Morgunblaðið - 21.12.2001, Síða 60

UMRÆÐAN
60 FÖSTUDAGUR 21. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
S: 564-4120
BRILLIANT
H R I N G E F T I R H R I N G
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
OFT er talað um að
jólin séu hátíð ljóss og
friðar. Það skýtur e.t.v.
skökku við að áður en
hátíð gengur í garð er
búinn að ganga yfir
mánuður streitu og
aukins álags. Margir
eru fastir í því að allt
þurfi að gerast fyrir
jólin, næstum eins og
þau komi ekki ef ekki
er búið að baka, þrífa
og þar fram eftir göt-
unum. Reyndin er sú
að í öllum þessum
hamagangi verða slys
tíðari, m.a. hjá börnum
þar sem foreldranir
eru uppteknir við störf innan heim-
ilisins.
Árlega þurfa um 21.000 börn og
unglingar hér á landi að leita sér
læknisaðstoðar vegna slysa, sem eru
um 45% allra slysa sem verða á land-
inu. Af þessum 21.000 slysum eru
heimaslys um 20%, af þessum 20%
eru það börn 0–4 ára sem lenda í
40% slysanna.
Ákveðnir þættir valda oftar slys-
um í heimahúsum en aðrir. Gott er
að fara yfir þá og athuga hvort þeir
séru í lagi á eigin heimili, en slys í
heimahúsum er oft auðvelt að fyr-
irbyggja og kostnaður við að auka
öryggi heimilisins lítill.
Eru þessi atriði í lagi
á þínu heimili?
 Skápum sem geyma eitthvað
sem börn eiga ekki að vera með eða
þau geta skaðað sig á þarf að læsa
með þar til gerðum öryggislæsing-
um sem bæði geta verið festar með
skrúfum innan á eða með læsingu að
utan.
 Skúffur geta reynst börnum
varasamar ef hægt er að draga þær
alla leið út. Til að koma í veg fyrir
slíkt er hægt að koma fyrir örygg-
isfestingu innst á skúffunni. Einnig
er hægt að nota venjubundnar læs-
ingar á skúffur eins og á skápa ef
þar eru geymdir hlutir sem börn
geta skaðað sig á.
 Frístandandi hillur þurfa að
vera festar við vegg.
 Oddhvöss horn sem eru í höf-
uðhæð barns er gott að bólstra með
þar til gerðum öryggishlífum.
 Stigar ættu að hafa öryggis-
hlið, bæði efst og neðst,
bil á milli rimlanna á
stigahandriði má ekki
vera meira en 10 cm og
það sama gildir ef bil er
á milli þrepa.
 Gluggar eiga ekki
að vera með opnanleg
fög sem hægt er að
opna meira en 10 cm,
nema til staðar sé ör-
yggislæsing.
 Bönd í rimlagard-
ínum þarf að vefja upp
er gardínan er upp-
dregin til að hindra að
börn geti sett böndin
um hálsinn á sér.
 Svalir eiga að
vera með handrið af þeirri gerð sem
tryggir að börn geti ekki klifrað upp
á eða smeygt sér í gegn. Ekki skal
geyma hluti upp við handrið sem
börn geta klifrað upp á, besta reglan
er að skilja börn aldrei alein eftir úti
á svölum og hafa öryggislæsingu á
svalahurð.
 Hurðafalsar valda oft slysum á
fingrum hjá börnum og eru til
nokkrar gerðir af hurðastoppurum
til að fyrirbyggja þessi slys.
 Barnastóla er mikilvægt að
nota rétt og hafa þann búnað sem á
þeim á að vera, eins og klofband og
beisli.
 Heitt vatn úr krönum veldur
oft bruna og æskilegast er að hægt
sé að tempra það með hitastýrðum
blöndunartækjum.
 Heitir vökvar í bollum, pottum,
pönnum og kötlum valda oft bruna á
börnum. Gætið því ávallt að hvar
slíkir hlutir eru settir, notið ekki dúk
á borð ef heitir vökvar eru ofan á því,
passið að sköft á pottum snúi ekki
fram fyrir eldavélina, drekkið ekki
heitan vöka með barn í fanginu.
 Skiptiborð. Aldrei sleppa hendi
af barni sem er á baðborði.
 Heitir pottar/ setlaugar skulu
ávallt vera byrgðir með loki sem
hægt er að læsa þegar ekki er verið
að nota þá og blöndunartæki skulu
vera þannig útbúin að í þá renni ekki
heitara vatn er 45°C.
 Gólf í sturtu og baðkeri eru hál
þegar þau eru blaut og því gott að
nota stamar mottur á þau.
 Skæri, hnífa og eldfæri skal
ávallt geyma í læstum hirslum, hægt
er að setja öryggislæsingar á allar
skúffur og skápa.
 Plastpoka eiga börn aldrei að
leika sér með vegna hættu á köfnun.
 Eldavélar eru algengur slysa-
valdur, sérstaklega í desember, þeg-
ar mikil matargerð er og bakstur.
 Hlífar er hægt að setja framan
á eldavélar til að börn geti ekki náð í
það sem á þeim er.
 Barnalæsingu er hægt að setja
á ofninn, ef sá búnaður er ekki til
staðar, til að koma í veg fyrir að þau
geti opnað hann.
 Ofnhlíf er hægt að nota ef ofn-
hurðin hitnar að utan.
 Hlíf framan á eldavélatakkana
er hægt að fá, ef öryggislæsing er
ekki á þeim, sem hamlar því að börn-
in geti sett straum á eldavélina.
 Rafmagnsleiðslur er gott að
hafa eins stuttar og kostur er og láta
þær ekki liggja niður á gólf.
 Innstungur sem ekki hafa inn-
byggðar öryggislæsingar skal hylja
með þar til gerðum öryggislokum ef
þær eru ekki í notkun.
 Lampa í barnaherbergjum er
best að hafa veggfasta til að ekki sé
hægt að leika með þá og stinga þeim
undir sæng eða hylja á annan hátt.
 Svefnstæði barna þarf að velja
með tilliti til aldurs þeirra. Ef vagga
er notuð verður að athuga stöðug-
leika hennar og ekki nota hana ef
barnið er farið að snúa sér. Ef koja
er notuð skal það barn sem sefur í
efri kojunni vera a.m.k. 6 ára og hafa
skal brík til að varna því að barnið
detti fram úr.
 Barnavagn. Barn skal ávallt
vera með beisli í barnavagni.
Slysavarnafélagið Landsbjörg
óskar ykkur gleðilegrar og slysa-
lausrar hátíðar.
Slys í heimahúsum
Sigrún A.
Þorsteinsdóttir
Slys
Árlega þurfa um 21.000
börn og unglingar hér á
landi, segir Sigrún A.
Þorsteinsdóttir, að leita
sér læknisaðstoðar
vegna slysa.
Höfundur er forvarnafulltrúi Lands-
bjargar á slysavarnasviði.
ÁRNI Hjartarson,
jarðfræðingur á Orku-
stofnun, telur að ég
reyni að „níða“ af sér
æruna. Þetta má lesa
í grein eftir hann í
Morgunblaðinu 19.
desember sl.
Undanfarið hafa
málin æxlast svo í
orðaskiptum okkar
Árna í Morgunblaðinu
að þetta stendur eftir:
Árni Hjartarson og
Árni Þórður Jónsson,
umsjónarmaður Norð-
lingaölduvefjar
Landsvirkjunar, létu
hjá líða að leiðrétta
umsögn sem birtist á þeirra
ábyrgð í Morgunblaðinu og sýndi
fyrirhugað miðlunarlón í Þjórsár-
verum í jákvæðara ljósi en vísinda-
legar rannsóknir gefa tilefni til.
Vegna þessa lét ég m.a. svo um-
mælt að það sé óaðskiljanlegur
hluti af starfsheiðri vísindamanns
að sjá til þess „eftir mætti“ að það
sem eftir honum er haft sé í sam-
ræmi við niðurstöður hans. Þessari
skyldu brást Árni Hjartarson.
Hann kaus að láta ranga framsetn-
ingu á niðurstöðum sínum um
Þjórsárver standa. Þar með gróf
hann sjálfur undan starfsheiðri sín-
um. Illyrði hans um mig breyta
engu þar um.
Hlutur hans sem vísindamanns
batnar ekki eftir grein hans 19.
desember. Þar segir hann að
„meinleysisleg villa“ hafi slæðst
„inn í frétt blaðamanns“ af nið-
urstöðum hans „um áhrif Norð-
lingaöldulóns á land og vatnafar í
Þjórsárverum“.
Þeir vísindamenn sem ég ræddi
við um ofangreinda frétt töldu
þessa villu ekki meinlausa. Þeir
töldu hana alvarlega vegna þess að
hún fól í sér þá röngu staðhæfingu
að lón í 575 m hæð hefði jákvæð
áhrif á tiltekinn uppblástur í Þjórs-
árverum. Skýring Árna Hjartar-
sonar á því hvers vegna hann velur
að leiðrétta ekki þessa villu eins og
hún birtist í Morgunblaðsfréttinni
er þessi: „Mér þótti hún þó ekki
stórvæg. Hugmyndir
um Norðlingaöldulón
og vatnsborð þess
hafa tekið miklum
breytingum gegn um
tíðina. Þras um lón-
hæðir í 575 m, 578 m,
581 m eða 593 m rugla
(r) flesta bara í rím-
inu, hugsaði ég.“
Í meira en þrjá ára-
tugi hafa vísindamenn
rannsakað áhrif fyrir-
hugaðs Norðlinga-
öldulóns á náttúrufar í
Þjórsárverum. Um
þetta hafa verið rit-
aðar tugir skýrslna og
álitsgerða og fréttir
og greinar hafa birst um mismun-
andi áhrif lónsins eftir því í hvaða
hæð vatnsborðið yrði.
Margir vísindamenn hafa kapp-
kostað að upplýsa almenning um
þetta og vandað til þess. En virð-
ing vísindamannsins Árna Hjart-
arsonar fyrir almenningi er létt á
metunum: „Þras um lónhæðir í 575
m, 578 m, 581 m eða 593 m rugla(r)
flesta bara í ríminu,“ hugsar hann,
lætur það standa sem rangt er og
er að eigin sögn svo „bláeygur og
einfaldur“ að halda að hann sleppi
með það.
Guði sé lof fyrir það að aðrir vís-
indamenn sem rannsakað hafa
Þjórsárver hafa agaðra viðhorf en
Árni Hjartarson til þess hvernig
niðurstöður þeirra birtast almenn-
ingi.
Orðlengi ég þetta svo ekki frek-
ar.
Að rugla fólk
í ríminu
Birgir
Sigurðsson
Höfundur er rithöfundur.
Norðlingaalda
Virðing vísindamanns-
ins Árna Hjartarsonar
fyrir almenningi, segir
Birgir Sigurðsson, er
létt á metunum.
ER Ísland á leiðinni
að verða land ,,sovét-
fasista“? flýgur æ oftar
í huga mér, þegar að-
gerðir af völdum
stjórnvalda eiga í hlut
hér á landi. Allt er með
þeim gerræðislega
hætti, að það hálfa
væri nóg. Það gekk al-
veg fram af mér, þegar
svokölluð innrás yfir-
valda fór fram á skrif-
stofur olíufélaganna.
Mörgum, sem ég hefi
hitt, er um og ó yfir
hörkunni í þessu máli.
Um hvað fjallar málið?
Eru starfsmenn olíufé-
laganna í glæpasam-
tökum, eins og mafían?
Málið fjallar um það, að rík-
isstjórnin, verkalýðshreyfingin og
fjármálastofnanir hafa sprengt
gengi krónunnar hátt í loft upp.
Innkaupsverð á olíu hafði nú á
dögunum hækkað um 50% með að-
gerðum þessara aðila óháð hækk-
un á heimsmarkaðsverði. Hvar var
stjórnarformaður Íslandsbanka hf.
staddur, þegar formaður LÍÚ
flutti hina frægu ræðu um olíu-
verðið? Var hann
e.t.v að kaupa gjald-
eyri til að laga af-
komu bankans? Út-
seldur lítri af bensíni
gæti kostað minnst
miðað við gengi á dal
fyrir tveimur árum
þetta 60 til 70 krón-
ur eða álíka og einn
lítri af mjólk. Hlutur
ríkisins í verðinu er
þá um 60–70%, sem
þýðir að verðið gæti
verið á bilinu 18 til
28 krónur til okkar,
án skatta. Samráð
verkalýðshreyfingar-
innar, atvinnurek-
enda og ríkis vekur
nú athygli. Á örfáum dögum hefur
gengi dals lækkað úr 110 kr. í 100
kr. Lífeyrissjóðirnir og fjármála-
stofnanir eru hætt að braska með
gjaldeyri.
Þá að hinum þættinum, innrás-
inni. Starfsmenn olíufélaganna,
sem ég hef alla tíð talið til fyr-
irmyndar, voru meðhöndlaðir eins
og verstu dópsalar eða eins og
ótíndir glæpamenn. Frá einum
starfsmanni veit ég að voru teknar
um það bil 35.000 blaðsíður af efni,
trúnaðarmál og persónuleg skjöl
þar á meðal, málinu algjörlega
óviðkomandi. Það tekur líklega
áratugi að fara yfir allt efnið. Að-
eins smábrot af þessu efni er
hugsanlega tengt málinu. Litlu
munaði, að maðurinn væri sviptur
myndum, sem börnin hans höfðu
gefið honum, þar á meðal af
bangsa á leið í skólann. Margir af
starfsmönnum félaganna segja
ófagra sögu af þessum aðgerðum
og framkomu starfsmanna hins op-
inbera. Sumir þessara valinkunnu
manna geta ekki sofið af áhyggjum
yfir þessari glæpsamlegu fram-
göngu löggæslumanna okkar. Þeir
hafa þó aðeins unnið vinnuna sína,
eins og allir heiðvirðir borgarar
gera. Við viljum ekki ,,sovét-fas-
isma“ á Íslandi.
Ríkisstjórnin, verkalýðshreyf-
ingin og fjármálastofnanir ættu að
líta í eigin rann. Álagning á olíu er
frjáls, en ekki skattarnir og ekki
verðið á gjaldeyri, þar er mein-
semdin. Ég skora á forráðamenn
olíufélaganna að láta ekki deigan
síga og birta verð á olíu án skatta
framvegis og jafnframt verðþróun
á dölum og heimsmarkaðsverði.
Bangsi á leið í skólann
Hreggviður
Jónsson
Samkeppni
Álagning á olíu er frjáls,
segir Hreggviður
Jónsson, en ekki skatt-
arnir og ekki verðið
á gjaldeyri.
Höfundur er fv. þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Velkomin
í Hólagarð
















Ungbarnafatnaður
Komdu í bæinn og skoðaðu úrvalið og
verðið. Allt fyrir mömmu.
Þumalína, Pósthússtr. 13, s. 551 2136.