Fréttablaðið - 24.12.2004, Side 20

20 24. desember 2004 FÖSTUDAGUR
Íslensk jól eru einstök á heims-
vísu. Hvergi haldin eins hátíðleg;
og hátíðleika jólanna fylgir ein-
læg alvara. Hefðir eru sterkar og
hvert einasta mannsbarn heldur í
dýrmæta siði frá jólum barnæsk-
unnar, svo lengi sem lifir. Það
sem gerði jólin að hátíð voru
vinalegt jólaskraut, töfrandi
ilmur, árviss jólahreingerning,
matarhefð mömmu og ómissandi
fólk. Það er auðvelt að halda í
jólaskrautið, ilminn, matinn og
jólatiltektina, en þrautinni þyngri
að halda áfram í fólkið sem
tengdist jólunum, nema hve það
lifir eilíft í hjartanu.
Það eru einmitt jól bernskunn-
ar og liðnar jólastundir með þeim
sem voru ómissandi við jólaborð-
ið sem hræra viðkvæm hjörtu Ís-
lendinga um jól og áramót. Strax
á Þorláksmessu er stefnan tekin
að minnisvörðum þeirra sem þeg-
ar eru farnir heim til Guðs og á
aðfangadag jóla má segja að þorri
þjóðarinnar eigi stefnumót við
liðnar sálir í kirkjugörðum lands-
ins.
Þórsteinn Ragnarsson for-
stjóri Kirkjugarða Reykjavíkur-
prófastsdæma segir heimsókn að
leiði ástvina sífellt viðameiri þátt
í jólahaldi Íslendinga. Traffíkin
sé látlaus frá Þorláksmessukvöldi
til síðdegis á aðfangadag.
„Fjölmargir koma á Þorláks-
messu, en mesti straumurinn er á
aðfangadag þegar hingað koma
þúsundir gesta. Flestir stoppa í
garðinum góða stund, ganga að
leiðum ástvina og oft fleirum en
einu. Fjölskyldan kemur saman
og á hátíðlega stund við leiði hins
látna; hugleiðir minningar um
viðkomandi og segir gleðileg jól,
um leið og lagt er friðarkerti og
skreyttar grenigreinar á leiðið,“
segir Þórsteinn og bætir við að
flestir rati um garðana, þótt
starfsmenn kirkjugarðanna séu
gestum innan handar og margir
notfæri sér gardur.is til að finna
númer legstæða.
Hann segir hluta af jólastemn-
ingu að leggja kerti á leiði ást-
vina, auk þess sem raflýsing sé
vaxandi þáttur í kirkjugörðum,
en nú sé fimmti hluti grafa með
raflýstum krossi. „Gufunes-
kirkjugarður og nýrri hluti Foss-
vogsins eru eitt ljósahaf í Gufu-
nesinu í desember. Það er fagurt
um að litast í kirkjugörðum um
jólin og margir sem leggja jóla-
pakka ofan á grafirnar, sem tákn
um jólin. Þá sér maður leikföng;
eins og dúkkur, bíla og álfa á gröf-
um barna, en langflestir leggja
skreytt greni við krossa og leg-
steina.“
Kirkjugarðar Reykjavíkurpró-
fastsdæma bjóða upp á þjónustu
presta í Fossvogskirkju á að-
fangadag, en þar þjóna Auður Eir
Vilhjálmsdóttir og Bára Friðriks-
dóttir. Þórsteinn segir marga nýta
sér þá þjónustu.
„Fólki finnst gott að fara inn í
kirkjuna; fá betri tíma, kveikja á
kertum til minningar og ræða við
Guð og prestana. Það ber ljóslega
á því að fólk er viðkvæmt og í
geðshræringu; ekki síst þegar
stutt er frá ástvinamissi. Þess
vegna eru prestar til staðar að
okkar undirlagi; syrgjendum til
huggunar.“
Séra Auður Eir segist ekki
hafa annað hlutverk en að vera í
Fossvogskirkju á aðfangadag.
„Ég er þarna til halds og
trausts. Býð kirkjugesti vel-
komna, kveð þá og tala við þá sem
á því þurfa að halda. Ég býð ekki
upp á bænastund en viðveru allra
sem sem vilja koma í hús Guðs.
Inn í kirkjuna koma líka mjög
margir. Fólk kemur til að rifja
upp minningar og góðar stundir
tengdar jólunum; en einnig til að
tala við Guð og kveikja á kertum í
minningu hinna látnu. Þá situr
það eitt í kyrrðinni eða saman
sem fjölskylda, og andrúmsloftið
er hátíðlegt og kirkjan afskaplega
falleg; ljósum prýdd.“
Og að sögn Auðar vilja margir
tala við prest á aðfangadegi jóla.
„Margir vilja segja mér frá fólk-
inu sínu og sumir eru beygðir og
þá faðma ég þá. Þetta eru yndis-
legar stundir en skiljanlega er
söknuður sár og mikill á þessum
dögum og mörgum mjög erfiður.
Á sama tíma upplifi ég þakklæti
og fögnuð yfir lífinu og því að
hafa átt hina látnu sem hluta af
tilverunni áður, því Íslendingar
trúa á upprisuna og vita að hinir
látnu lifa, sem auðvitað er hugg-
andi. Þannig segja margir upp-
hátt gleðileg jól við leiði ástvina
sinna, sem er yndislega fallegt og
eðlilegt í ljósi okkar trúar.“
Á aðfangadegi jóla vill
Þórsteinn ráðleggja fólki að stilla
friðarkertum sem fjærst
legsteinum og krossum þar sem
kertavax slettist á minnisvarða í
misjöfnu veðri og skemmir þá.
Kirkjugarðarnir eyða miklum
tíma og fjármunum í að hreinsa
kertavax af legsteinum, sem og
að hreinsa upp og farga jóla-
skrauti og greni á nýju ári. Því
eru vinsamleg tilmæli að fólk
komi í garðana eftir jólin til að
hreinsa jólaskraut og kertaum-
búðir af leiðum ástvina. ■
Tími saknaðar
Í dag er glatt í döprum hjörtum
Sálmur 78. Eftir W.A. Mozart og Valdimar Briem
Í dag er glatt í döprum hjörtum,
því Drottins ljóma jól.
Í niðamyrkrum nætur svörtum
upp náðar rennur sól.
Er vetrar geisar stormur stríður,
þá stendur hjá oss friðarengill blíður,
og þegar ljósið dagsins dvín,
oss Drottins birta kringum skín.
Oss Drottins birta kringum skín.
Guðs lýður, vertu’ ei lengur hræddur
og lát af harmi’ og sorg.
Í dag er Kristur Drottinn fæddur
í Davíðs helgu borg.
Hann fjötrum reifa fast er vafinn,
í frelsi barna Guðs svo þú sért hafinn.
Hann þína tötra tók á sig,
að tign Guðs dýrðar skrýði þig.
Að tign Guðs dýrðar skrýði þig.
Ó, helga nótt
Eftir Adolphe Charles Adam og Sigurð Björnsson
Ó, helga nótt, þín stjarnan blikar blíða
þá barnið Jesús fæddist hér á jörð.
Í dauðamyrkrum daprar þjóðir stríða,
uns Drottinn birtist sinni barnahjörð.
Nú glæstar vonir gleðja hrjáðar þjóðir
því guðlegt ljós af háum himni skín.
Föllum á kné. -Nú fagna himins englar!
Frá barnsins jötu blessun streymir blítt og hljótt til þín.
Ó, helga nótt, ó, heilaga nótt.
Hátíð ljóssins er þrungin fögnuði, sorg og söknuði. Þess bera kirkjugarðar landsins merki með tindrandi kertaljósahafi á jólanótt;
þykkum jólagreinum og einstaka leikfangabíl eða dúkku á leiðum látinna ástvina sem áður tengdust lífi og jólahaldi Íslendinga
órjúfanlegum böndum. Þórdís Lilja Gunnarsdóttir og Vilhelm Gunnarsson ljósmyndari gengu um kirkjugarðana þegar jólin voru
að koma.
JÓLIN Í KIRKJUGÖRÐUNUM Íslendingar leggja sérstaka alúð við leiði ástvina yfir jólahátíðarnar og hjartnæmt að ganga um og skoða.
ÁSTVINA SAKNAÐ Á jólum er liðnum sálum sem áður tilheyrðu jólahaldinu sárt saknað.