Morgunblaðið - 09.10.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTÓBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HALLDÓR Ásgrímsson utanrík-
isráðherra segist hafa átt von á því
að til árásanna á Afganistan kæmi.
„Talibanarnir hafa ekki nýtt það
tækifæri sem þeir hafa fengið til
þess að vinna með heimsbyggðinni
að þessu vandamáli og þess vegna
áttu menn engan annan kost en að
ráðast á þeirra höfuðvígi,“ sagði
Halldór.
Hann sagðist alltaf hafa reiknað
með því að þessi barátta gegn
hryðjuverkamönnum yrði löng, en
hann gerði sér ekki grein fyrir því
frekar en aðrir hvað þessar aðgerðir
í Afganistan myndu taka langan
tíma. Því miður hafi ekki verið neinn
annar kostur fyrir hendi og þess
vegna væri farið út í þessar aðgerðir
svo óskemmtilegt sem það væri.
Aðspurður hvort ástæða væri til
þess að endurskoða stefnu Íslands í
öryggismálum í ljósi hryðjuverk-
anna í Bandaríkjunum og atburð-
anna í kjölfarið, sagði Halldór að við
hefðum á undanförnum árum verið
að endurskoða öryggisstefnu okkar
og þegar gripið til ráðstafana í því
ljósi. Þessir atburðir væru staðfest-
ing á þeirri vinnu sem fram hefði
farið og yrðu til þess að þeir yrðu
enn sannfærðari um að þeir væru á
réttri leið í þeim efnum.
„Við höfum lagt á það áherslu inn-
an Atlantshafsbandalagsins að það
sé tekið á málum miðað við að
hryðjuverk séu framin og aðra
glæpastarfsemi. Við höfum lagt á
það áherslu í samvinnunni við
Bandaríkjamenn að það séu æfingar
á Íslandi sem taki mið af hryðju-
verkastarfsemi og það voru slíkar
æfingar bæði 1999 og núna síðast-
liðið sumar,“ sagði Halldór enn-
fremur.
Hann sagði að hlutverk okkar
hefði ekkert breyst frá því sem verið
hefði við þessa atburði í Afganistan
núna. Bandaríkjamenn og Bretar
hefðu ekki leitað neitt frekar til Atl-
antshafsbandalagsins um þetta mál.
Þeir hefðu fullan rétt til að fara út í
þessar aðgerðir á grundvelli stofn-
sáttmála Sameinuðu þjóðanna þar
sem skýrt væri tekið fram að ríki
gætu gripið til sjálfsvarnar bæði
sjálf og með öðrum.
Fyrstu skref varðandi hjálp-
arstarf þegar tekin
Halldór sagði spurður um flótta-
mannastrauminn frá Afganistan að
mikilvægt væri að alþjóða-
samfélagið kæmi þar til aðstoðar.
„Það er afskaplega mikilvægt að
menn leggi sig fram í hjálparstarfi
við flóttamenn í Afganistan. Ég er
þeirrar skoðunar að við Íslendingar
eigum að taka þátt í því og við höf-
um þegar ákveðið að stíga fyrsta
skrefið í þeim efnum,“ sagði Halldór
einnig.
TIL snarpra orðaskipta kom á Al-
þingi í gær um fiskveiðistjórnunina
og stöðu sjávarbyggða í umræðum
um frumvarp þingflokks Samfylk-
ingarinnar um breytingar á lögum
um stjórn fiskveiða. Snerist um-
ræðan aðeins að hluta um frum-
varpið, sem flutt er nær óbreytt í
þriðja sinn, heldur um sjávarútveg-
inn almennt, nýlegar niðurstöður
endurskoðunarnefndar og um-
deilda kvótasetningu á meðafla
smábáta sem tók gildi fyrir
skemmstu.
Flokkslínur héldu skammt í um-
ræðunni, því Einar Oddur Krist-
jánsson, þingmaður Vestfirðinga
(D), gagnrýndi kvótasetninguna
harðlega og raunar niðurstöður
endurskoðunarnefndarinnar líka.
Hafnaði hann skattheimtu á út-
gerðina og sagði tillögur meirihluta
nefndarinnar ekki vera hótinu
skárri en svo margt sem litið hefði
dagsins ljós á undanförnum árum.
Þótt fyrir lægi að sjávarútvegs-
ráðherra hygðist gera þær tillögur
að sínum myndi hann aldrei sam-
þykkja þær og berjast heldur
harkalega gegn þeim.
Einar Oddur gagnrýndi einnig
harðlega kvótasetningu á smábáta
og sagði brottkast á ýsu hafa auk-
ist eftir að lögin um kvótasetningu
tóku gildi.
Einar Oddur sagðist vera ein-
dregið þeirrar skoðunar að stjórn-
völd ættu að hætta við að kvóta-
setja smábáta og minnti á
samkomulag allra flokka frá árinu
1996 um að ná friði um þessa teg-
und útgerðarinnar.
„Það er hægt að ná friði og það
verður að ná friði. Það er hægt að
semja um þetta og ég er þess full-
viss að það er hægt að ná þver-
pólitískri samstöðu um það. Ég ber
þá ósk í brjósti að sjávarútvegs-
ráðherra beri gæfu til þess að hafa
forystu um það að ná þessari sátt
aftur,“ sagði Einar Oddur og bætti
því við að best færi á því fyrir alla
aðila að forystan væri á hendi sjáv-
arútvegsráðherra. Gerði hann hins
vegar ekkert í málinu og yrði ófá-
anlegur til þess að láta af kröfu
sinni yrði ekki við það unað, heldur
myndu koma fram tillögur þing-
manna, örugglega úr öllum stjórn-
málaflokkum, sem myndu knýja á
um það.
„Þá munu verða hér átök – það
verður ekki hjá því komist,“ sagði
hann. „Það geta ekki liðið margir
dagar þar til úr því verður skorið
hvort ríkisstjórnin og þessi sjáv-
arútvegsráðherra bera gæfu til
þess að hverfa af þeirri braut sem
var mörkuð í vor. Ná aftur sátt við
einkaframtakið í sjávarútvegi vítt
og breitt um landið.“
Þá sagði Einar Oddur að menn
ættu langa leið fyrir höndum að
komast í gegn um „þetta mis-
heppnaða fiskveiðistjórnunarkerfi“.
En á meðan yrðu menn að reyna
að lifa í einhverri lágmarkssátt við
þjóðfélagið og það fólk sem lifir og
starfar í sjávarútvegi hringinn í
kringum landið.
Einar Oddur rifjaði upp að
grundvöllur þessara „árása“ á
smábátana hefði falist í skilningi á
dómi Hæstaréttar frá 3. desember
1998. Það hefði verið forsenda fyrir
breytingum sem menn töldu að
þyrfti að gera. Hins vegar hefðu
þeir Sigurður Líndal prófessor og
Skúli Magnússon lektor skilað
greinargerð þar sem færð voru rök
fyrir því að þetta hefði verið „gjör-
samlega tilhæfulaust“.
„Í ellefu mánuði hefur sjávarút-
vegsráðherra ekki séð ástæðu til
þess að svara þessari viðamiklu
greinargerð einu einasta orði. Það
þarf ekkert frekar að segja um
stöðu hans.“
Árni M. Mathiesen sjávarútvegs-
ráðherra sagði margt hafa verið
skynsamlega mælt í ræðu flokks-
bróður síns, en þó ekki allt. Hann
hafnaði með öllu þeirri fullyrðingu
að sjávarútvegsráðuneytið hefði
hafið stríð gegn smábátamönnum
og að ráðherra krefðist þess að
deyða þennan útgerðarflokk. „Það
er svo þvílíkt út í hött að maður
má vart mæla í því sambandi. Það
var lagasetning Alþingis sem mælti
fyrir um kvótaaflamarkið og ef ég
man rétt þá greiddi þingmaðurinn
atkvæði með því,“ sagði Árni.
Gagnrýndi ráðherra einnig mál-
flutning Jóhanns Ársælssonar (S),
fyrsta flutningsmanns frumvarps-
ins, og sagði hann aldrei hafa haft
neitt umboð til sátta í störfum end-
urskoðunarnefndarinnar. Hann
hefði ekki tekið það hlutverk sitt
alvarlega í nefndinni, heldur fylgt
þeirri flokkslínu sem kæmi fram í
frumvarpinu nú, endurfluttu.
Fjölmargir þingmenn tóku til
máls við umræðuna og náðist ekki
að ljúka fyrstu umræðu um frum-
varpið í gærkvöld. Var henni því
frestað. Af áherslum manna í gær
og þunga má aftur á móti slá því
föstu að hart verður tekist á um
málefni sjávarútvegsins á þingi í
vetur.
Verður ekki
unað við
óbreytt ástand
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Sjávarútvegsmálin voru í deiglunni á Alþingi í gær.
Einar Oddur Kristjánsson gagnrýnir
kvótasetningu meðafla smábáta
FJÓRIR varaþingmenn tóku sæti
á Alþingi í gær og sitja því á þingi
næsta hálfa mánuðinn. Þrír þeirra
höfðu ekki tekið áður sæti á lög-
gjafarsamkomunni og unnu því
drengskaparheit að stjórnar-
skránni við upphaf þingfundarins.
Björgvin G. Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Samfylkingarinnar,
tekur sæti Lúðvíks Bergvinssonar
fyrir Suðurland og Örlygur Hnefill
Jónsson, hæstaréttarlögmaður,
tekur sæti Svanfríðar Jónasdóttur
fyrir Norðurland eystra. Þá tekur
Ólöf Guðný Valdimarsdóttir arki-
tekt sæti Kristins H. Gunnarsson-
ar fyrir Framsóknarflokkinn á
Vestfjörðum. Auk þess tók Ár-
mann Höskuldsson sæti Guðna
Ágústssonar fyrir Framsóknar-
flokk á Suðurlandi.
Björgvin hefur áður tekið sæti á
Alþingi á þessu kjörtímabili, en
hinir þrír varaþingmennirnir ekki.
Fjórir varamenn
tóku sæti í gær Hafa ekki nýtt tækifæritil að vinna
með heimsbyggðinni
HALLDÓR ÁSGRÍMSSON utanríkisráðherra
„ÞETTA eru aðgerðir sem menn
höfðu búist við að gripið yrði til en
það var ljóst að stjórn talibana var
gefinn kostur á að sleppa undan
þeim þar sem þeir fengu fyrirvara
og skilaboð um hvað þyrfti til að
koma til að þeir myndu ekki fá þær
yfir sig en þeir brugðust ekki við
þeim fresti,“ sagði Davíð Oddsson
forsætisráðherra er hann var inntur
álits á árásum Bandaríkjamanna og
Breta á Afganistan í gær og fyrra-
dag.
Forsætisráðherra sagði aðgerð-
irnar í fullu samræmi við ályktanir
Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna
sem fjallaði um málið eftir árásirnar
á Bandaríkin 11. september og vís-
aði hann sérstaklega til ályktunar
sem samþykkt var þar 12. sept-
ember og þess vegna þyrftu aðgerð-
irnar ekki að koma á óvart. Hann
sagði árásirnar nú lið í pólitískum,
efnahagslegum og hernaðarlegum
aðgerðum til að ná þeim mark-
miðum að uppræta starfsemi
hermdarverkamanna í þessum
heimshluta. „Það er ljóst að það er
erfitt því úr lofti næst takmarkaður
árangur gagnvart stjórn eins og tal-
ibönum og hægt að skjóta á fátt
sem hefur mikla þýðingu. Engu að
síður er verið að reyna að eyði-
leggja stjórnkerfi þeirra sem þeir
hafa notað til að hjálpa hermd-
arverkamönnum. Íslenska rík-
isstjórnin styður því þessar aðgerð-
ir eins og allar aðrar ríkisstjórnir
nánast um heim allan.“
Huga þarf að mögulegum
hermdarverkum
Davíð Oddsson var einnig spurð-
ur hvort atburðirnir í Bandaríkj-
unum á dögunum og aðgerðir í
framhaldi þeirra myndu leiða til
endurskoðunar á þáttum í öryggis-
og varnarmálum Íslands. „Ég tel að
röksemdir fyrir því sjónarmiði sem
fulltrúar Íslands höfðu uppi árin
1993 til 1997, um að menn þyrftu að
huga að hermdarverkaþættinum
varðandi öryggi Íslands, séu nú
komnar af hugmyndastigi og yfir á
svið veruleikans. Það er ekki vafi á
því að í umræðum um framtíð-
arvarnir og öryggi landsins verður
það ofarlega á baugi. Eins þurfum
við sjálfsagt að huga að innra ör-
yggi okkar líka. Um það hafa farið
fram ákveðnar umræður og þær
halda áfram næstu vikur og mánuði
hjá þeim sem að því vinna,“ sagði
forsætisráðherra að lokum.
Aðgerðir sem búist
var við að gripið yrði til
DAVÍÐ ODDSSON forsætisráðherra
KOLBRÚN Halldórsdóttir hefur
í félagi við aðra þingmenn
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs lagt fram tillögu til
þingsályktunar um stækkun frið-
landsins í Þjórsárverum.
Í tillögunni felst að Alþingi
álykti að skora á ríkisstjórnina
að beita sér fyrir því að mörkum
friðlandsins í Þjórsárverum verði
breytt og það stækkað þannig að
sem mest af gróðurlendi svæð-
isins lendi innan friðlýsingar-
markanna. Einnig að áætlun
verði gerð um friðun Þjórsár frá
mörkum friðlandsins í Þjórsár-
verum til suðurs að Sultartanga-
lóni.
Í greinargerð með tillögunni
segir að Þjórsárver sé sú gróð-
urvin á hálendinu sem sé hvað
dýrmætust.
„Kemur þar margt til, landslag
er þar stórbrotið, vatnafarið ein-
staklega öflugur þáttur í lífríkinu
og er vistkerfi veranna óvenju
tegundaríkt og mikilvægt til við-
halds á mörgum tegundum dýra
og plantna.“
Þá er bent á að í Þjórsárverum
sé að finna fjölbreyttar bú-
svæðagerðir, rústir, sífrera og
flæðiengi. Verin séu vel af-
mörkuð heild og það svæði á Ís-
landi þar sem áhrifa manna
gætir hvað minnst. Auk þess séu
þau gífurlega mikilvæg varpstöð
fyrir heiðagæsastofninn og fleiri
fugla.
Þingflokkur Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs
Friðland Þjórsár-
vera verði stækkað
ÞINGFUNDUR hefst kl. 13.30 í dag
og er það sjötti fundur þingsins.
Á dagskrá er fyrsta umræða um
lagafrumvarp fjármálaráðherra um
tekjuskatt og eignaskatt og fleira.