Morgunblaðið - 05.05.2001, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. MAÍ 2001 35
HUGTAKIÐ „geðklofi“ verður
úrelt eftir 10 til 20 ár og munu
þar ráða mestu framfarir á
sviði erfðafræði og taugavís-
inda. Þetta er mat þýska pró-
fessorsins Klaus-Peter Lesch
sem er þekktur fyrir rannsókn-
ir sínar á þessum vettvangi.
Hugtakið „geðklofi“ (á
ensku „schizophrenia“) er í
raun eins konar „regnhlífar-
hugtak“ sem nær yfir
fjölmargar birtingarmyndir al-
varlegrar geðröskunar sem
þjaka um það bil hundraðasta
hvern mann. Nýverið var
greint frá því að tekist hefði að
greina gen sem á líklega hlut
að máli í einni erfiðustu birt-
ingarmynd geðklofa en hún
einkennist af ofskynjunum
sjúklingsins, ranghugmyndum
og truflaðri hreyfigetu. Niður-
stöður þessarar rannsóknar,
sem hópur þýskra vísinda-
manna stóð að, eru birtar í
tímaritinu Molecular Psychi-
atry.
Prófessor Lesch, sem fór
fyrir hópnum, segir að eigi við-
líka framfarir í vísindalegri
þekkingu á þessum sjúkdómi
sér stað á næstu árum megi
gera ráð fyrir að hugtakið
„geðklofi“ verði ekki lengur
notað sem safnheiti yfir mis-
munandi sjúkdóma í heila. „Ég
tel að þessi greiningaraðferð
verði einn góðan veðurdag lögð
til hliðar og að heitið „geðklofi“
verði úrelt.“
Lesch kveðst telja að lítill
hluti arfgengs geðklofa orsak-
ist af minnst 20 mismunandi
genum. Hann telur því að
„geðklofagenið“ eina og sanna
sé ekki til.
Hópnum sem prófessor
Lesch fór fyrir tókst að ein-
angra gen sem talið er að komi
við sögu í þeirri mynd geðklofa
sem lýsir sér í stjarfa sjúk-
lingsins (á ensku er þetta form
nefnt „catatonic“). Þessi mynd
sjúkdómsins leggst á um það
bil einn af hverjum 20 sem
veikjast af geðklofa. Rann-
sóknin var erfðafræðileg og
tókst að bera kennsl á stökk-
breytt genið í 30 manna fjöl-
skyldu þar sem sjö höfðu tekið
sjúkdóminn.
Prófessor Lesch segir að
meingenið hafi komið fram í
þremur ættliðum sem geri að
verkum að hann sé nokkuð viss
um að þarna sé fundinn raun-
verulegur áhrifaþáttur. Frek-
ari rannsókna sé þó þörf.
Spá enda-
lokum
geðklofa-
hugtaksins
The Daily Telegraph.
TENGLAR
.......................................
Tímaritið Molecular Psychiatry:
www.stockton-press.co.uk/mp/
contents.html
KARLAR og konur eru ólík og
þegar um er að ræða lækn-
isfræðilegar rannsóknir skiptir
það máli. Þetta er niðurstaða
vísindamannanefndar sem
Bandaríska læknastofnunin
(Institute of Medicine) kvaddi
saman til að fara yfir rannsókn-
aráætlanir í læknisfræði.
„Kyn … er mikilvægt grund-
vallaratriði sem taka ber með í
reikninginn þegar rannsóknir
eru hannaðar og greindar á öll-
um sviðum og öllum stigum
læknisfræði og heilbrigðismála,“
segir í niðurstöðum nefnd-
arinnar.
Vísindamenn hafa jafnan litið
svo á að burtséð frá æxl-
unarfærunum séu karlar og
konur í grundvallaratriðum eins
og bregðist eins við lyfjum. Hef-
ur þetta verið gagnrýnt af sum-
um kvennahópum sem hafa
haldið því fram að rannsóknir
hafi beinst að körlum og of lítill
gaumur gefinn að frábrugðnum
viðbrögðum og þörfum kvenna.
Í niðurstöðum sínum segja
nefndarmenn að munur á kyni
nái alla leið niður á frumustig.
Karlar og konur séu ólík hvað
varðar sjúkdómamynstur og lífs-
mynstur, komist í snertingu við
sjúkdóma með ólíkum hætti,
geymi orku á ólíkan máta, efna-
skipti þeirra séu mismun-
andi og þau bregðist við
lyfjum á mismunandi hátt.
Í niðurstöðunum er
hvatt til þess að rann-
sóknir séu settar upp með
þeim hætti að greina megi
niðurstöður þeirra með til-
liti til kyns, greint skuli
frá kynjaskiptingu þátttak-
enda í vísindalegum rit-
gerðum og þegar konur
taki þátt í rannsóknum
skuli taka fram hvar þær
séu staddar í tíða-
hringnum.
Bandaríska læknastofn-
unin er óháð vísinda-
samtök sem bandaríska
þingið hefur ráðið til að
veita stjórnvöldum vís-
indalega ráðgjöf.
Rannsóknir taki mið
af kynjamun
Gleymast alþekktar staðreyndir?
Washington. AP.
Associated Press