Morgunblaðið - 28.04.2004, Blaðsíða 24

DAGLEGT LÍF
24 MIÐVIKUDAGUR 28. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
w
w
w. l e t t o g l a ggo t t . i s
w ww. l e t t og l a ggo t t . i s w
ww. l e
t tog
l a g
got
t . i s
ww
w.
l e t
t o
g l
a g
go
t t
. i s
ww
w.
le
tt
o g
la
gg
ot
t.
is
ww
w.
let
tog
lagg
ott.is
www.lettoglaggott.is
www.lettoglaggott.is
www.lettoglaggott.is
VILTU
VINNA FERÐ
TIL ÍTALÍU?
LENGI býr að fyrstu gerð og því
er mikilvægt að hugað sé vel að
öllu því sem stuðlar að því að börn
dafni vel og þroskist eðlilega. Nær-
ingin skipti miklu máli og með því
að stuðla að góðum fæðuvenjum
strax á fyrsta ári má
leiða að því líkum að
grunnur sé lagður að
heilsamlegum mat-
arvenjum síðar meir.
Sífellt fleiri rannsóknir
sýna fram á hversu holl
móðurmjólkin er, ekki
bara fyrir barnið heldur móðurina,
fjölskylduna og samfélagið.
Brjóstagjöfin hefur jákvæð áhrif á
heilbrigði, næringu, ónæmiskerfi,
þroska, sálræna líðan, félagslega
velferð, fjárhag og umhverfi. Ef
barnið dafnar vel og er vært er
móðurmjólkin næg næring fyrstu
fjóra til sex mánuðina.
Látið barnið ráða ferðinni
Langflestar konur geta haft
barn sitt á brjósti, en viðhorf
þeirra til brjóstagjafar skiptir
máli, þ.e. að hafa vilja til að láta
brjóstagjöfina ganga vel. Konan
þarf líka næði, góða næringu,
nægileg hvíld og stuðning frá fjöl-
skyldu og fagfólki. Til að móður og
barni líði sem best við gjöfina er
mikilvægt að koma sér vel fyrir og
að barnið nái góðu og réttu takin á
geirvörtunni. Rétt stelling og rétt
sog barnsins dregur auk þess úr
hættu á sárum geirvörtum. Til að
forðast stíflur í brjóstum á að láta
sér ekki verða kalt, gæta þess að
föt þrengi ekki að brjóstunum,
halda ekki raka að geirvörtum og
að láta barnið drekka vel í hverri
gjöf. Barnið ætti að ráða ferðinni
fyrstu mánuðina og því oftar sem
barnið sýgur brjóstið því meiri
mjólk myndast.
Mikilvægt er að fá sem fyrst úr-
lausn ef vandamál skjóta upp koll-
inum einkum fyrstu vikurnar.
Hægt er að leita ráða hjá starfs-
fólki ungbarnaverndar á heilsu-
gæslustöð og kvennadeildum
sjúkrahúsa. Einnig eru starfandi
hér á landi brjóstagjafaráðgjafar
sem fyrrtaldar stofnanir geta veitt
upplýsingar um.
Ef barn er ekki á
brjósti af einhverjum
ástæðum eða þarf aðra
næringu fyrstu mán-
uðina á að gefa því
þurrmjólkurblöndur
ætlaðar ungbörnum. Þá
þarf að huga að því að blanda sam-
kvæmt leiðbeiningum, að hitastigið
sé rétt og að hreinlætis sé gætt.
Brjóstagjöf hefur
marga kosti
 Með móðurmjólkinni fær barnið
góða vörn gegn sumum sýk-
ingum.
 Brjóstamjólkin er alltaf fersk og
við rétt hitastig.
 Móðurmjólk minnkar sennilega
líkur á ofnæmi og astma.
 Móðurmjólkin er auðmelt og
minnkar líkur á hægðatregðu.
 Næturgjöfin er auðveldari; það
þarf ekki að fara fram úr um
miðjar nætur til að hita mjólk.
 Brjóstagjöf fylgir enginn þvott-
ur eða sótthreinsun pela.
 Brjóstamjólk kostar ekki pen-
inga.
 Þegar byrjunarörðugleikar eru
úr sögunni er brjóstagjöfin yf-
irleitt notaleg samverustund
fyrir móður og barn.
Við gerð þessa pistils var meðal
annars stuðst við bæklinginn,
Næring ungbarna sem gerður var
af Manneldisráði – Lýðheilsustöð
og Miðstöð heilsuverndar barna.
Hann er hægt að nálgast hjá þess-
um stofnunum og heilsugæslu-
stöðvum sem og á www.manneldi-
.is
Anna Björg Aradóttir
hjúkrunarfræðingur.
 FRÁ LANDLÆKNISEMBÆTTINU
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Brjóstagjöf – lengi
býr að fyrstu gerð
Æ fleiri rann-
sóknir sýna
fram á hversu
holl móður-
mjólkin er.
Svanhildur Sif Haralds-dóttir man eftir sér fimmára uppi á Skaga að ýtabarnavagni á undan sér
og hefur síðan verið að passa börn
á einn eða annan hátt. Hún á tvö
sjálf, tvítuga dóttur og fimmtán
ára son, en á sumrin fjölgar börn-
unum allverulega þegar allt upp í
hundrað börn dvelja hjá henni og
samstarfsfólki hennar í sumarbúð-
unum Ævintýralandi.
Að stofna og reka sumarbúðir
var gamall draumur hjá Svanhildi,
allt síðan hún var sjálf tvö sumur á
Ökrum á Mýrum sem barn. Æv-
intýralandið flyst nú úr Hrútafirði
í Borgarfjörðinn, nánar tiltekið á
Hvanneyri sem er draumastaður,
að sögn Svanhildar. Sumarbúð-
irnar hafa aðstöðu í heimavistar-
húsnæði Landbúnaðarháskólans
og börnin fá nú að kynnast land-
búnaði og umhverfisvernd í sam-
vinnu við bústjórann á Hvanneyri.
Val, virðing og sköpun
Val, virðing og sköpun má segja
að séu lykilorð í starfi sumarbúð-
anna „Mér fannst svo freistandi að
stofna sumarbúðir þar sem krakk-
ar hefðu alls konar afþreyingu og
virðing væri borin fyrir þeim og
óskum þeirra. Ég hugsaði þetta
sem barn og hugsa það enn í dag.
Ég vil ekki setja öll börn undir
sama hatt, heldur eiga þau að
velja sjálf.“ Börnin velja m.a.
hvernig námskeið þau vilja sækja
á hverjum degi vikudvalar sinnar í
sumarbúðunum; grímugerð, lista-
verkagerð, kvikmyndagerð, leik-
list, íþróttir eða dans.
Starfsfólkið í sumarbúðunum
hefur undantekningalaust mikla
reynslu af starfi með börnum og
leggur Svanhildur áherslu á það.
Einn starfsmaður er á hver fimm
börn og í kringum hundrað börn
geta dvalið í Ævintýralandi í einu.
Börnunum er skipt í litla hópa
eftir aldri en þau eru á aldrinum
7–12 ára, auk þess sem 12–14 ára
fá sérstakt tímabil í kringum
verslunarmannahelgina. „Við er-
um að sá fræjum til framtíðar og
það skilar sér. Við tölum um ein-
elti við börnin og hvernig við kom-
um fram við aðra. Það er svo
margt sem skiptir máli í lífinu og
mikilvægt að koma því til
barnanna á auðskiljanlegan
máta.“ Starfsmannahópurinn
sýndi leikrit um einelti í fyrra sem
hafði mikil áhrif á börnin. Það hef-
ur m.a. leitt til væntanlegs sam-
starfs Sumarbúðanna Ævin-
týralands við samtökin
Regnbogabörn í haust.
Öryggi og vellíðan mikilvægast
Svanhildur segir að eftir sex
sumur hafi starfið þróast mikið.
Börnin eru spurð álits með könn-
un eftir dvölina og starfið þróað
með tilliti til óska þeirra. Ramm-
inn í sumarbúðunum er skýr en
börnin hafa mikið frelsi innan
hans. „Öryggi og vellíðan þeirra
skiptir mestu máli og þar á eftir
koma fjölbreytt námskeið og ótelj-
andi afþreyingarmöguleikar sem
þau fá að velja um.“
Með Svanhildi starfa tvær syst-
ur hennar við sumarbúðirnar,
Helga Haraldsdóttir sálfræðingur
sér m.a. um undirbúningsnám-
skeið fyrir starfsfólk og Guðríður
Haraldsdóttir heldur m.a. utan um
vefsíðuna og kemur og dekrar við
sumarbúðabörnin um helgar, eins
og Svanhildur orðar það. Sumar-
búðirnar, sem eru fjölmenningar-
legar og óháðar í trúmálum, eru
opnar átta vikur á sumri, frá júní-
byrjun og fram yfir verslunar-
mannahelgi.
 SUMARBÚÐIR | Ævintýraland fyrir börn á Hvanneyri
Sá fræjum til framtíðar
Litrík andlit: Grímugerð er meðal þeirra námskeiða sem eru í boði.
Ævintýralandið: Nú á Hvanneyri en áður í Hrútafirði þar sem þessar myndir voru teknar.
Morgunblaðið/Ásdís
Sumarbúðastjórinn: Svanhildur Sif
Haraldsdóttir tekur á móti mörgum
börnum á Hvanneyri í sumar.
steingerdur@mbl.is
LYGARAR koma gjarnan upp
um sig með því að taka meiri
tíma í að svara spurningum en
þeir, sem hafa hreinan skjöld og
segja satt, samkvæmt nýrri
rannsókn, en vísindamenn hafa
nú uppgötvað að óheiðarleiki
þarfnist mun meiri hugs-
anaflæðis en sannleikurinn.
Sérfræðingarnir telja að
hefðbundnir lygamælar, sem
m.a. hafa mælt hjartslátt og
blóðþrýsting, séu óþarflega
flókin tæki og án nægjanlegrar
nákvæmni því mun auðveldara
sé með hjálp einfalds tölvuprófs
að reikna út hversu langan tíma
menn taka sér í að bregðast við
spurningu, að því er fram kem-
ur í Evening Standard. Próf
þetta sýni um 90% nákvæmni.
Dr. Aiden Gregg hjá sál-
fræðideild Southampton-
háskóla, sem fór fyrir rannsókn-
inni, segir að rannsóknin sýni
það svart á hvítu að lygin taki
fólk lengri tíma en sannleik-
urinn og hún sé í senn bæði
ruglingslegri og erfiðari við-
fangs.
Niðurstöðurnar ásamt tölvu-
prófinu voru kynntar nýlega á
ársfundi breskra sálfræðinga og
telur rannsóknarhópurinn að
nýja prófið geti orðið lögregl-
unni gagnlegt tæki við yf-
irheyrslur.
 SÁLFRÆÐI
Lygarar
þurfa meiri
umhugsun