Tíminn Sunnudagsblað - 28.08.1966, Blaðsíða 21

út í? Mér fannnst þetta allt S einu
líkast fangelsisdómi. Ég hafði aldrei
leikið á sviði, og ég gat ómögulega
tekið undir það gamla og að mínu
áliti alranga slagorð „sýningin verð
ur að haida áfram“. Nú, þegar ég
var kominn í spilið, voru allar horf
ur á því, að sýningin mundi ekki
oft halda áfram. Ég sá ekki sjálfan
mig í anda „halda áfram gegn læknis
ráði,“ eins og góðir sviSsleikarar eru
sagðir gera. Það var ekki nóg að
segja, að ég vildi taka að mér hlut
verkið núna, því að á heilu ári getur
líf manns tekið algerum stakkaskipt
um — maður gæti gengið í hjóna
band eða skilið, orðið faðir eða Búdd
isti eða grænmetisæta.
Mér fannst það núna engin smá
ræðis forherðing að lofa þvi skrif-
lega, að eftir fjórtán mánuði skyldi
ég enn standa á sama sviði og syngja
sömu söngvana. Guð kynni að hafa
ætlað mér annað. Hvernig gat ég vit
að, hvert ástand mitt yrðu eftir sex
mánuði, hvað þá eftir fjórtán? Hinn
inngróni piparsveinn í mér, sem am-
aðist við öllum böndum og höftum,
gerði uppreisn gegn slíkri frelsis
skerðingu. Mér fannst ég vera kom
inn í nauðungarhjónaband. Ég hafði
tælt Rogers og Hammerstein til þess
að veita mér hlutverkið, og nú var
ég nánast giftur þeim í fimmtán
mánuði — og gat ekki einu sinni
stungið af til Reno eða Las Vegas
til þess að fá skilnað.
Ég fékk heiftarlegan bakverk. Og
þó að læknar gætu ekki fundið neina
líkamlega ástæðu fyrir honum, lin
aði það ekkert þjáningar mínar. Ég
hafði áður verið haldinn óslökkvandi
löngun í hlutverkið, en nú varð
ástríða mín til þess að losna við það
miklu meiri. Ég gat því ekkert annað
gert en skrifað Rogers og Hammer
stein, útskýrt hrygglengjuna í mér
og beðið þá að leysa mig undan
samningnum. Og þeir voru svo elsku-
legir, að þeir veittu mér frelsi mitt
aftur. Og um leið og það var fengið,
hvarf bakverkurinn.
Athugasemd, sem ég lét út úr mér
í kvikmyndinni Tunglið og tíeyring
ur, varð þess valdandi, að farið var
að líta á mig sem sérfræðing um
konur. í myndinni sagði ég — og
það voru orð Somersets Maughams,
en ekki mín — eitthvað á þá leið,
að því meira sem maður berði kon
ur, þeim mun betri yrðu þær. Ég
gleymdi þessu strax aftur, en nokkr
um mánuðum síðar þegar ég var að
vinna að annarri mynd, var ég skyndi
lega kominn inn í stormmiðju fyrir
þessi orð.
Sýningar voru hafnar á Tunglið
og tíeyringur, og fjöldi kvenna hafði
sem næst gripið til vopna gegn mér.
Þær helltu úr skálum reiði sinnar yf
ir mig. „Hvernig getið þér sagt ann-
að eins?“ þrumuðu þ'ær, og barmar
þeirra hófust og hnigu í ákafa. „Þeíta
var ósvífið, gróft og ruddalegt.“ Ég
benti þeim á, mér til varnar, að ég
hefði aðeins verið að leika hlutverk
Gauguins, sem var allt í senn, ósvíf-
inn, grófur og ruddalegur. Ég gat
þess einnig, að ég bæri enga ábyrgð
á tilsvörum mínum í kvikmyndum.
þau væru fengin mér svona í hend
ur. Ég sá ekki ástæðu til þess að
halda því á lofti, að um þetta atriði
vorum við allir sammála, Gauguin.
Maugham og ég.
En svo hélt ég áfram i sama dúr
í nokkrum blaðaviðtölum. Ég sagð
ist hlynntur hinum austurlenzka sið
að halda kvennabúr. Og einhvern
tíma hrökk líka út úr mér, að hægt
væri að fara með konu eins og hund,
hún elskaði mann samt. Persónu-
lega hef ég ávallt komið ákaflega
kurteislega fram við hunda, og raun
ar fara flestir menn betur með þá
en eiginkonur sínar, en af einhverj
um ástæðum var þetta talin ósmekk-
leg athugasemd. Síðan eru liðin
nærri fimmtán ár, en áhrifin náðu
langt. Hvar sem ég fer, spyrja blaða
menn mig, hvort ég sé kvenhatari.
Nú er ég farinn að vita, hvers konar
svör þeir vilja helzt fá, og ég reyni
að gera þeim til geðs. Viðtölin eru
því oft eitthvað á þesssa leið:
Fréttamaður: Hvert er álit yðar
á gáfuðum konum, herra Sanders?
Eg: Eru þær til?
Fréttamaður: Álítið þér, að fagrar
konur séu góðar eiginkonur?
Framhald af 722. síðu
stökkum úr sútuðum sauðskinnum.
Einnig höfðu konur skinnsvuntur, er
þær notuðu á stundum til þess að
hræra á eggjaköku. — Yfir sumar-
tímann gekk fólkið berfætt, en á vet-
urna á tréskóm. Mikið var unnið að
tóvinnu og sokkaprjóni af konum og
körlum á þessum heimilum. Konurn-
ar spunnu stundum til kl. 1 að nóttu,
og oft höfðu þær prjónana með sér
á göngu. Einnig voru unglingarnir,
sem gættu búsmalans látnir hafa
prjónana með sér. Þótt þetta væri
illa borgað, varð það þó til þess að
bjarga sumum fjölskyldum frá sulti,
fyrstu árin. Lítil var uppfræðslan á
börnum fyrst í stað. Þau urðu að
læra að skrifa í sandinum, en svo
fóru kvöldskólarnir að koma. Sú saga
er til frá þeim tíma, að einn dreng-
urinn spurði kennarann, hvort straum
ar væru í hafinu. Brást kennarinn
reiður við yfir því, að hann skyldi
láta sér detta í hug aðra eins vit-
leysu!
Einu sinni var fátækur bóndi í
vinnu hjá nágranna sínum við að
taka upp kartöflur. Þegar hann var
Ég: Þær eru betr hjákonur AIlar
konur eru betri hjákoaur
Fréttamaður: Finnst yður k/mur
verði að vera fallegai fyrir morgun
verð?
Ég: Það mundi aldrei flögra að
mér að líta á konu fyrir moreun-
verð.
„Fegurðin nær aðeins inn úr skinn
inu,“ sagði einhver leiðindadurg
ur einhverju sinni. Mér finnst það
alveg nægilegt. Hver kærir sig um
fallega gallblöðru, þegar allt kemur
til alls?
Fegurðardísunum í Hollywood er
sífellt legið á hálsi fyrir það, að þær
hafi falleg andlit, en ekkert vit í
kollinum. Værum við eitthvað bet-
ur settir, eða þær, ef þær hefðu ófrið
andlit og ekkert í kollinum?
Prédikarar og bölsýnismenn tala
oft um kvenlega fegurð með lítils-
virðingu, vegna þess, að hún er tíma
bundin. Það virðist ríkja einhver
óhugnanleg ánægja yfir því, að hún
er forgengileg. Er eitthvað betra, að
kona sé ófríð alla ævi? Og þegar öllu
er á botninn hvolft, er þá nokkuð
í veröldinni óháð breytingum? Fög-
ur kona verður gömul og ófríð kona
verður ófríðari og gömul auk þess.
Með þessu er ég ekki að segja, að
fagrar konur hafi öll trompin á hend
inni. Ég hef kynnzt ófríðum kon-
um, sem höfðu svo margt til brunns
að bera, að þær skákuðu margri feg
urðargyðjunni.
að fara aftur heim úr vinnunni, segir
bóndi við hann, að hann megi eiga
einn tunnupoka af kartöflum, ef
hann geti borið hann heim. Fátæka
bóndanum fannst pokinn ótrúlega
þungur og grunaði, að pokinn væri
jafnvel. yfir 100 kg. að þyngd. En
pokann fór hann með heim.
Eitt sinn spurði maður nokkur rosk
inn bónda, hvort hann hefði tekið eft
if fegurð heiðanna á sínum yngri ár-
um. „Nei, við höfðnni um annað að
hugsa á þeim dögo»- var svarið.
Margt af þessu .ki vann fram á
elliár með 80 — 00 ár að baki.
Nú, eftir heila öld, er öðru vísi um
að litast í Jótlandsheiðum. Tréplóg-
ar og önnur slík frumstæð jarðvinnslu
tæki sjást ekki lengur. Þar þekkj-
ast ekki orðið nema nýjustu og beztu
búvélar. Sama er að segja um húsa-
gerð alla. Hús eru byggð éftir nýj-
ustu tízku og ekki má gleyœa raf-
ljósunum, sem lýsa upp þessi ný-
tizkulegu hús. Þar eru öll þæg-
indi nútímans að finna. Um slíki dýrð
gat gömlu kynslóðina ekki einu sinni
dreymt. Hún hafði af allt öðrum og
gerólíkum hekni að segja.
JÓZKU HEIÐABÆNDURNIR -
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
741