáni Hrafni Hagalín lék í gær forvitni á því að vita hvað nokkrir
valinkunnir einstaklingartengdir stjórnarandstöðuflokkunum höfðu um málið að segja og þar kom ýmislegtlÐrvitnilegt í Ijós. Hafa þeir áhuga á sameiningu?
Hafa viðkomandi stjórnmálaleiðtogar áhuga á sameiningu? Hefur almenningur áhuga á sameiningu? Hvaða skref be|r að stíga í stöðunni? Er þetta sameiningartal raunhæfur
möguleiki eða kannski bara:
■ Þórunn Sveinbjarnar-
dóttir, Kvenpalista
„Vilja Islend-
incjar alvöru
stjornmálaafl
sem
ástundar
nútímaleg
vinnu-'
brögð?"
„Það fer alveg eftir því hvað fólk
vill hvort þetta er vonlaust stríð eða
ekki. Vilja Islendingar til að mynda
einhvem stóran vinstriflokk eða al-
vöru stjómmálaafl sem ástundar nú-
tímalega hugsun og nútímaleg
vinnubrögð? Ef slíkt afl er vinstra
megin við Sjálfstæðisflokkinn þá er
það bara gott mál. Staðreyndin er
nefnilega sú að við stöndum frammi
fyrir ríkisstjórn sem gefur manni
svo sannarlega ekki vonir um nýja
tíma, einhverskonar nýja hugsun
eða nýtt landnám í íslenskum stjóm-
málum. Það er ekkert sjálfgefið að
stór félagshyggjuflokkur sé svarið
við þeirri stöðu sem Kvennalistinn,
Alþýðubandalagið, Alþýðuflokkur
og Þjóðvaki em í. Við emm samt-
sem áður svolítið fost í þeirri hugs-
un að sé einungis hægt að gera eitt-
hvað hefðbundið. I ósigrinum felst
síðan auðvitað frelsi. Og hverskonar
frelsi? Jú, frelsi til að taka vinnu-
brögð flokkanna til endurskoðunar.
Hversu vel hafa til dæmis þessi sér-
framboð kvenna dugað málstað
Þórunn Sveinbjarnardóttir,
Kvennalista: Vilja íslendingar til
að mynda einhvern stóran
vinstriflokk eða alvöru stjórn-
málaafl sem ástundar nútíma-
lega hugsun og nútímafeg vinnu-
brögð?
okkar? Umræðan um sameiningar-
mál á svo eftir að þróast í rólegheit-
unum. En ég held þó fýrst og
fremst, að þá þurfi eitt að liggja til
gmndvallar ætli menn af einhverri
alvöru útí sameiningarviðræður og
það er um hvað menn ætla eiginlega
að sameinast. Málefnin hljóta að
vera í fyrsta, öðm og þriðja sæti ef
sameiningammræðan á að ná að
slíta bamsskónum í þetta skiptið."
■ Mörður Árnason,
Þjóðvaka
Við náum
auðvitað
aldrei árangri
fyrr en við
krækjum
saman
klónum

k ÆÆ
LtTTi
Vinn ngstölur r———---------
miðvikudaginn: 12. apríl 1995
I VINNINGAR FJÖLDI VINNiNGA UPPHÆÐ Á HVERN VINNING
| 6 af 6 0 44.239.000
El 5 af 6 LaD+bónus 1 898.350
iKl 5 af 6 3 74.880
| 4 af 6 162 2.200
!ra 3 af 6 Efl+bónus 670 220
fjfuinninaur fór tff:tvofaldur næs«
BÓNUSTÖLUR
@@@
Heildampphaeð þessa viku:
45.865.790
á Isl.:
1.626.790
UPPLÝS4NQAR, SÍMSVARf 91- Bð 15 11
LUKKULÍNA Ö9 10 00 - TEXTAVARP 451
emr mho hysirvara um ÞREnrvitLUR
Vinningstölur
15. apríl 1995
VINNINGAR FJÖLDI VINNINGA UPPHÆÐ Á HVERN VINNING
H SafS 0 4.493.802
PH+4af5 4 107.960
0[ 4af 5 134 5.550
EJ 3 af 5 4.017 430
Aðaltölur:
13 15 28
BÓNUSTALA:
Heildarupphæð þessa viku
kr. 7.396.652
UPPLÝSfNGAR, SlMSVARI 91- 68 1511
LUKKULlNA M10 00 - TEXTAVARP 451
,JSfei, þetta er ákaflega indælt
stríð - og alls ekki vonlaust. Það
er eins með öll vonbrigði flokk-
anna fimm í þessum kosningum.
Menn fundu sér sameiginlegan
skotspæni sem var Þjóðvaki, en nú
er það skeið mnnið á enda. Og
þegar menn em búnir að ausa úr
skálum reiði sinnar þá kemur
áhugaverðara tímabil sem felst í
skoðun staðreynda. Staðreyndin
með Þjóðvaka er sú, að þetta er
flokkur með 7% fylgi sem er
helmingur af fylgi Alþýðubanda-
lagsins, tveir þriðju hlutar af fylgi
Alþýðuflokksins, þriðjungur af
fylgi Framsóknarflokksins og tæj>
lega tvöfalt fylgi Kvennalistans.
Þjóðvaki er með fjóra menn á
þingi og mannvalið í þingflokkn-
um er eitthvert það mesta sem um
getur, um það em flestir sam-
mála. I þeirri stöðu sem nú er
komin upp hljóta menn að nota
tímann vel, skoða málin og finna
nýja fleti. Það er auðvitað rétt, að
við náum auðvitað aldrei neinum
raunvemlegum árangri fyrr en
við krækjum saman klónum.
Mér sýnist ýmislegt vera að ger-
ast í þessum fjómm fylkingum -
Þjóðvaka, Alþýðuflokki, Al-
þýðubandalagi og Kvennalista -
í stöðunni í dag. Alþýðuflokkur-
inn er utan ríkisstjómar í erfiðri
stöðu og hefur ekki náð settum
markmiðum. Alþýðubandalagið
hefur farið í gegnum þrennar
kosningar með undir meðalfylgi
og horfir nú framá formanns-
skipti. Kvennalistinn er fyrstur
flokka til viðurkenna að hann er í
Mörður Arnason, Þjóðvaka: Það
er auðvitað rétt, að við náum
auðvitað aldrei neinum raun-
verulegum árangri fyrr en við
krækjum saman klónum. Mér
sýnist ýmislegt vera að gerast í
þessum fjórum fylkingum í stöð-
unni í dag.
kreppu. Þótt maður fagni engan
veginn þeirri nýju ríkisstjóm sem nú
virðist vera að setjast á koppinn þá
verður að viðurkennast að í þessari
stjómarandstöðu sem framundan er
bjóðast ýmsir möguleikar. Menn
mega engin tækifæri láta hjá garði
fara og við í Þjóðvaka emm reiðu-
búin til að leggja okkar fram í þess-
um efnum.“
■ Vilhjálmur Þorsteins-
sonfiAlþýðuflokki
„Eg sé enga
ástæðu fyrir
því að þetta
folk geti ekki
starfað
saman"
„Eg held ekki að þetta sé vonlaust
stríð. Ef ég lít yfir einstaklingana
sem em innanborðs í þessum fjómm
flokkum - Alþýðuflokki, Alþýðu-
bandalagi, Kvennalista og Þjóðvaka
- þá sé enga ástæðu fyrir því að
þetta fólk geti ekki starfað saman í
einum flokki. Þama er auðvitað að
finna fjöldann allan af einstakling-
um sem em fyrst og fremst öfga-
lausirog víðsýnir jafnaðarmenn.
Pólitísk blæbrigði í samstarfi þessa
fólks em vitaskuld nokkur, en alls
ekkert meiri en innan Sjálfstæðis-
Vilhjálmur Þorsteinsson, Alþýðu-
flokki: Þarna er að finna fjölda
fólks sem er fyrst og fremst öfga-
lausir og víðsýnir jafnaðarmenn.
Ég held að ekkert sé því til fyrir-
stöðu að þetta lið jafnaðarmanna
geti leikið á sama velli.
flokksins - jafnvel minni. Ég er
hinsvegar sammála Guðmundi
Andra Thorssyni um að á vinstri
kantinum verði að vera róttækur,
altematífur og grænn tilraunaflokk-
ur fyrir fólk sem í engu vill hvika
frá skoðunum sínum og gerir aldrei
málamiðlanir. Að því gefnu held ég
að ekkert sé því til fyrirstöðu að aðr-
ir í þessu liði jafnaðarmanna geti
leikið á sama velli. Atakalínur em
að breytast og margt af þessu fólki
telur enga ástæðu til að vera í sömu,
gömlu flokkunum og byggja á
sömu, gömlu átakalínunum. Varð-
andi fyrstu skrefin sem forystumenn
fýrmefndra íjögurra flokka ættu að
stíga - séu þeir í raun áfram um að
af sameiningu verði - þá hugsa ég
að það sem standi mönnum helst
fyrir þrifum séu spumingar um for-
ystu slíks sameiningarflokks. Menn
ættu þannig að byrja á því að lýsa
yfir, að vera tiltekinna forystumanna
í forystuembættum væri ekki út-
gönguatriði. Heppilegast væri að
fínna einn utanaðkomandi aðila sem
hægt væri að sameinast um. Þá væri
bragðið aðeins komið í munninn.
Það er auðvitað söguleg skekkja að
hér sé ekki jafnaðarmannaflokkur
með 40% fylgi og allur jarðvegur
fyrir slíkan flokk er fyrir hendi.
Flokkakerfið í dag endurspeglar
ekki stjómmálin einsog og ég sé
þau. Flokkar eiga að byggjast á lífs-
skoðun."
■ Einar Heimisson,
rr
Einar Heimisson, doktor í sagn-
fræði: Þad er fullt af góðu fólki í
fjórflokknum í stjórnarandstöð-
unni og ég sé fram á að pólitískir
straumar í álfunni og hinn víð-
sýni og skynsami kjarni stjórnar-
andstöðunnar muni þjappa sér
saman.
doktor í sagnfræði
Hinn
víðsýni og
skynsami'
kjami stjórn-
arandstöð-
unnar mun
þjappa sér
saman
„Nei, alls ekki. Nú er komin upp
mjög spennandi staða í íslenskum
stjómmálum. Það er augljóst að
þessi ríkisstjóm samræmist þjóðar-
viljanum þannig að varla mun þrýst-
ingur innanlands valda henni erfið-
leikum á kjörtímabilinu. Hinsvegar
verður mikill þrýstingur á ríkis-
stjómina að að utan og ég treysti
henni mjög illa til þess að takast á
við það vandamál. Ég geri ráð fyrir
því, að það muni til dæmis koma
upp merki á tímabilinu um einangr-
un íslands og að við neyðumst
þannig til að horfa í auknum mæli
til Evrópu. Þessi stjóm hefur ekki
nokkra pólitíska burði til að takast á
við það mál. Alþýðuflokkurinn get-
ur hafit mjög afgerandi stöðu í
stjómarandstöðunni og ég held að
Jón Baldvin Hannibalsson hafi
miklum mun fleiri leiki og sóknar-
færi í þeirri stöðu sem nú er komin
Sígurður Pétursson, Þjóðvaka:
Fyrsta skrefið er að sameina
þingflokkana fjóra í stjórnarand-
stöðu. Þannig væri Ijóst að for-
ystumennirnir tækju hlutverk sitt
alvarlega. Annars verður fólkið
bara að finna sér nýja forystu.
upp heldur en ef hann hefði farið í
ríkisstjórn með Davíð Oddssyni og
eins manns þingmeirihluta sem
stæði og félli með Agli ffá Selja-
völlum. Það er fullt af góðu fólki í
fjórflokknum í stjómarandstöðunni
og ég sé fram á að pólitískir straum-
ar í álfunni og hinn víðsýni og skyn-
sami kjami stjómarandstöðunnar
muni þjappa sér saman vegna þeirr-
ar staðreyndar. Einnig er rétt að
nefna að nefna það sem mér fannst
einna mest miður við þá ríkisstjóm
sem nú fer Ifá: nefnilega að hún
magnaði upp framsóknarmennskuna
í flokkunum. Ríkisstjóm Sjálfstæð-
isflokks og Framsóknarflokks mun
hinsvegar draga úr henni og þannig
fá sameiningarsinnar stóraukið
vægi. Það em spennandi tímar fram-
undan.“
■ Sigurður Pétursson,
Þjóðvaka
„Fyrsta
skrefið að
sameina
þingflokkana
fjóra í stjóm-
arandstóðu"
„Nei. Stríð er aldrei vonlaust
meðan vaskir hermenn finnast til að
beijast fyrir málslaðinn. Ef að þeir
Birgir Hermannsson, Alþýðu-
flokki: Menn ættu að tala minna
um hvort og hverja eigi að sam-
eina heldur miklu frekar um hvað
menn eiga sameiginlegt. Málefn-
in hljóta að vera í fyrirrúmi. Sam-
eining sameiningarinnar vegna
gengur aldrei upp.
fjórir flokkar sem allt bendir til að
verði í stjómarandstöðu taka upp
samstarf nú þegar og stefna að
kosningabandalagi eða sameigin-
legu framboði fyrir næst kosningar
þá myndum við sjá ríkisstjóm fé-
lagshyggjuaflanna verða að vem-
leika fyrir næstu aldamót. Væri það
ekki góð aldamótagjöf til þjóðarinn-
ar? Það er náttúrlega einn góður
punktur, að það er ffamboð Þjóð-
vaka að veruleika með því að úti-
loka að Sjálfstæðisflokkurinn geti
myndað stjóm með Alþýðuflokkn-
um. Nú verða liðsmenn allra þessara
fjögurra flokka að þrýsta sér saman
því það er undir þeim komið og
dæmin sanna að það er hægt að
vinna þetta stríð einsog gerðist í
Reykjavík fyrir ári síðan. Eina
áskomn vil ég senda til forystu-
mannanna sem oftast hafa reynst
erfiðastir í þessum málum: Ef þessi
íhalds- og framsóknarstjóm verður
að vemleika þá er fyrsta skrefið að
sameina þingflokkana Ijóra í stjóm-
arandstöðu. Þannig væri stærsta orr-
ustan unnin því með samruna þing-
flokkanna væri ljóst að forystu-
mennimir tækju hlutverk sitt alvar-
lega. Annars verður fólkið bara að
finna sér nýja forystu."
I Birgir Hermannsson,
Helgi Hjörvar, Alþýðubandalagi:
Sameining verður hvorki af
hendingu né fyrir tilverknað
fárra. Og kjósendur hafa nú flest-
ir tapað trú á varnarsigrum fimm
til fimmtán prósenta flokka sem
raunhæfum valkosti til breytinga
í pólitík.
Alþýðuflokki
„Hinqað til
hefurpetta
verið von-
laust stríð"
„Hingað til hefur þetta verið von-
laust stríð. Allt tal um sameiningu
hefur verið afskaplega óljóst þrátt
fyrir að sérstakar aðstæður - sem
vert er að kanna nánar - séu ef til
vill að skapast nú í kjölfar kosninga-
úrslita og stjómarmyndunar. Hins-
vegar ættu menn að tala minna um
hvort og hveija eigi að sameina
heldur miklu frekar um hvað menn
eiga sameiginlegt. Málefnin hljóta
að vera í fyrirrúmi. Sameining sam-
einingarinnar vegna, líktog gjaman
hefur verið rætt um, gengur aldrei
upp. Ég held að þessi hugmynd
þurfi að fá að þróast í góðan tíma í
grasrótinni áður en menn halda
áfram og láta vaða á súðum um
sameiningu hér og sameiningu þar.
Það er að sjálfsögðu æskilegast að
jafnaðannenn á Islandi sameinist í
einum stómm og sterkum flokki, en
ég er hinsvegar ekkert viss um að
forsendur hafi verið fyrir því framað
þessu. í fyrsta lagi verða menn að
koma sér niður á málefnagrundvöll
fyrir sameiningu. Það er algjörlega
númer eitt, tvö og þrjú. Síðan er
hægt að huga að forystumanni til að
leiða slíkan sameiningarflokk og
aðra þessháttar hluti. En fyrst hljót-
um við efasemdamenn að spyija:
Um hvað á að sameinast?"
■ Helgi Hjörvar,
Alþýðubandalagi
„Ingibjörg
Sólrún
fengin til að
leiða félags-
hyggjufólk
til meirihluta-
sigurs vorið
1999"
„Nei. Nú er uppi sama staða í
landsmálum og í borgarmálum sum-
arið 1990. ÖII flokksbrotin hafa
beðið ósigur. Pólitískur ferill allra
oddvita þeirra er senn á enda og við-
námsþróttur vanans dvínar í sam-
ræmi við það. Með sama hætti og
gerðist í Reykjavík á árunum 1990
til 1994 mun krafa hins almenna
borgara á næstu fjórum árum verða
æ sterkari um að gömlu deilumar og
gömlu foringjamir verði settir til
hliðar og Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir fengin til að leiða félags-
hyggjufólk á íslandi til meirihluta-
sigurs vorið 1999 einsog varð í
Reykjavík vorið 1994. Sú ríkisstjóm
sem verið er að mynda mun gera
þetta auðveldara. Hún er valdstjóm
sérhagsmunahópa og þannig eðlis-
skyld stjóm Sjáífstæðisflokksins í
Reykjavík og undir forsæti sama
manns. Flest bendir til að stjómar-
andstaðan verði ámóta vanmáttug
og ótrúverðug og minnihlutinn í
borgarstjóm 1990 til 1994. Þetta er
öngstræti sundrangarinnar. I nær 30
ár hafa þá Framsóknarflokkur og
Sjálfstæðisflokkur haft töglin og
hagldimar í landsstjóminni og kraf-
an um breytingu verður sterk. Það er
rétt að hafa í huga að sameining
verður hvorki af hendingu né fyrir
tilverknað fárra. Hún verður aðeins
til - einsog síðastliðið vor - sem
svar við kröfu kjósenda. Og kjós-
endur hafa nú flestir tapað trú á
vamarsigrum fimm til fimmtán pró-
senta flokka sem raunhæfúm val-
kosti til breytinga í pólitík."
Alþýðublaðið
alltafí
stjómarandstöðu