Morgunblaðið - 17.10.2003, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 17. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
ÞJÓRSÁRVER og annað umhverfi
Norðlingaölduveitu eru talin verð-
mætust af því 41 virkjunarsvæði sem
eru til athugunar í rammaáætlun um
nýtingu vatnsafls og jarðvarma.
Næst á eftir koma virkjunarsvæði
við Jökulsá á Fjöllum, Kárahnjúka-
svæðið, Fljótsdalsvirkjun og virkj-
anamöguleikar á Torfajökulssvæð-
inu. Við mat á svæðunum var tekið
mið af jarðminjum og vatnafari, vist-
gerðum, tegundum lífvera, landslagi
og víðerni auk menningarminja.
Byggt á skilgreindum
viðmiðum
Sveinbjörn Björnsson, formaður
verkefnisstjórnar um rammaáætl-
unina, ræddi um náttúruvernd og
aðra landnýtingu og kynnti í erindi á
umhverfisþingi tilgang áætlunarinn-
ar og þær forsendur sem fjórir fag-
hópar við hana nota. Gert er ráð fyr-
ir að áætlunin verði tilbúin síðar í
mánuðinum og þá lögð fyrir iðnaðar-
ráðherra og umhverfisráðherra.
Nefndi hann framangreint sem
dæmi um mat á náttúrufarsverð-
mætum svæða en kvaðst ekki greina
frá niðurstöðum áætlunarinnar um
áhrif framkvæmda á þessi verðmæti
að sinni.
Í erindi sínu sagði Sveinbjörn
skoðað hver væri hagkvæmni orku-
vinnslu, verndun náttúru, útivist og
ferðaþjónusta, hlunnindi, þróun
byggðar, áhrif á vatnakerfi og fram-
burð og mengun lofts og vatns. Hann
sagði áherslu lagða á að skilgreina
ákveðin gildi og viðmið og síðan velja
aðferð til að meta virkjunarhug-
mynd í heild. Sagði hann einkunna-
gjöf byggjast á ótvíræðum og fyr-
irfram skilgreindum viðmiðum.
Sem dæmi um vinnubrögð um mat
nefndi Sveinbjörn mat faghóps I á
verðmætum virkjanakosta. Eins og
áður er vikið að var svæðið umhverf-
is Norðlingaölduveitu talið verð-
mætast svæða vegna margra teg-
unda lífvera á svæðinu og vegna
vistgerðar og jarðvegs svæðisins.
Verðmætustu atriðin við Jökulsá á
Fjöllum voru taldar jarðminjar og
vatnafar og menningarminjar og
verðmætust á Kárahnjúkasvæðinu
voru talin vistgerðir og jarðvegur og
síðan menningarminjar.
Rammaáætlun um nýtingu vatnsafls
og jarðvarma tilbúin í lok mánaðar
Þjórsárver talin
verðmætust svæða
KONUR úr hinum dreifðu byggð-
um landsins komu saman í Smára-
lind í fyrradag og gerðu sér glaðan
dag á alþjóðlegum degi dreifbýlis-
kvenna. Voru þar ýmsar uppá-
komur sem ætlað var að kynna líf
og störf íslenskra dreifbýliskvenna
jafnt sem dreifbýliskvenna víða um
heim.
Á dagskrá var dans og söngur,
þjóðlagatónlist og myndasýning
auk þess sem þrettán ára snót, Íris
Einarsdóttir, söng lag dagsins, Ég
og þú byggjum brú, við góðar
undirtektir.
Markmið alþjóðlegs dags dreif-
býliskvenna er meðal annars að
vekja athygli á mikilvægu framlagi
og um leið slæmu hlutskipti dreif-
býliskvenna í þróunarlöndum.
Einnig var markmið dagsins að efla
samstöðu með dreifbýliskonum nær
og fjær. Í því skyni komu konurnar
allar með stein, hver úr sinni land-
areign eða landsfjórðungi. Úr þessu
grjóti verður reist varða, sem mun
verða tákn dagsins og mun standa
sem vegvísir og minnismerki um
samstöðu Íslendinga með þeim
þjóðum sem vilja vekja athygli á
stöðu fátækra kvenna í þróunar-
löndum og þrýsta á um úrbætur
þeim til handa.
Kvennasveitin kjölfesta
í mannlífi
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti
Íslands, flutti í tilefni dagsins yfir-
lýsingu þess efnis að frá og með
þessum degi væri það ætlun þjóð-
arinnar að helga dreifbýliskonum
sínum daginn. Í yfirlýsingunni seg-
ir meðal annars: „Við sem ólumst
upp í litlum þorpum þar sem sólin
hvarf á dimmum vikum fundum í
æsku að kvennasveitin var kjölfest-
an í mannlífinu, að framlag hennar
var samhengið í árstíðunum. Á vor-
in og haustin gáfu þær taktinn í
daglegri önn, voru athvarf hinna
ungu, öldruðum stoð og stytta, jafn-
an sú rödd sem úrslitum réði á ör-
lagastund.“
Anna Margrét Stefánsdóttir,
verkefnisstjóri dags dreifbýlis-
kvenna, segist ánægð með afrakst-
ur dagsins og þátttöku í honum.
„Við vildum vekja athygli á aðbún-
aði kvenna í þriðja heiminum og
bárum saman aðstæður hér og þar.
Ísland er ríkt land, hér er gnótt
vatns og nægt landrými, á meðan
vatnsskortur og réttindaleysi gagn-
vart eignarhaldi á landi hrjáir kon-
ur í þriðja heiminum. Þær eru oft
með réttindi á við búsmalann og
engum finnst ómaksins vert að gera
brunn nær heimilinu þótt það væri
hægt. Við ætlum í framtíðinni að
nota þennan dag, 15. október, til að
minna á hvort tveggja, sérstöðu
þessa lífs sem við lifum í hinum
dreifðu byggðum landsins og jafn-
framt að taka þátt í alþjóðlegum
þrýstingi um betri kjör stéttar-
systra okkar.“
Alþjóðlegur dagur dreifbýliskvenna
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Mikilvægt en
vanmetið framlag
BANKARNIR eru með beinum af-
skiptum sínum af fyrirtækjum
komnir út fyrir verksvið sitt þrátt
fyrir að ekki sé þörf á að setja frekari
lög um eignarhald þeirra í fyrirtækj-
um. Bankarnir byggja afkomu sína á
trausti viðskiptavinanna og þess
vegna mun markaðurinn sjá til þess
að þeir takmarki eignarhald í
óskyldum rekstri. Þá er ekki ráðlegt
að aðskilja viðskiptabanka- og fjár-
festingarbankastarfsemi enda hefur
slíkt ekki gefið góða raun í öðrum
löndum.
Þetta voru meginniðurstöður
framsögumanna á fundi Félags við-
skipta- og hagfræðinga á Grand Hót-
el í gær. Yfirskrift fundarins var „Af-
skipti bankanna af fyrirtækjum“ en
erindi fluttu Erlendur Magnússon
framkvæmdastjóri Alþjóðasviðs Ís-
landsbanka, Vilhjálmur Bjarnason
rekstrarhagfræðingur og Jafet
Ólafsson framkvæmdastjóri Verð-
bréfastofunnar.
Traust mikilvægasta eignin
Þremenningarnir voru á einu máli
um að bankarnir væru komnir út
fyrir verksvið sitt með fjárfestingum
í óskyldum fyrirtækjum. „Það er mín
skoðun að það samræmist ekki hags-
munum banka að vera stefnuráðandi
fjárfestir nema í fyrirtækjum á sviði
fjármálaþjónustu,“ sagði Erlendur
Magnússon. „Það getur leitt til hags-
munaárekstra, bæði í viðskiptum við
þessi fyrirtæki og ekki síður í við-
skiptum við aðra viðskiptavini. Og
það getur þar af leiðandi dregið úr
trausti á banka en traust er mikil-
vægasta eign fjármálafyrirtækis.
Stjórnendur eiga að einbeita sér að
því sem þeir kunna og geta gert en
ekki vera að dreifa athygli sinni í
ýmsar áttir.“
Vilhjálmur Bjarnason vitnaði í lög
um fjármálafyrirtæki og sagði þar
koma fram að bönkunum sé aðeins
heimil tímabundin starfsemi og yf-
irtaka eigna hjá fyrirtækjum í
óskyldri starfsemi. „Ég tel að fjár-
málafyrirtæki séu komin dálítið út
fyrir það sem löggjöfin hreinlega
heimilar þeim,“ sagði Vilhjálmur.
Jafet Ólafsson minnti jafnframt á
reynslu Þjóðverja á þessu sviði.
„Reynslan í Þýskalandi, þar sem
bankarnir hafa mjög mikið farið inn í
fyrirtækjarekstur, er slæm og þeir
hafa játað það. Og nú eru þeir á
hraðri útleið úr þeim fyrirtækjum
sem þeir geta selt.“
Ekki þörf á lagasetningu
Framsögumenn voru einnig sam-
mála um að óþarfi væri að grípa til
lagasetningar um eignarhald banka í
fyrirtækjum. „Núverandi löggjöf er
mjög góður rammi utan um þessa
starfsemi. Reynslan sýnir að sértæk
lagasetning, sama hvort er í fjár-
mála- eða öðrum þáttum þjóðlífsins
hefur yfirleitt verið af hinu verra
vegna þess að menn hafa oft og tíð-
um ekki horft nógu skýrt á heild-
armyndina og afleiðingarnar verið
stundum aðrar en menn ætluðu,“
sagði Erlendur.
Mun markvissara sagði hann að
markaðurinn setti þær takmarkanir
sem þyrfti að setja. „Ef bankarnir
ganga of langt í slíkum viðskiptum
þá missa þeir traust og um leið við-
skiptavini og það vill enginn banki
gera.“
Aðskilnaður viðskiptabankastarf-
semi og fjárfestingarbankastarfsemi
var ennfremur til umræðu á fund-
inum og bentu menn á að í þeim
löndum þar sem aðskilnaður hefur
verið tekinn upp, s.s. í Bandaríkjun-
um og Japan, hafi verið horfið frá að-
skilnaðinum aftur. Erlendur sagði
ástæðuna þá að hann hafi ekki geng-
ið í nútímaumhverfi. „Það er líka
ljóst að hér á landi yrði slíkur að-
skilnaður mjög dýr. Við búum í það
litlu hagkerfi að ég sé ekki fram á að
við fengjum hér góða fjárfestingar-
banka, sem hefðu enga aðra starf-
semi með höndum, sem gætu ráðið
við verkefni sem íslenskt atvinnulíf
þarf á að halda.“
Kínamúrarnir ansi þunnir
Vilhjálmur og Jafet tóku undir að
algjör aðskilnaður væri óþarfur en
gagnrýndu þó svokallaða Kínamúra,
þ.e. þann aðskilnað sem á nú þegar
að vera til staðar á milli deilda bank-
anna. Vilhjámur sagði: „Ég vil leyfa
mér að efast um tilvist þessara Kína-
múra og tel því miður að Kínamúrar
í íslenskum stofnunum séu meira í
ætt við japanska veggi, þ.e. ansi
þunn skilrúm.“ Jafet tók undir þetta
og sagði að Kínamúrarnir væru „oft
dálítið þunnir.“
„Þá er líka spurning,“ sagði Vil-
hjálmur, „eru starfsmenn og stjórn-
endur banka á innherjalista í fyrir-
tækjunum sem eiga í viðskiptum við
þá? Þessi spurning hefur vaknað hjá
mér t.d. í undangengnum viðskiptum
með hlutabréf í Eimskipafélaginu.“
Þá kom fram gagnrýni á Fjár-
málaeftirlitið á fundinum. „Við höf-
um mjög gott eftirlitskerfi, sem er
Fjármálaeftirlitið, sem sinnir þessu
vel. Þeir mættu kannski sinna því
hraðar, vera fljótari að afgreiða sín
mál. Í þessum mikla hraða sem er í
viðkiptum þá þarf FME að vinna að-
eins hraðar,“ sagði Jafet og Vil-
hjálmur lýsti þeirri skoðun sinni að
Fjármálaeftirlitið mætti vera árás-
argjarnara, taka af skarið og hafa
frumkvæði en ætti ekki að bíða eftir
að leitað væri til þess.
Erlendur sagðist hins vegar hafa
reynslu af samskiptum í fjármálaeft-
irlitinu í Bretlandi og sagði hann ís-
lenska fjármálaeftirlitið miklum
mun skilvirkara en það breska.
Bankarnir komnir
út fyrir verksvið sitt
„Kínamúrarnir
meira í ætt við
þunn japönsk
skilrúm.“
Morgunblaðið/Ásdís
Á fundi Félags viðskiptafræðinga og hagfræðinga kom fram að ef bankarnir gangi of langt í viðskiptum með fyr-
irtæki þá missi þeir traust og um leið viðskiptavini.
● FLUGLEIÐIR-Frakt hefja 2. nóv-
ember næstkomandi vikulegt flug
frá Keflavík til Boston. Flogið verður
á sunnudögum og er þetta viðbót
við það sem flogið er með í farþega-
flugi sex sinnum í viku. Þá eru flutt
5–10 tonn í hverri ferð, en í frakt-
flugið verður notuð Boeing 757-
200PF-fraktvél með 39 tonna burð-
argetu.
Flugið hefst í Liege í Belgíu og er
reiknað með að helmingur flutninga
komi frá Evrópu og helmingur frá ís-
lenska markaðnum. Í frétt frá Flug-
leiðum kemur fram að verði eft-
irspurn frá Íslandi meiri víki erlenda
fraktin.
Frá Boston verður flogið um
Halifax þar sem tekinn er lifandi
humar auk almennrar fraktar. Flug-
leiðir – Frakt hefur þjónað Halifax
um eins árs skeið með fraktvélum á
leið frá New York. Með því að tengja
flugið Boston gefst kostur á að tvö-
falda flutninga á humri í um 32
tonn í ferð. Humrinum er svo dreift
frá Keflavíkurflugvelli á áfangastaði
í Skandinaviu og Mið-Evrópu, en
innflutningur frá Bandaríkjunum og
Kanada hefur farið vaxandi.
Áfram verður flogið þrisvar í viku
til New York en fjöldi ferða milli
Keflavíkur og Liege fer úr sex í viku í
sjö.
Flugleiðir með frakt til Boston
● ÚTGJÖLD til kaupa á dagvöru voru
á föstu verðlagi 5,5% meiri í sept-
ember síðastliðnum en í sama mán-
uði í fyrra, samkvæmt nýrri smásölu-
vísitölu Samtaka verslunar og
þjónustu. Í tilkynningu frá samtök-
unum segir að þetta sé sami munur
og þegar borinn sé saman ágúst-
mánuður á þessu ári og því síðasta.
Smásöluvísitalan, sem IMG reikn-
ar út frá upplýsingum frá fyr-
irtækjum, sýnir að útgjöld til áfeng-
iskaupa jukust um 1,5% milli
septembermánaðar í ár og í fyrra og
að aukning smásöluvísitölu lyfja-
verslana var um 9%.
Í Hálffimm fréttum Kaupþings
Búnaðarbanka segir að fyrstu níu
mánuði ársins hafi útgjöld til dagvöru
aukist um 4,4% frá sama tíma árið
áður. Þessar tölur séu í samræmi við
aðrar vísbendingar sem borist hafi af
efnahagslífinu að undanförnu um að
mikill vöxtur sé hlaupinn í neyslu.
Smásöluvísitalan
hækkar um
5,5% milli ára