Tíminn - 28.01.1979, Blaðsíða 13

I
Sunnudagur 28. janúar 1979
13

um félagslega hegöun hins
upprunalega villihests.
Hestur ver mestum tima sin-
-um til hvildar og beitar, svo
rannsókn sem þessi þarf langan
tima, til þessaö rekja hin flóknu
samskipti innan hópsins. Þeir
sem eiga og riöa þessum hest-
um, eru vel kunnir háþróuöum
skynfærum þeirra og þvi
„máli” semþeirnotaogoft felst
aöeins i lítilli hreyfingu höfuös-
ins og-eyrnanna. Ef til vill eru
árásarkenndir tilburöir mest
áberandi allt frá illskulegu biti
og höggum, til þess aö þeir
leggja kollhUfur. Vingjarnlegt
viömót má sjá af þvi þegar
hestarnir kljást, bregöa á leik
eða eru langdvölum saman.
Likt og flest dýr önnur eiga
hestar nánustu samskipti viö
næstu ættingja sina Strax eftir
fæöingu veröur vart tilhneiging-
ar hjá folaldinu til þess aö elta
svo aö segja hvern þann hlut
sem erá hreyfingu. Aftur á móti
veldur nærvera merarinnar og
tilhneiging hennar til að
fæla burt aðra hesta, sem of ná-
lægtkoma þvi, aö folaldið gerist
fylgispakt móöur sinni. Þaö
hefur auövitaö veriö mikilvægt
atriöi meðal villihestanna aö
folaldiö fylgdi móðurinni þétt
eftir, á þeim löngu dagleiöum
sem villihestarnir hafa farið.
Folaldiö er vaniö af spena
þegar þaö er um þaö bil átta
mánaða gamalt og á merin sjálf
hér drjúgan hlut aö máli meö
þvi aö gera sig til alls hins
versta liklega , þegar þaö nálg-
ast hana til þess aö s júga. Samt
er folaldiö mikiö meö móöur
sinni eftir þetta og bræörum sin-
um og systrum. Fjölskyldu-
hópar sem merin og folald
hennar mynda,ársgamalt tryppi
og ef til vill tveggja ára; eru
mjög áberandi, þegar stóöiö er
aö hvila sig á ferö um mörkina
og á sumrum, þegar hrossaflug-
an lætur mest aö sér kveöa. Þeg-
ar áreitni flugnanna er mest,
safnast hrossin saman á ber-
svæöi þar sem vel er opiö fyrir
vindum. Þar hópast fjölskyldur
saman og i sifelldu nudda hross-
in sér saman og berja hvert
annaö utan meö taglinu. Hafa
rannsóknarmenn La Tour du
Valat getaö sýnt fram á aö
hrossin hafa minna ónæöi af
flugunum á berangri þessum
en þegar þau eru á beitarland-
inu.
Að f jölskyldulifinu slepptu eru
hrossin langdvölum meö jafn-
öldrum. A vorin má sjd folöldin
ærslast og leika sér og yngri
hrossin eiga sér gjarna ein-
hverja uppáhalds félaga. Meöal
eldri hrossanna viröist klárun-
um gjarnara aö bregöa á leik en
hryssunum og stundum minna
leikirnir á réttnefndan bardaga,
meö stympingum, bitum I háls
og fætur andstæðingsins og
fleiru sliku. Hjá merunum er
sjaldgæfara aö sjá verulega
ástúölega tilburöi en þær eiga
oft sérstaka vini, gjarna á likum
aldri eöa af likri valdastööu inn-
an stóösins. Merarnar eru samt
miklu árásargjarnari en yngri
dýrin og „valdaklikur” gegna
mikilvægu hlutverki i sam-
skiptum þeirra. Slikar klikur er
viöa aö finna meöal dýra sem
búa saman I flokkum og byggist
staöa hvers einstaklings á aldri
stærö styrkleika eöa skaplyndi.
Meöal Camargue hrossanna er
aldurinn ef til vill einhver mikil-
vægasti þátturinn, þar sem
hestarnir veröa sér betur meö-
vitandi um stööu sina eftir þvi
sem þeir eldast.
1 stóöi sem þvi er visinda-
mennirnir fylgdust meö varö
hátterni ungu hestanna öröugra
aö sjá fyrir þegar þeir voru
orönir tveggja ára. Þegar rann-
sóknirnar hófust voru i stóðinu
graðfoli og sjö merar auk fol-
alda þeirra og tryppa. Eftir tvö
og hálft ár höföu allir ungu
folarnir yfirgefið stóöiö og
myndaö sérstakan hóp eftir aö
þeim haföi ýmist verið bolaö
burtu af graöfolanum, eða fariö
burt af eigin hvötum. Graðfol-
inn bolaöi enn ungri meri út úr
stóðinu, sem þegar gekk I flokk
piparsveinanna. Voriö eftir hófu
ungu hestarnir að sýna stóöinu
aukinn áhuga þegar hryssurnar
voru I hestalátum og eltu þeir þá
stóöiö á feröum þess. Loks tókst
elsta folanum aö leiöa eina
hryssu og folald hennar frá
stóöinu og mynda þannig nýtt
stóö.
Breytingar uröu tiðar i kjölfar
þess. Flokkur yngstu folanna
leystistuppogþeir gengu f flokk
meö ööru hvoru hinna stóöanna
og tókst stundum meö árangri
aö tæla eina meri til fylgilags
viö sig sem svovarö upphafiö aö
myndun enn nýs stóös. Upp-
runalega stóöiö minnkaöi óöum
eftir þvi sem folinn mátti sjá á
bak fleirum mera sinna til ann-
arrastóöaogfola. Auötældastar
sýndust hryssurnar vera
sícömmu eftir aö þær höföu
kastað en þá sýndist áhugi
þeirra á öörum meölimum
stóðsins minni. Ung dýr af
báðum kynjum tóku nú að
skipta alloft um flokk og án
þess aö graöfolinn ætti hlut aö
máli. Nú,nærrifimmárum eftir
aö rannsóknin hófst, eiga slikar
breytingar sér enn stað og koma
má auga á fimm flokka einn þar
sem ungir hestar eru ráðandi og
aöra sem eru fjölkvænishópar
eins eða tveggja graöhesta og
mera þeirra.
Aldrei veröur sagt meö vissu
aö hve miklu marki þessi
hegðun ber svip af háttum
Camargue hestanna i árdaga.
Afar óliklegt er aö hún hafi
verið nákvæmlega eins. Samt
bersú „þjóðfélagsuppbygging”,
sem þarna er lýst svipmót af
háttum annarra villtra hesta og
zebradýra. Hér má finna dæmi
um einingar sem saman standa
af folaog einniog upp I sexmer-
um og einstaka hópa ungra
fola. Þeir yfirgefa stóöiö um þaö
bil tveggja ára, vanalega af eig-
in hvötum, ef til vill I leit a ö leik-
félögum.
Svo virðist vera sem mestu
máli skipti um æviferil ungu
hryssanna hvenær þær lenda
fyrst I hestalátum. Meöal
zebradýra verður hegöun
þeirra mjög sérstök um það
skeiö og fer ekki fram hjá karl-
peningnum, hvernig ástatt er
um þær. Þær kunna aö skipta
nokkrum sinnum um hóp, ýmist
af eiginhvötum eöa vegna þess
aö þær fylgja einhverjum folan-
um eftir, en loks munu þær
finna sér staö i einu stóöinu og
halda sig þar um margra ára
bil. Viöast þar sem slikar lang-
tima athuganir hafa veriö
geröar má sjá aö sjaldgæft er að
graöfolinn eigi afkvæmi meö
dóttur sinni. Þegar þeir eldast,
kunna þeir aö veröa aö láta i
minni pokann fyrir yngri og
kröftugri folum og á endanum
kunna þeir að missa „kvenna-
búr” sitt. Meöal zebradýra er
tilhneiging meöal gamalla
karldýra til þess aö fara einför-
um til æviloka þegar svo er
komiö.
Rannsóknirnar á Camargue
hestunum munuþurfa aö standa
allmörg ár enn áöur en sagan
getur talist sögö. Samt er ljóst
aö eftir mörg ár undir handar-
jaðri mannsins og jafnvel aldir,
býr með þessum hestum eitt-
hvað af þeim háttum sem þeir
fylgdu i fyrnsku og hæfileiki til
þess aö fylgja flóknum félags-
legum siðvenjum.
EFTIRSÓTTASTA BiFREIÐIN AUSTAN TJALDS
Margra mánaða afgreiðslufrestur ti! fjölmargra /anda
Sýningarbíll
á staðnum
Til afgreiðslu strax á verði sem
flestir ráða við
TRABANT/WARTBURG UMBOÐIÐ
Sterkasti fólksbíllinn á markaðinum
Hann er byggður á grind, með 65
hestafla tvigengisvé/
fgamla Saab-véiin)
Gormar á öllum hjólum og billinn þvi
dúnmjúkur.
Eiginleikar biisins i lausamöl og á
holóttum vegi eru frábærir.
Sedan og Station, sem er mjög...
rúmgóður og bjartur.
Dragið ekki að panta bilinn.
Hafið samband við sölumenn okkar,
sem veita allar upplýsingar.