Fréttablaðið - 15.10.2003, Blaðsíða 16

16 15. október 2003 MIÐVIKUDAGUR
■ Andlát
■ Afmæli
Þennan dag árið 1917 var hol-lenska nektardansmærin Mata
Hari tekin af lífi í Frakklandi fyr-
ir njósnir.
Mata Hari hét reyndar Marg-
aretha Geertruida Zelle og fædd-
ist í smábæ í norðanverðu
Hollandi árið 1876. Hún kom til
Parísar árið 1905 og öðlaðist fljótt
frægð fyrir að sýna framandlega
dansa á sviði.
Hún hélt því jafnan fram að
hún væri fædd á Indlandi þar sem
kvenprestur nokkur hafi kennt
henni dans og gefið henni nafnið
Mata Hari, sem þýðir víst „auga
dagsins“ á einhverri austrænni
tungu.
Þessi hollenska dansmær ferð-
aðist vítt og breitt um Evrópu og
hvar sem hún kom fylltust húsin
af áhorfendum. Ástæðuna má ef
til vill rekja til þess að hún svipti
sig hægt og rólega öllum klæðum
meðan hún dansaði.
Hún kynntist fjölmörgum karl-
mönnum á þessum ferðum sínum
og þegar fyrri heimsstyrjöldin
hófst þekkti hún orðið býsna náið
marga herforingja af ýmsu þjóð-
erni.
Ýmislegt þykir benda til þess
að hún hafi stundað njósnir fyrir
Þjóðverja og stundum fyrir
Frakka líka. Svo fór á endanum að
Frakkar handtóku hana, dæmdu
til dauða og tóku af lífi skammt
fyrir utan París. ■
Pétur Pétursson, fyrrverandi þulur, 85
ára.
Ólafur Mixa læknir, 64 ára.
Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir al-
þingismaður, 54 ára.
Halldóra Hjálmarsdóttir lést föstudag-
inn 10. október.
Bjarni Jónsson, dvalarheimilinu Höfða,
Akranesi, lést föstudaginn 10. október.
Óskar Hansen, Bólstaðarhlíð 62,
Reykjavík, lést föstudaginn 10. október.
Halldór Z. Ormsson, Furugerði 13,
Reykjavík, lést mánudaginn 13. október.
Þorbjörg Jóhannesdóttir, frá Neðribæ,
Flatey á Skjálfanda, lést laugardaginn 11.
október.
Sesselja Jónsdóttir, Mánabraut 6,
Kópavogi, lést laugardaginn 11. október.
■ Persónan
Það er ekki alltaf sem fólk hefurkjark til að láta drauma sína
rætast, en það hafði Iris Gústafs-
dóttir sem leigði íbúðina sína í
fyrrasumar og flutti til Spánar og
settist þar að ásamt átta ára gam-
alli dóttur sinni Alexöndru.
Iris er hárgreiðslumeistari og
hefur um langt árabil rekið sína
eigin stofu í miðbænum í Reykja-
vík. „Ég var orðin þreytt á að
vinna mér til tjóns til að geta haft
ofan í mig og á og langaði að
breyta til. Ég þekkti Torremolinos
syðst á Spáni mjög vel, hafði oft
dvalið þar í fríi og ákvað að pakka
niður og flytja þangað í góða veðr-
ið,“ segir Iris, sem fór í ágústmán-
uði fyrir rúmum ári með sjálfa
sig, dóttur sína og tölvuna út. Þar
fékk hún fljótlega á leigu íbúð og
dóttirin byrjaði í skóla. „Í fyrsta
sinn á ævinni var ég bara venju-
leg húsmóðir sem hafði nægan
tíma fyrir sjálfa mig. Fljótlega
kynntist ég fólki en við Alexandra
vorum samt mikið einar og kunn-
um því vel. Ég tók að mér tvo
hunda í pössun fyrir konu sem var
að flytja heim til Íslands og gat
ekki tekið hundana strax. Ég
þekkti ekkert til hunda en það
gekk eigi að síður prýðilega. Það
var einkum fyrir Alexöndru sem
ég gerði það svo hún hefði félags-
skap á meðan hún var að kynnast
krökkum. Það tók dálítinn tíma en
í mars eignaðist hún vinkonu í
skólanum sem skipti hana miklu
máli,“ segir Iris og bætir við að
málinu hafi hún náð þokkalega.
„Ég get í það minnsta bjargað mér
ágætlega en get kannski ekki
haldið uppi flóknum samræðum.
Hins vegar náði Alexandra
spænskunni vel í skólanum,“ seg-
ir Iris en hún er komin heim aftur
og flutt í íbúðina sína. „Ég er kom-
in aftur í íslenskan veruleika sem
er afar ólíkur lífi mínu syðra.
Þetta var alveg yndislegur tími og
ég hefði gjarnan viljað vera leng-
ur, en dóttir mín var tilbúin að
koma heim,“ segir Iris Gústafs-
dóttir, sem kemur kona ekki ein-
sömul heim aftur og hvetur alla
sem eiga þess kost að láta eftir
sér að breyta til og upplifa eitt-
hvað nýtt. ■
FRIEDRICH NIETZSCHE
Þýski heimspekingurinn óstýriláti fæddist
þennan dag árið 1844.
15. október
■ Þetta gerðist
1945 Pierre Laval, leiðtogi leppstjórnar
Þjóðverja í Frakklandi, var tekinn af lífi
fyrir landráð.
1966 75 ára karlmaður í Texas gerðist
þennan dag sekur um tíu umferðarlaga-
brot á aðeins tuttugu mínútum. Þetta
met hefur enn ekki verið slegið þar í
landi.
1863 Fyrsti kafbáturinn, sem var banda-
rískur og hét CSS Hunley, sökk þennan
dag í höfninni í Charleston. Með honum
fórst uppfinningamaðurinn og sjö manna
áhöfn.
1990 Tilkynnt var að Mikhaíl Gorbatsjov
hlyti friðarverðlaun Nóbels.
1940 Kvikmyndin Einræðisherrann eftir
Charles Chaplin var frumsýnd.
1946 Þýski nasistaforinginn Hermann
Göring svipti sig lífi.
1860 Ellefu ára stúlka í Bandaríkjunum,
Grace Bedell að nafni, skrifaði bréf til
Abrahams Lincolns, sem þá var forseta-
frambjóðandi. Hún stakk upp á því að
hann léti sér vaxa skegg, því þannig
myndi hann líta betur út. Frambjóðand-
inn fór að ráðum hennar.
MARGARETHA GEERTRUIDA ZELLE
Öðru nafni Mata Hari.
Mata Hari tekin af lífi
TEKIN AF LÍFI FYRIR NJÓSNIR
■ Frönsk aftökusveit stillti sér upp fyrir
framan hina hollensku dansmær skammt
fyrir utan París fyrir réttum 86 árum. Hún
týndi þar lífinu, rétt rúmlega fertug.
15. október
1917
Aftur í íslenskan
veruleika
RAFSÓL
Skipholti 33 • 105 Reykjavík
Sími:
553 5600
ENDURNÝJUN
OG VIÐHALD
E
i
n
n

t
v
e
i
r

o
g

þ
r
í
r

2
6
6
.0
0
2
lögg i l tu r ra fverk tak i
JÓNMUNDUR GUÐMARSSON
BÆJARSTJÓRI
Hann vill efla hag nemenda og auka sam-
keppni á milli skóla og sveitarfélaga.
??? Hver?
Jónmundur Guðmarsson, bæjarstjóri á
Seltjarnarnesi.
??? Hvar?
Á kontórnum.
??? Hvaðan?
Fæddur í Reykjavík, bjó í Vesturbænum
til tveggja ára aldurs en síðan á Seltjarn-
arnesi. Tel mig því Seltirning í húð og
hár.
??? Hvað?
Breytingar á stjórnskipulagi grunnskól-
anna.
??? Hvers vegna?
Til að efla hag nemenda, skapa börnum
okkar forskot í lífinu og styrkja skólana.
Aukin samkeppni á milli skóla og sveit-
arfélaga um íbúa og fyrirhuguð stytting
framhaldsskólans gera nýjar og meiri
kröfur til grunnskólamenntunar.
??? Hvernig?
Með því að sameina stjórnunarþáttinn
og skapa þannig heildstæða grunn-
skólamenntun á grundvelli nýrrar skóla-
stefnu menntamálaráðuneytisins. Breyt-
ingin skapar skilyrði fyrir mikla samfellu
í námi, einstaklingsmiðað nám og
markvissari grunnskólagöngu.
IRIS GÚSTAFSDÓTTIR
Hún er byrjuð að nýju að klippa hár á
Hárstúdíó Ness en á í huga sér yndis-
legar minningar um árið á Spáni.
Ævintýri
IRIS GÚSTAFSDÓTTIR
■ pakkaði niður og leigði íbúðina sína
og flutti til Spánar. Hún fór langt með að
lifa af leigutekjunum og átti ógleyman-
legt ár fjarri íslenskum veruleika.
Á TORGINU FYRIR UTAN ÍBÚÐINA
Það var yndislegt að fara út á morgnana
og drekka gott kaffi og fylgjast með mann-
lífinu. Með Irisi er Alexandra dóttir hennar
í skólabúningi.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/R
Ó
B
ER
T
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/B
IL
LI