Morgunblaðið - 16.04.2004, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. APRÍL 2004 11
Davíð Oddsson forsætis-ráðherra sagði í ræðu áaðalfundi Íslensk-ameríska verslunarráðs-
ins í Norræna húsinu í New York
að hann tryði því að varnarmál Ís-
lands leystust farsællega með við-
ræðum við Bandaríkjamenn. Hann
sagði að Bandaríkin endurskoðuðu
nú fyrirkomulag hersins um heim
allan til að mæta nýjum hættum.
Um það væri allt gott að segja en
íslensk stjórnvöld gætu hins vegar
ekki sætt sig við að sú endur-
skoðun leiddi til þess að á Íslandi
yrðu ekki lengur neinar varn-
arsveitir.
„Í Bandaríkjunum hafa því mið-
ur verið uppi hugmyndir um að
leggja niður loftvarnir á Íslandi
með því að taka þaðan þær or-
ustuþotur sem eftir eru. Málið er
enn í óvissu og þar með framtíð
varnarsamningsins og hins rúmlega
sextíu ára langa varnarsamstarfs
Íslands og Bandaríkjanna óljós.
Aðilar eru auðvitað í nánu sam-
bandi og ég vil trúa því að málið
leysist farsællega í þeim góða anda
sem verið hefur milli landanna um
svo langt skeið. Íslensk stjórnvöld
eru reiðubúin til að ræða allar hlið-
ar varnarsamstarfsins. Það er hins
vegar skýrt af okkar hálfu að við
munum ekki hafa áhuga á að halda
varnarsamstarfinu áfram, stæði
það ekki undir mikilvægustu skuld-
bindingunni um að tryggja öryggi
Íslands, með lágmarksviðbúnaði í
landinu sjálfu,“ sagði Davíð.
Forsætisráðherra sagði að eitt
meginverkefni þeirra ríkisstjórna
sem hefðu setið á Íslandi frá upp-
hafi síðasta áratugar hefði verið
einkavæðing.
„Það er auðvelt að gleyma því
hversu virkur og umsvifamikill
þátttakandi ríkisvaldið var í ís-
lensku atvinnulífi. Ekkert virtist
því óviðkomandi. Rekstur ferða-
skrifstofu, fiskimjölsverksmiðja,
prjónastofu, prentsmiðju og ýmiss-
ar annarrar margháttaðrar starf-
semi þótti sjálfsagður. Mestu
skiptu þó, hin gríðarlegu tök sem
ríkisvaldið hafði á allri atvinnu-
starfseminni í gegnum eignarhald
sitt á viðskiptabönkum þjóð-
arinnar,“ sagði Davíð.
Hann bætti því við að einkavæð-
ingin hefði verið umdeild í upphafi,
andstæðingar hennar hefðu barist
hart á móti og reynt að bregða fyr-
ir hana fæti með öllum mögulegum
aðferðum. Davíð sagði að fram-
undan væri næsta stóra skrefið í
einkavæðingunni á Íslandi eða sala
Landssímans. Hún væri viðamesta
einkavæðingin til þessa og fram-
undan væri nú að auglýsa eftir
þjónustu ráðgjafa til að aðstoða
einkavæðingarnefnd við þetta um-
fangsmikla og flókna verkefni.
Skuldasöfnun var helsta ógnin
„Annað meginverkefni íslenskra
stjórnmála síðastliðinn áratug eða
svo, var að koma böndum á rík-
isfjármálin,“ sagði Davíð. „Staða
ríkisfjármála við upphaf tíunda ára-
tugarins var langt frá því að vera
viðunandi. Viðvarandi halli með til-
heyrandi skuldasöfnun var að mínu
mati ein helsta ógnin sem stafaði
að íslensku efnahagslífi á þessum
árum. Efnahagskreppan við upphaf
tíunda áratugarins sem m.a. fylgdi
niðurskurði á þorskveiðum um allt
að helming jók einnig á þann vanda
sem fyrir var. En þrátt fyrir erfið
ytri skilyrði, var ráðist af fullum
krafti í að ná tökum á ríkisfjármál-
unum. Eitt stærsta verkefni var að
leggja niður ýmsa sjóði sem not-
aðir höfðu verið til að dæla út
skattpeningum til atvinnulífsins.
Það segir sig sjálft að það er eitt-
hvað bogið við það þegar nota þarf
skattpeninga til að halda atvinnulíf-
inu gangandi, jafnvel sjálfum
Munchausen hefði sennilega ekki
dottið slíkt í hug og dró hann þó
sjálfan sig upp á hárinu eins og
frægt varð.“
Davíð sagði engan vafa leika á
því að þrátt fyrir tímabundna erf-
iðleika í kjölfar uppgjörs í efna-
hagsmálunum hefði árangurinn
verið sá sem til var ætlast. Frá og
með 1994 hefði tekið að rofa til í ís-
lenskum efnahagsmálum. Þá hefðu
umbætur í efnahagslífinu farið að
segja til sín og hagvöxtur tekið við
sér. Staða ríkissjóðs hefði styrkst
jafnt og þétt eftir því sem árin liðu
og nú væri svo komið að skuldir
hans væru einungis rúm 15% af
þjóðarframleiðslunni, en þær hefðu
verið fyrir rúmum áratug 50% af
þjóðarframleiðslunni. Þessi árangur
í rekstri ríkissjóðs hefði náðst þrátt
fyrir að miklum fjármunum hefði
verið veitt til lífeyrissjóðs op-
inberra starfsmanna og til styrk-
ingar Seðlabanka Íslands.
Skattalækkun mun efla
enn frekar íslenskt atvinnulíf
„Jafnframt er nauðsynlegt að
hafa í huga að framlög til mennta-
mála og heilbrigðismála hafa verið
aukin um tugi prósenta á und-
anförnum tíu árum. Einnig er at-
hyglisvert að skattar hafa lækkað
umtalsvert á því tímabili sem hér
ræðir. Skattar á hagnað fyrirtækja
voru 50% við upphaf tíunda áratug-
arins en hafa verið lækkaðir niður í
18%. Tekjuskattar einstaklinga
hafa verið lækkaðir nú þegar en á
þessu kjörtímabili verða þeir lækk-
aðir enn frekar. Gangi áform rík-
isstjórnarinnar eftir verða þeir
fjórum prósentustigum lægri við
lok tímabilsins heldur en þeir voru
við upphaf þess. Ég er sannfærður
um að þessi skattalækkun mun efla
enn frekar íslenskt atvinnulíf og
hún leggur grunn að áframhaldandi
öflugum hagvexti,“ sagði Davíð
ennfremur.
Forsætisráðherra sagði að
skattalækkanir væru ekki aðeins
skynsamleg efnahagsleg aðgerð
sem skilaði auknum hagvexti. Hún
væri líka staðfesting stjórn-
málastefnu, þeirrar grundvalla-
hugsjónar að frelsi einstaklingsins
væri hornsteinn siðaðs samfélags.
„Augljóst er að sá maður sem
þarf að borga meirihluta tekna
sinna til ríkisins er ekki frjáls mað-
ur nema að hluta til. Undan því
verður ekki komist að ríkið sinni
ákveðinni þjónustu. En því minna
sem ríkið tekur úr launaumslagi
vinnandi fólks, þeim mun meiri
möguleika á það á að taka sjálft
ákvarðanir um hvernig það ver af-
rakstri vinnu sinnar. Og því meira
efnahagslegt vald sem almenningur
hefur, því fjölbreyttara og blóm-
legra verður mannlífið.“
Lausnarorðið er frelsi
Undir lok ræðu sinnar sagði
Davíð það hafa verið mikil forrétt-
indi að hafa fengið tækifæri til að
þjóna landi sínu með þessum hætti
í svo langan tíma. Það væri reynd-
ar svo að árangur þess sem stjórn-
málamenn hrintu í framkvæmd
kæmi gjarnan ekki í ljós fyrr en
mörgum árum síðar. Kannski ættu
þeir stjórnmálamenn sem börðust
fyrir takmörkuðum ríkisafskiptum
erfiðast hvað þetta varðaði. Þeir
settu traust sitt gjarnan á mark-
aðinn og markaðurinn þyrfti oft
tíma til að finna bestu lausn og oft
væri erfitt að spá fyrir hverjar eða
hvernig þær lausnir yrðu.
„Stjórnlyndir stjórnmálamenn,
sem vilja að hið opinbera leysi
hvern vanda, eiga auðveldari leik.
Þeir geta bent á úrræði sem ríkinu
eru fær og eignað sér um leið heið-
urinn af þeim aðgerðum sem gripið
er til. En sannfæring mín er sú að
sagan hafi sannað svo ekki er um
að villast að hinn frjálsi markaður
leysir að öllu jöfnu svo miklu betur
þau vandamál sem samfélagið þarf
að fást við. Þrettán ár á stóli for-
sætisráðherra hafa gefið mér ein-
stakt tækifæri til að sannreyna orð
Miltons Friedmans þegar hann
heimsótti Ísland á níunda áratugn-
um. Hann var spurður til hvaða
ráða Íslendingar ættu að grípa til
að lagfæra efnahagsmál sín. Svar
hans var einfalt: „Lausnarorðið er
frelsi.““
Davíð Oddsson forsætisráðherra ávarpaði aðalfund Íslensk-ameríska verslunarráðsins
Trúir því
að varnar-
málin leysist
farsællega
Í ræðu á aðalfundi Íslensk-ameríska versl-
unarráðsins í Norræna húsinu í New York á
miðvikudagskvöld leit Davíð Oddsson for-
sætisráðherra yfir liðin ár í stól forsætis-
ráðherra og fjallaði um þann árangur sem
ríkisstjórnir hans hefðu náð.
Morgunblaðið/Einar Falur
Davíð Oddsson ávarpar aðalfund Íslensk-ameríska verslunarráðsins
í Victor Borge-salnum í Norræna húsinu í New York.
Á ANNAÐ hundrað manns sátu fjáröfl-
unarkvöldverð fyrir nýstofnaðan íslenskan
menningarsjóð í Norræna húsinu í New York
í fyrrakvöld. Sjóðnum, sem er á vegum Am-
erican Scandinavian Foundation, er ætlað að
styrkja kynningu á íslenskri menningu í
Bandaríkjunum. Davíð Oddsson forsætisráð-
herra og eiginkona hans, Ástríður Thor-
arensen, voru heiðursgestir á samkomunni.
Kvöldverðurinn var haldinn í Volvo-
salnum í Norræna húsinu að afloknum aðal-
fundi Íslensk-ameríska verslunarráðsins í
ráðstefnusal hússins. Íslensk og bandarísk
fyrirtæki, á borð við Landsbankann, KB-
banka, Alcoa, Time Warner og Atlantsskip,
höfðu „keypt“ borð á samkomunni og buðu
gestum.
Ólafur Jóhannn Ólafsson, rithöfundur og
stjórnarmaður í menningarsjóðnum, var
veislustjóri. Hann tjáði viðstöddum að for-
sætisráðherra hyggðist leggja fyrir rík-
isstjórn tillögu þess efnis að ríkið styrki sjóð-
inn um 100.000 dali, eða sem nemur sjö og
hálfri milljón, á næstu þremur árum.
Þetta er fyrsti styrktarsjóður sinnar teg-
undar innan American Scandinavian Found-
ation. Formaður sjóðsins, Kristján Tómas
Ragnarsson læknir, þakkaði öllum við-
stöddum fyrir vinsemdina í garð sjóðsins og
væntanlegrar starfsemi hans. Hann þakkaði
forsætisráðherra sérstaklega og sagði Krist-
ján að Davíð og ríkisstjórnir hans hefðu stutt
starfsemi American Scandivanian Found-
ation rausnarlega gegnum árin. Þannig hefði
Ísland verið fyrst norrænu landanna til að
styrkja byggingu nýja Norræna hússins við
Park Avenue.
Þegar gestir komu til aðalfundar versl-
unarráðsins var vatn á göngum hússins, en
vatnslögn hafði gefið sig um morguninn með
þessum afleiðingum. Kristján sagði stjórn-
endur stofnunarinnar hafa viljað færa fund-
inn og kvöldverðinn í aðra byggingu, en Ís-
lendingarnir í stjórninni aftóku það, þrátt
fyrir að húsið væri vatnslaust og útvega
þyrfti bráðabirgðasalerni. „Við Íslendingar
erum ekki vanir að kippa okkur upp við lít-
ilræði,“ sagði hann.
Bandarískur leikari las fyrir gesti smásögu
Davíðs Oddssonar um samnefndan borg-
arstjóra Reykjavíkur, sem staddur er í
Moskvu, og vakti mikla lukku. Þá færði Thor
Thors yngri, varaformaður Íslensk-ameríska
verslunarráðsins, forsætisráðherra gjöf sem
þakklætisvott fyrir stuðninginn; eftirmynd
Frelsisstyttunnar.
Fjáröflunarkvöldverður fyrir íslenskan menningarsjóð
Morgunblaðið/Einar Falur
Thor Thors yngri er hylltur af gestum í kvöldverðarboði Íslensk-ameríska verslunarráðsins,
en það var haldið til að safna fé fyrir nýjan íslenskan menningarsjóð á vegum American Scand-
inavian Foundation. Formaður stjórnar sjóðsins, Kristján Tómas Ragnarsson, er í pontu en við
hlið Thors eru Ástríður Thorarensen og Ólafur Jóhann Ólafsson, sem situr í stjórn sjóðsins.
New York. Morgunblaðið.