NT - 04.07.1985, Blaðsíða 6

Fimmtudagur 4. júlí 1985 6
Halldór Kristjánsson:
Jón forseti og Jónas f rá Hrif lu
■ Albert Guömundsson
fjármálaráðherra lét svo um
mælt að Jónasi frá Hriflu kynni
að verða jafnað við Jón Sig-
urðsson forseta síðar meir eða
jafnvel verða talinn honum
fremri.
Þetta hefur farið svo fyrir
brjóstið á Morgunblaðsmönn-
um að Reykjavíkurbréf þess
voru margir samherjar hans
þar andstæðingar hans í kláða-
málinu. Ef til vill sýnir kláða-
málið okkur best hver úrvals-
maður Jón Sigurðsson var. Þar
sýndi hann að hann hafði
manndóm til aðfylgjasannfær-
ingu sinni enda þótt hann yrði
þá að vera talsmaður og þjónn
dönsku stjórnarinnar gegn
þótt hann sæti tvö löggjafar-
þing. Hins vegar má telja full-
víst að stjórnarskráin 1874 og
löggjafarvaldið hefði látið
lengur á sér standa ef barátta
hans hefði ekki farið á undan.
Jón Sigurðsson var sagn-
fræðingur. Hann notaði sögu-
þekkinguna sem rök í þjóð-
tók upp merki Jóns forseta í
þeim efnum.
Þegar rætt er um atvinnulega
viðreisn og framfarir íslend-
inga á seinni hluta 19. aldar
kemur í ljós að býsna margir
örlagaþræðirnir hafa komið
við hendur Jóns Sigurðssonar.
Þannig urðu áhrif hans mikil.
Reykjavíkurbréfið segir að
barátta Jóns Sigurðssonar hafi
endað með sambandslögunum
1918. Þá voru nær 40 ár frá
andláti Jóns. Víst urðu þátta-
skil í sjálfstæðismálinu 1918 og
fullur sigur tryggður innan
ákveðins biðtíma. En þjóð-
málastarf Jóns Sigurðssonar
var víðtækara en þetta. Hann
vissi að vonlaust var að tala um
Jón Sigurðsson.
Jónas Jónsson.
um Jónsmessuhelgina er skrif-
að til að mótmæla áliti ráðherr-
ans. Og í hita bardagans segir
bréfritarinn vafasama hluti.
Eitt er nú það að Jón Sig-
urðsson var alls ekki óumdeild-
ur stjórnmálamaður. Hann átti
sér andstæðinga. Og þó að
hann hefði alltaf traustan og
tryggan flokk að baki sér í
stjórnmálabaráttunni við Dani
mórgum bestu vinum og liðs-
mönnum sínum.
Jón Sigurðsson vann þann
sigur í kláðamálinu að aldrei
síðan hafa menn reynt að mæta
kláðafári með niðurskurði.
Jón Sigurðsson kom næsta
fáu fram í stjórnmálabarátt-
unni. Hann var slitinn maður
og ærið farinn þegar Alþingi
fékk löggjafarvaldið 1874 enda
málaumræðunni. Aldrei hefur
setið á Alþingi maður sem
betur hefur kunnað að meta
atvinnulífið og þýðingu þess
fyrir alla afkomu og nröguleika
þjóðarinnar, hvort heldur
efnalega eða pólitíska. Hann
lagði sérstaka rækt við hag-
söguna sem íslenskir sagn-
fræðingar litu nánast fram hjá
þar til Þorkell Jóhannesson
MORGlfNBLADID. SUNNUDACtlR l!3 JONl 1985
REYKJAVIKURBREF
laugardagur 29. júní
i var i kringum hann frá fyrsta
ffari. llann hafði mikil áhrif bæði til
i góðs og ills. en það er matsatriði og fer
eftir þvi hvar i flokki menn standa þeg-
ar metið er. Hitt er mikilvægara að
, hann var kraftmikill talsmaður nýs
k tima þegar hann kom fram á sjónar-
I sviðiö og þvi allrar athygli verður. Við
I þurfum að átta okkur til hlítar á stöðu
[ hans i stjórnmálunum, gera okkur grein
[ fyrir Ollum hliðum á honum en ekki
' bara einni, svartri eða hvftri. Sllk af-
1 greiösla er marklaus og skiptir engu
máli. Jónas verður m.a. aldrei dreginn
fram í dagsljósið fyrr en nákvæm grein
hefur verið gerö fyrir afstöðu hans og
þá ekki sízt illvigum skrifum hans um
andstæðingana. Afturhaldssemi hans I
listum er kapituli út af fyrir sig. Hún
i bendir aftur en ekki fram. óumdeilan-
I legir foringjar horfa ávallt íram, það er
likara en þeir viti hvaö framtiöin
- í skauti sinu. Jón Sigurðsson var
tsðhetja i harðri sjálfstæðisbaráttu
i lauk að mestu með pólitísku afreki,
i tbandslagasamningnum 1918. Það
i það bil sem Jónas Jónsson hóf
i'trnmálastarf 3Ítt fyrir alvöru. En þá
l.'st líka karpið um innanlandsmál,
i'lgjörn .stéttabarátta* sem við höfum
F xi enn sopið seiðið af. Samt er Island
J iö eitt stóttlausasta land i heimi.
I lökin hafa verið mikil af litlu tilefni.
Mannjöfnuður
Að þessu máli var vikið í Staksteinum
Morgunblaðsins og komizt svo að orði:
.Albert Guðmundsson, fjármálaráð-
herra, hefur oft látið I Ijós aðdáun sína
á Jónasi Jónssyni, sem hann telur vel-
gjörðarmann sinn: .Jónas sleppti ekki
aí mér hendinni, þegar ég hafði lokið
prófi í Samvinnuskólanum, heldur
hvatti mig til að leita frekari menntun-
ar erlendis* sagði AlbertGuðmundsson
i ræðu hinn 6. marz sl. sem birtist I
nýjasta hefti Samvinnunnar sem StS
gefur út. í þessari rseðu kemst fjármála-
ráðherra m.a. þannig að orði:
.Hver verður staða hans (Jónasar,
innsk. Staksteinar) I framtfðinni I sögu
lands og þjóðar? Hún var sterk á meðan
hann lifði, og er oröin ennþá sterkari
ú. Við sem þekktum hann finnum að
ersóna hans er að koma fram en
/emig verður Jónas metinn þegar tlm-
• liða? Ég held að hann verði metinn
jaíns við Jón Sigurðsson forseta —
i{ e.t.v. ennþá meira."
Ástæðulaust er að hafa um þessa niö-
-stöðu Alberts GuðmundBsonar mörg
i-ö. Hún byggist á svo persónulegu mati
I J þeir sem standa utan við aðdáenda-
lóp Jónasar frá Hriflu skilja hann ekki.
/ið sagnaritun og mat á hlutverki ein-
itakra manna í sögu lands og þjóðar er
það hins vegar hlutlægt mat sem rteður.
Við það mat hljóU menn að komast aö
þeirri niðurstöðu að mannjöfnuður milli
Jóns Sigurðssonar og Jónasar Jónssonar
í kringum aldarafmæli hins slðarnefnda
eigi meira skylt við orð sem falla á há-
tiðaratundu en raunveruleika."
Undir þetU var tekið I grein I Nútfm-
anum daginn eftir. Þar segir m.a. svo:
.Morgunblaðið getur I gær ekki dulið
I fyrirlitnii’-" sina á þvi að Albert Guð-
' 'ráðherra skub »e,!»
Manndýrkun kallar alltaf á mann-
jöfnuð og honum íylgir ójöfnuður og yf-
irgangur. Hann er eitt hvimleiðasU og
ógeðfelldasU fyrirbrigði þessa fallvalU
mannlifs, og haföi enginn á þvf betri
skilning en Ólafur Thors. Hann var
blessunarlega laus við að fara i mann-
greinarálit. Hann hefði vel geuð tekið
undir með Stephani G. Stephanssyni f
M»rtíusi: Sagan gjarnast eignar ein-
' • h/r\ tJrf 'fAi
jafnvel um það, hvor heíöi verið betri á
skíðum og isleggjum! Svo langt hafa
fyrirmcnn á lslandi þó ekki gengið f
þeim efnum. En samt minnir þetu mjög
á kosningabaráttu og pólitfsk átök á ls-
landi. ekki sizt fyrir forseUkosningar.
Að því kemur, að fyrrnefndum kon-
ungum þykir hlíða að fara i mannjöfnuð
um það, hvor hafi unnið frægari afrek
erlendis og hvor sé sléttorðsrí F- —
Jónas frá
Hriflu skildi
einfaldlega eft-
ir sig allt of eft-
irminnilegan
pólitískan
■'«'völl til að
Af hugvitssamlegu
íslensku hugviti
ir verða að varpstöðvum um
ókomin ár.
Að nýta íslenskt
hugvit af hugviti
En kveikja að þessum skrif-
um var nú ekki þetta hugvit-
samlega skuldafen, heldur ný
og alveg ótrúlega hugvitssöm
aðferð tii þess að nýta íslenskt
hugvit af hugviti til útflutnings.
■ íslenskt hugvit hefur verið
algjört tískuorð í stjórnmála-
umræðunni undanfarið misseri
og sýnir það best hvernig við
erum innréttuð að engum hef-
ur stokkið bros yfir þeirri
sjálfsánægju sem orðnotkun
þessi endurspeglar hjá eyþjóð-
inni sem að vísu hefur alltaf
getað stært sig af þekkingu á
sögum og sögnum, en hefur
skartað ósköp litlu hugviti
í aldanna rás og er besta
dæmið e.t.v. það að íslending-
ar hafa aldrei haft hugvit til að
klæða sig miðað við veðurfar.
En nú á íslenskt hugvit að
bjarga öllu og rætt er um að
flytja út íslenskt liugvit til
þjóða sem margsinnis hafa
sannað það að þær búa yfir
miklu meira hugviti heldur en
við, enda bólar lítið á sölu-
samningum á íslensku hugviti.
Hætt er við að ekki þýddi
mikið að senda Matta Matt til
Sovétríkjanna til að bjarga
slíkum samningum þó að bæri-
lega tækist með síldarsamn-
inga að þessu sinni.
Að vísu hefur hugvit okkar
notið sín ágætlega í útiöndum
undanfarin ár og hafa okkar
fremstu menn með því hugviti
haldið heim með milljarða
fúlgur á hverju ári og dáðst
svakalega að því hvað þeir
hafa verið sniðugir. Þetta hug-
vit hefur notið sín á skrifstof-
um erlendra bankastjóra. Af
hugviti okkar fremstu manna
liöfum við lagt fyrir þá allskyns
gildrur s.s. að seiða þá í lax-
veiði og hugvitið hefur borið
þann ávöxt að við höfum geta
borið heim það fé sem við
viljum að vísu allt á hæstu
vöxtum og allt dollaratryggt,
en um slíka smámuni hugsa
ekki hugvitssamir menn.
Að láta milljónir
verða að varpstöðvum
Nú er svo komið, vegna
hugvits sláttumanna okkar að
við skuldum rúmlega 40 þús-
und milljónir og það er hvorki
meira né minna en 63% af
þjóðarframleiðslunni á einu
ári. Til þess að eiga fyrir vöxt-
um og afborgunum þurfum við
að nota fimm tii sex þúsund
milljónir á þessu ári og ætlum
okkur auðvitað af hugviti okk-
ar að taka erlend lán til að
standa undir þeim afborgun-
um. En það er ekki vert að
vera að velta sér upp úr tölum
í þessu sambandi. Rétt að
drepa á það að við höfum af
hugviti okkar stíflað fleiri ár
en við þurfum, að minnsta
kosti stíflað þær of fljótt, og
þess vegna erum við að greiða
vexti og afborganir af lánum
sem fóru í það að stífla ár sem
ekki þurfti að stífla strax og nú
vitum við ekki hvort við eiguni
að stífla Blöndu strax eða
seinna. Alltjent er ljóst að við
höfum enga þörf fyrir að stífla
hana strax, en á hitt ber að líta
að við höfum þegar eytt 800
milljónum í að undirbúa stífl-
una og ekki er beinlínis hug-
vitssamlegt að láta þær milljón-