Tíminn - 31.10.1976, Blaðsíða 19

Sunnudagur 31. október 1976
timInn!
19
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrfmur GIsiason.Ritstjórnarskrifstofur f Edduhúsinu
viö Lindargötu, sfmar 18300 — 18306. Skrifstofur f Aöal-
stræti 7, sími 26500 — afgreiöslusfmi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Verö I iausasölu kr. 60.00. Áskriftargjald kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaöaprenth.f.
Þjóðarsóun
Siðsumarmánuðina þrjá — júli, ágúst og septem-
ber — seldi Áfengis- og tóbaksverzlun rikisins vin-
föng fyrir 1.688 milljónir króna. Álykta má, að alls
muni áfengissalan nema hátt á sjöunda milljarð
króna á þessu ári.
Þetta segir þó ekki alla söguna, hvorki um áfeng-
isneyzlu Islendinga né heldur tilkostnað þeirra við
útvegun áfengra drykkja. Orð leikur á, að fólk
drekki talsvert i utanferðum sinum, smygl og brugg
á sér stað og þeir, sem koma frá öðrum löndum,
hafa með sér áfengi með löglegum hætti. Frá þessu
dregst aftur, hvað útlendingar, sem hingað koma,
kunna að kaupa af áfengi, en engar likur eru til
þess, að það jafni metin. Peningar þeir, sem fólk
ver til áfengiskaupa, eru lika miklu meiri en ofan-
greindri tölu nemur, þar eð verulegur hluti áfengis-
ins er keyptur á börum og i drykkjuhúsum, sem nú
eru svo til á hverju strái i Reykjavik og viða úti um
land. Á slikum stöðum er verðlagið miklu hærra en i
áfengisbúðunum svo sem allir vita. Islenzkir þegn-
ar kaupa þess vegna ekki áfengi fyrir sex eða sjö
milljarða á þessu ári, heldur miklu hærri fjárhæð.
Nú er gildi islenzkra peninga svo á reiki, að ekki
er vist, að allir glöggvi sig samstundis á þvi, hvaða
álögur þetta eru, er þjóðin leggur á sig sjálfviljug,
þótt aðeins sé horft til fjöruborðsins, sem verður i
pyngjunni. Það skýrist ef til vill betur, ef eitthvað er
haft til viðmiðunar.
Á ellefu alda afmæli norrænnar byggðar i landinu
var ákveðin svonefnd þjóðargjöf, einn milljarður
króna til landgræðslu. Þá fjárhæð skyldi inna af
höndum á nokkrum árum. Hú mun ekki fjarri lagi,
að ársskammtur þessarar þjóðargjafar, eða jafn-
gildi hennar, sé drukkinn upp á einni viku eða þar
um bil. Fyrir nokkrum árum var ákveðið að byggja
þúsund leiguibúðir til þess að draga úr húsnæðis-
vandræðum viðs vegar um landið og koma i veg
fyrir, að ungt fólk hrökklist nauðugt úr heimahög-
um sinum. Þessu átti einnig að dreifa á nokkur ár.
Jafnvirði þessara ibúða allra rennur i gegnum
greipar landsmanna i áfengisbúðum og við bari og
drykkjuborð á rúmu ári. Og til enn frekari glöggv-
unar: Litlu minna fer i súginn, aðeins i þeim pen-
ingum talið, sem almenningur ver til áfengiskaupa,
heldur en þótt árlega dyndu yfir okkur náttúruham-
farir, sem að eyðileggingarmætti nálguðust Heima-
eyjargosið!
Þessar drykkjuvenjur eru öfgafullar og óheilla-
vænlegar. Og þetta gerist, þegar mjög margir telja
sig vanhaldna i tekjum og þar á ofan skattpinda.
Varla verður komizt hjá þvi að álykta, að eitthvað
meira en litið hafi farið úrskeiðis á liðnum áratug-
um i uppeldismálum og félagsmálum og á öðrum
þeim sviðum, er mestu fá orkað um giftusamlega
mótun lifsviðhorfa, og stefnan i áfengismálunum
hafi verið röng.
Einn stein fró hverjum
Hjálparstofnun kirkjunnar gengst um þessar
mundir fyrir framhaldsfjársöfnun vegna byggingar
afþreyingarheimilis fyrir vangefin börn. Áætlað er,
að slik bygging kosti fimmtán til tuttugu milljónir
króna fokheld.
Fyrr á árinu safnaði hjálparstofnunin á sjöttu
milljón króna i þessu skyni, og nú er takmarkið að
draga það saman, er á van t ar. Það tekst, ef hver og
einn leggur fram einn litinn stein i þessa byggingu.
Þessir fémunir verða siðan afhentir Styrktarfélagi
vangefinna til meðferðar. —JH
ERLENT YFIRLIT
Verður Observer
æsifréttablað?
Það yrði áfail fyrir brezka blaðamennsku
styrjaldarlokin. Blaöið lét þá
einkum þrjú mál mikið taka til
sin. Það varaöi við kalda
striðinu og hvatti til bættrar
sambúðar milli austurs og
vesturs. Það hvatti einnig til
þess, að Bretar veittu nýlend-
unum sem fyrst sjálfstæði og
breska heimsveldið yrði leyst
af hólmi, með frjálsu sam-
starfi þeirra þjóða, sem áður
höfðu veriö innan þess. t
innanlandsmálum var það svo
hlynnt meiri áætlunarbúskap
og ihlutun rikisins innan
vissra marka. Þaö má þvi
segja, að skoðanalega hafi
blaðið þá átt mesta samleið
með Frjálslynda flokknum og
hægri armi Verkamanna-
flokksins. Þróunin hefur orðið
sú, aö þessi baráttumál blaðs-
ins.sem gáfu þvi mikinn svip,
eru nú úr sögunni. Kalda
striðið hefur hjaðnað, ný-
lendurnar eru orðnar frjálsar
og áætlunarbúskapurinn hefur
ekki lengur sama ljóma og
áður. Blaðið hefur ekki eign-
azt i staðinn áhugamál, sem
hafa vakið jafnmikla athygli.
Margir beztu blaðamennirnir,
sem'settu mestan svip á það
um skeiö, eru ýmist horfnir af
sjónarsviðinu eða farnir
annað.
OBSERVER hefur þannig
átt við margvislega erfiöleika
að striða að undanförnu. Þess
vegna standa eigendur þess nú
á þeim vegamótum, að annað
hvort verða þeir að hætta út-
gáfunni eða láta hana i hendur
Murdochs. Og hvernig verður
blaðið ihöndum hans? Margir
myndu telja það betri kost að
láta það hætta en gera það að
æsiblaði i stil við Sun og News
of the World. Sumir gera sér
vonir um, að Murdoch muni
setja metnað sinn I aö gefa út
vandað blaö, ef hann nær yfir-
ráðum yfir Observer, og taka
upp samkeppni við Sunday
Times á þvi sviöi. Ýmsum
leizt illa á það á sinum tima,
þegar Thomson varð eigandi
Sunday Times og Times, en
hann setti metnað sinn i þaö að
halda þeim i fyrra horfi og
jafhvel bæta þau. Kannski
gerir Murdoch nú hið sama og
sýnir i verki að hann getur
ekki siður gefið út vandaö
blað, en æsifréttablöð.
Þ.Þ.
Lesendum Observers myndi bregða i brún, ef blaðið yrði lfkt öðrum
blöðum Murdochs
Rupert Murdock
blaðsins. Observer tók strax
einbeitta afstöðu gegn ihlutun
Breta og settu Gyðingar, sem
miklu ráða i brezkum fyrir-
tækjum, þá blaðið i eins konar
auglýsingabann. Auglýsingar
i blaðinu drógust þá stórlega
saman og hefur blaöið ekki
náð þeim aftur i sama mæli og
áður. Það hefur vafalaust lika
átt þátt i þessu, að um likt
leyti gerðist kanadiski blaða-
kóngurinn Thomson útgefandi
Sunday Times, sem stóð þá
höllum fæti, en tók algerum
stakkaskiptum undir stjórn
hans og er nú stærsta og eitt
bezta sunnudagsblað Bret-
lands. Þangað hafa auglýs-
endursnúið sér i vaxandi'mæli
og einnig til Sunday Tele-
graph, sem er ihaldssamt blaö
og þykir þvi ná til þeirra, sem
margir auglýsendur vilja
helzt komast i samband við.
Að dómi margra, hefur
Observer náð hvað mestri
reisn á timabilinu eftir siðari
heimsstyrjöldina undir
leiðsögu Davids Astors, eink-
um þó á fyrstu árunum eftir
HORFUR virðast nú á, aö
eigendur elzta og virðulegasta
sunnudagsblaðs Bretlands
eigi brátt ekki nema um tvo
kosti að velja: Láta blaðið
hætta að koma út eða að selja
það ástralska blaðakóngnum
Rupert Murdoch, sem margir
óttast að muni gerbreyta þvi,
og jafnvel gera það að æsi-
fréttablaði. Þetta blað er
Observer, sem hefur komið
samfleytt Ut i 185 ár og hefur
um langt skeið skipað álika
virðulegan sess meðal sunnu-
dagsblaðanna og Times meðal
dagblaðanna. Blaðið hefur
verið rekið með vaxandi halla
að undanförnu og treystast
núverandi eigendur sér ekki
til þess að halda rekstrinum
áfram. Eins og er, virðist ekki
heldur vera um annan kaup-
anda að þvi að ræða en Mur-
doch. ■*
Mörgum lesendum
Observers geðjast hins vegar
ekki að þeirri tilhugsun, að
uppáhaldsblað þeirra lendi I
höndum Murdochs, sem gefur
nú út tvö ein mestu æsifrétta-
blöð Bretlands, sunnudags-
blaðið News of the World og
dagblaðið Sun. Bæði þessi blöð
hafa aukið mjög útbreiöslu
sina siðan Murdoch tók við
rekstri þeirra. News of the
World mun nú selt i fleiri ein-
tökum en nokkurt annað blaö i
veröldinni, og Sun nálgast það
óðum að verða jafnoki Daily
Mirror, sem lengi hefur verið
útbreiddasta blaö Bretlands.
Segja má, að það sé sérkenni á
blöðum Murdochs, að hann
leggur vart eins mikið kapp á
glæpafréttir og hin æsifrétta-
blöðin, en birtir þeim mun
meira af myndum af fáklædd-
um konum og kynferðissög-
um. Þess vegna er nú haft á
oröi, að mörgum ráðsettari
lesendum Observers muni
bregöa i brún, ef blaðið fylltist
af myndum af fáklæddum
konum, og myndi það þá vafa-
litið fljótt breyta um lesenda-
hóp.
OBSERVER hefur nokkurn
veginn haldið kaupendafjölda
sinum siðustu árin, þótt heldur
hafi hann minnkað. Það eru
aðallega auglýsingatekjurnar,
sem hafa dregizt saman. Súez-
styrjöldin ersögðmarka mikil
þáttaskil i fjármálasögu