Fréttablaðið - 23.09.2007, Blaðsíða 22

L
augavegur hefur um langt
skeið einkennst af þróttmiklu
starfi einkarekinna sýningar-
sala og safna. Þar ber fyrst að
nefna Safn, einkasafn Péturs
Arasonar og Rögnu Róbertsdóttur, en
þau hafa á löngum tíma eignast
mikilvægt safn verka eftir marga af
merkustu listamönnum samtímans,
bæði erlenda og innlenda. Þar hefur
verið rekin sýningarstefna sem tekið
er eftir víða um lönd. Á valdatíma R-
listans var gerður umdeildur samstarfs-
samningur við Safn. Í honum fólst
fjárframlag til að bæta aðgengi og
öryggi og fær Safn árlega greiddar 14
milljónir sem í lok samningstímans
hækkar um tvö og hálft prósent. Safn
lánar Listasafni Reykjavíkur verk til
sýninga endurgjaldslaust og var litið á
samninginn sem tilraun til að styrkja
blandaða starfsemi á Laugaveginum.
Pétur hefur á síðustu misserum farið
fram í gagnrýni á ástandið í miðborginni
en þau Ragna búa í bakhúsum Safns en
húsið og bakhús hafa um langan aldur
verið í eigu fjölskyldu Péturs sem þar
rak verslunina Faco. Verk Safnsins eru
geymd í húsunum og eftir því sem
verðmæti safn-eignarinnar eykst
verður brýnni krafa um fullkomlega
öruggar geymslur fyrir verðmætin.
Varhugavert ástand á Laugavegi
hræðir alla þá sem þar geyma
verðmæti, bæði verslunareigendur og
aðra.
Í nóvember í fyrra sendu þau erindi
til Reykjavíkurborgar og lýstu
áhyggjum sínum og leituðu eftir lóð á
hentugum stað til að reisa nýtt hús
fyrir Safn, íbúð, sýningarsali, geymslur
og vinnustofu. Erindinu hefur enn ekki
verið svarað.
En að áframhaldandi rekstri Safns
steðjar líka sú hætta að menningar-
málanefnd Reykjavíkur hætti sam-
starfi sínu við Rögnu og Pétur.
Einkarekin söfn eru nokkur í landinu
en reiða sig mörg á opinberan stuðning.
Ekki verður á móti því mælt að Safn er
einstakt. Raunar ómetanlegt og verð-
mæti þess talið í hundruðum milljóna.
Og er þá undanskilið verð á húseign og
lóð. Orðrómur er á kreiki um að Safn sé
til sölu. Fáir aðilar munu vera þess
umkomnir að kaupa slíka eign. Þar sem
safneignin er í endursölu fellur á þau
virðisaukaskattur og hefði ríkið af
honum vel upp í alla styrki sína til
myndlistar það árið ef af yrði.
Ýmsir óttast að verkin verði seld úr
landi. Heimildamenn Fréttablaðsins
kalla það menningarsögulegt slys.
Kjartan Magnússon, formaður
menningarmálanefndar Reykjavíkur,
segir samning við Safn renna út um
áramót og framtíð þess hér á landi sé
óráðin. Safn hafi keypt sér annað
húsnæði til geymslu og viðræður
standi yfir en Safn hafi ekki óskað
eftir endurnýjun samnings. Vísar hann
á Pétur Arason svo málið verði skýrt.
Pétur Arason segir það afráðið að
Safn loki um áramót. „Samstarfs-
samningur við Reykjavíkurborg
rennur þá út og það er eins þeirra að
óska eftir áframhaldandi samstarfi og
okkar,“ segir hann. „ Við leggjum
miklu meira til þessa samstarfs en þau
og þau vita það.“ Hann segir Safn í æ
ríkari mæli lána verk erlendis. „Það
eru 40 verk frá okkur í Manchester á
sýningu núna,“ segir Pétur. Hann segir
að erlendir aðilar hafi sýnt safninu
áhuga, en Safn sé íslenskt og verði
áfram hér á landi. „Það varð til fyrir
velvilja myndlistarmanna sem sýndu á
Annarri hæð og fer ekki úr landi.“
Fleiri söfn og gallerí við Laugaveg
standa nú á tímamótum. Nýlistasafnið
hefur um nokkurt skeið verið til húsa á
annarri hæð á Laugavegi 26. Það var
stofnað 1978 og verður því þrítugt á
næsta ári. Nýlistasafnið er sjálfseignar-
stofnun, rekið af samtökum listamanna
sem heitir Félag Nýlistasafnsins. Starf-
semi þess hófst í 50 m² geymsluhúsnæði
í Mjölnisholti. Árið 1979 flutti það í
bakhúsið að Vatnsstíg 3b og síðan í
framhúsið.
Núverandi húsnæði Nýlistasafnsins
er á Laugavegi 26. Nýlistasafnið var
stofnað á rústum SUM og yfirtók
húsnæði þess. Þeir sem störfuðu í
félaginu eða sýndu á þess vegum lögðu
eitt verk inn í safneignina og hefur
Nýló, eins og það er kallað, því náð
saman einstöku safni íslenskra og
erlendra listaverka. Það, rétt eins og
Safn, hefur búið við erfiðar aðstæður
til geymslu á verkunum.
Áherslubreytingar innan veggja
safnsins eru nú í undirbúningi: „Áætlað
er að fækka sýningum í 6-8 íburðar-
miklar sýningar árlega og gefa lista-
mönnunum þannig tækifæri til þess að
njóta sín til fullnustu í stóru rými
safnsins og auka fjármagn við hverja
sýningu. Íslensk samtímalist er í
mikilli sókn um þessar mundir og augu
umheimsins beinast æ meir til Íslands.
Því er mikilvægt að bjóða upp á
viðamiklar sýningar upprennandi
íslenskra listamanna með fjölbreyttri
dagskrá.“ Auk þessa er það stefna
Nýlistasafnsins að kynna erlenda
myndlistarmenn fyrir landi og þjóð
með því að sýna a.m.k. tvo
framúrstefnulega erlenda listamenn
ár hvert. Nýlistasafnið nýtur styrks af
fjárlögum og frá Reykjavíkurborg.
Kling og Bang fór af stað sem
samstarfshópur yngri listamanna um
sýningaraðstöðu á Laugavegi 23. Síðar
þróuðust mál svo að eigendur gamla
Hampiðjureitsins buðu hópnum þar
vinnuaðstöðu og húsnæði, sem annars
var fyrirsjáanlegt að stæði autt, og
fylltist það af lífi. Þar voru uppákomur
af ýmsu tagi, auk þess sem fjöldi
manna fékk þar starfsaðstöðu. Þegar
þar kom að húsin áttu að fara sundraðist
hópurinn, en hélt áfram sýningarhaldi
á Laugavegi 23. Nú eru þau að pakka og
húsið verður rifið.
Erling T. V. Klingenberg segir þann
átta manna hóp sem stendur á bak við
Kling & Bang ehf. vera að leita að nýju
húsnæði en þau eiga að vera komin út
um mánaðamót.
Októbermánuð verða þau með stóra
sýningu í Berlín hjá listvininum Ingo
Frölich á Torstrasse 111 svo víðar eru
Þórsgötur en í Þingholtum. Þar verða
nær tuttugu listamenn að vinna og
sýna, en þegar heim verður komið er
allt í óvissu: „Við leitum logandi ljósi
að húsnæði. Það verður að vera yfir
100 fermetrana en það sem býðst er
annaðhvort að hverfa eða svo fáránlega
dýrt. Við erum opin fyrir öllu þannig að
ef Kópavogur kallar eða Hafnarfjörður
hringir getum við flutt.“
Utan þessara þriggja safna og
sýningarhaldara eru fleiri gallerí í
einkaeign eða sameiginlegum rekstri í
þvergötum við Laugaveg og Banka-
stræti: gallerí 101 í bakhúsi, Gallerí
Turpentine í Ingólfsstræti, og eru þá
ekki öll upptalin. Öll þessi gallerí hafa
styrkt hverfið sem verslunarsvæði svo
um munar. Þrátt fyrir erfiðleika við
leit að bílastæðum eru gangandi
vegfarendur, íslenskir og erlendir, tíðir
gestir á þann myndlistarvettvang sem
er á götunni og nágrenni.
Edda Jónsdóttir og Börkur Arnarson
hafa í nær ellefu ár rekið gallerí í
miðborginni, fyrst í Ingólfsstræti 8 og
síðar á Klapparstíg. Galleríið heitir i8
og hefur sérstööðu í hópi íslenskra
gallería því það hefur um árabil
afmarkað sig í sýningarhaldi við
tiltekinn hóp listamanna. Sumir ganga
svo langt að kalla þann hóp sem þar
sýnir skóla, fulltrúa fyrir tiltekna
stefnu í myndlist.
Gallerí i8 sinnir sölu á verkum þeirra
jafnframt. Innan vébanda þess er
nokkur hópur erlendra listamanna og
eru margir þeirra í fremstu línu
listamanna í vesturálfu. Innlendum
listamönnum undir sínum verndarvæng
sinna þau Edda og Börkur ekki síður á
erlendum vettvangi. Þau sækja erlendar
myndlistarmessur og kynna þar verk
sinna manna. Þau hafa verið tíðir gestir
á listastefnunni í Basel og dótturstefnu
hennar í Miami. Þau verða á lista-
stefnunni í Berlín í þessum mánuði og
sænskri stefnu sem nú er haldin í þriðja
sinn, Market, í Svíþjóð innan skamms.
Tilgangurinn er að selja verk til erlendra
gallería og safna, koma íslenskri list á
framfæri á stærri markaði en hér er.
Vegna þessa sérkennis hefur Gallerí i8
notið styrks frá Reykjavíkurborg um
nokkurt skeið sem komst á í tíð R-
listans. Rennur sá samningur út 2008 og
er 1,2 milljónir á ári.
Börkur Arnarson segir að húsnæði
Gallerí i8 sé löngu sprungið. Það sé
óhentugt að ýmsu leyti þótt stað-
setningin sé góð. Hann viðurkennir að
þau mæðgin hafi um nokkurt skeið
svipast eftir öðru húsnæði á þessum
slóðum en umhverfis Laugaveg er allt í
uppnámi vegna umbreytingar á byggð
við götuna.
Pétur Arason fyrir framan SAFN á Laugavegi í Reykjavík.
Breytingar eru yfirvofandi hjá galleríum og sjálfstæðum
söfnum í Reykjavík. Samstarfssamningur Reykjavíkur og
Safns á Laugavegi er á enda. Kling og Bang er að missa
húsnæði sitt og Nýlistasafnið stendur á tímamótum. Eru
frekari breytingar í vændum á vinsælasta hverfi gallería
sem kalla til sín fjölda gesta ár hvert og gefa hinni fornu
verslunargötu sitt yfirbragð?
MYNDLIST PÁLL BALDVIN BALDVINSSON SKRIFAR
Húsið
sem hefur
hýst Kling
og Bang
verður
brátt rifið.
og hópur-
inn er á
götunni.
Gallerí i8
er að leita
að nýjum
samastað
í miðborg-
inni.