Tíminn Sunnudagsblað - 24.02.1963, Page 12

MINNINGABROT UM MEULENBERG BISKUP
A árunum fyrir 1940 vann ég við
Ktnnslu í Landakotsskóla í Reykja-
vík. Marteinn Meulenberg var þá
biskup. Hann var ættaður frá SuSur-
Þýzkalandi. Meulenberg var sannur
kirkjuhöfðingi í sjón og raun. Þótt
hann væri mjög lágur vexti, þá hafði
hann fas þeirra stórmenna, sem eru
ess umkomin að láta allt og alla
íúast um þau sjálf, þar sem menn
ru saman.
Lýsing Jóns forna á Stefáni Skál-
oltsbiskupi getur harla vel átt við
Ieulenberg:
Frá ég hann tæpan meðalmann
meiri að vexti fleiri,
en&svo var eins og sýndist hann
séggjum flestum meiri
hjá allri annarri þjóð. —
Bæði af honum gustur geðs
og gerðarþokki stóð.
Meulenberg hafði mikla elsku á
inn. — Meulenberg leit yfir hópinn
þessu augnaráði, sem gaf hverju
barni til kynna, að biskupinn hefði
sérstakan áhuga einmitt á þessum
eina.
Þannig var hann; enginn þóttist
afskiptur í nærveru Meulenbergs.
Sú konunglega gáfa var honum gefin
í óvenjurikum mæli.
Börnin þarna í stofunni voru lang-
flest frá efnuðum og góðum heimil-
um. Öll vel hirt og hrein, sum rík-
mannléga búin. — Nema eitt. Það
var drengur, nýkominn í skólann.
Hann var svo óhreinn, að þvottur-
inn í skólanum dugði ekki til að af-
má langvarandi óhirðu. Fötin voru
eftir þessu — rifin og blettótt, hárið
hafði auðsjáanlega ekki verið klippt
langalengi. Drengurinn sat einn.
Bæði vildu hin börnin ekki sitja hjá
honum — og hann var stoltur og
tortrygginn og afsagði að sitja hjá
öðrum. Biskup stóð kyrr og horfði
ar, Róm, Mikligarður, Jórsalir, Suð-
urgöngur, pílagrímsferðir. —
Hann las á spjöld sögunnar með
augum hins rómverska preláta:
Ógæfa íslands, dauði Jóns biskups
Arasonar, Kristján III., — Einokun-
arverzlunin. Konungsvald Dana lukt-
ist um íslendinga eins og kínverskur
múr, sem enginn komst lengra fyrir
en til Danmerkur. — En nú eru nýir
tímar að ganga í garð. íslendingar
munu hætta að stranda j Kaupmanna-
höfn. Suðurgöngur munu hefjast á
ný. — Böls mun allt batna. —
Ég hlustaði alltaf með fögnuði og
lotningu á þessar ræður Meulen-
bergs biskups. Á nokkrum árum
hafði mér tekizt að draga saman
peningaupphæð, sem skyldi notuð
til pílagrímsferðar, eitthvað, ein-
hvern tíma. AUt var það mál óljóst
fyrir mér. Biskup vissi um þetta.
Einhvern dag, þegar skóla var að
ljúka, kernur Meulenberg. ’veldur
SIGURVEIG Pj/fl Viíti Ifi TT
GUÐMUNDSDÓTTIR: Jllit i

PÍLA GRÍMSFERÐ
íslendingum. Taldi hann alla þjóð-
ina sanna afkomendur konunga og
stórmenna, og gerði engan mismun
á mönnum í viðmóti, hver sem í
hlut átti. Ég sá hann heilsa Ingiríði,
núverandi Danadrottningu, með hirð-
niannlegri kurteisi — og ég sá hann
sýna Fjósa-Gunnu úr Flókadalnum
slík hofmannlegheit, að gamla kon-
an ljómaði öll.
Þó er mér eitt atvik sérlega minn-
isstætt í sambandi við ást Meulen-
bergt og traust á göfugu höfðingja-
blóði ísbendinga:
Einn morgun var ég að kenna níu
ára bornum í annarri kennslustof-
unni niðri í Landakotsskólanum. Þá
var allt í einu lamið bylmingshögg á
dyrnarv og hurðinni hrundið upp.
Biskup geystist inn, fasmikill eins
og hanS' var vandi. Ég hrökklaðist
ofan, úr kennarastólnum, og allir
krakkarnir stukku líka upp. Við stóð-
um öll steinþegjandi, hátíðleg, tein-
réít — eins og rekið hefði verið
ofan f okkur prik. Allir voru fullir
eftirvæntingar og niðurbældrar
áfíægju undir hinu stífa kurteisis-
fasi.
Meulenberg var elskur að börn-
um, og þau voru auðvitað fljót að
finna -það, eins og börnum er títt.
Biskup hneigði sig fyrir mér. Ég
kiknaði í hnjáliðunum af eintómri
virilingu. Það var allt að því ósæmi-
legtý að kennslukonutetrið skyldi
vera hærra vexti en sjálfur biskup-
i
óvenjulengi á þennan eina dreng.
Alít í einu tók biskup viðbragð, sneri
sér að mér og segir: „Ég tek þennan
dreng með mér!“
Strákur ljómaði af ánægju, biskup
þreif hönd hans og rauk út. — Eftir
eina tvo tíma kemur biskup aftur
með drenginn. Þá voru nú heldur
en ekki orðin á honum umskipti.
Klipptur, þveginn og slrokinn,
klæddur í ljósgrá jakkaföt, sem voru
í tizku hjá ríkismannasonum bekkj-
arins. Nýir skór og sokkar, skyrta
og bindi. — Krakkarnir gláptu,
furðulostnir. Strákur settist, heldur
en ekki rogginn, og leit allt í kring-
um sig sigri hrósandi. Biskup vatt
sér að mér og segir: „Ég gat ekki
horft á þetta!“ Sagði hann mér að
mæta í skrifstofu sinni að loknum
skólatíma og fór síðan út.
Þegar þangað kom, fór biskup að
benda mér á upplitið og fasið hjá
þessum fátæka dreng, þegar skipt
hafði veiið um búnað hans: „Sáuð
þér ekki, hvað hann varð fallegur!
Þetta barn er af góðu fólki. — Allir
fslendingar eru af góðu fólki!“
Síðan kom ræða: Heim kirkjan
hámenning íslands á miðöldum
heimsborgaralegt viðhorf þjóðarinn
en ekki gustmikill. Ég stóð þráðbein
eins og á hersýningu. „Viljið þér fara
til Búdapest!“ Þetla hljómaði eins
og skipun. Ég hafði mjög óljósa hug-
mynd um Búdapest, — og enga hug-
mynd um helgistaði eður dýrlinga
þeirrar borgar. Samt svaraði ég sam-
stundis: „Já“. „Farið þér þá! Ég
mun skrifa fyrir vður til ferðaskrif-
stofu Cooks í Kaup”'annahöfn“. —
Þá var þetta fastákveðið.
Biskup skýrði nú fyrir mér, að
senn yrði mikil þjóðhátíð meðal
Magyara eða Ungverja. Þjóðhetja
þeirra og höfuðdýrlingur Stefán
konungur hinn helgi, hafði fallið í
orrustu fyrir þúsund árum, þegar
hann var f þann veginn að brjóta
hina heiðnu Magyara til kristni. Var
sá dauði konungs svo dýrlegur, og
með slíkum stórum jarteiknum, að
eftir fall Stefáns konungs köstuðu
Magyarar heiðinni villu og tóku trú
rétta, — þaðan í frá lofandi Guð og
hinn sæla Stefán konung — Skyldu
nú Ungverjar halda hátíð mikla í
Búdapest í maímánuði 1938, og var
hátíð þessi kirkjuleg, þar sem Stefán
kcnungur féll einmitt fyrir trúna í
Búdapest. — Og einnig þjóðhátíð,
þar sem Stefán konungur var sjálfur
180
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ