Tíminn - 23.01.1983, Blaðsíða 5

SUNNUDAGUR 23. JANÚAR 1983
5
þá óþekkt í Rússlandi. Þegar þeir höfðu
áttað sig á þessari nýju tækni bjuggu þeir
til leik sem þeir skemmtu sér við að iðka
í garði blekbóndans gamla. Leikurinn
tólst í því að einn settist upp í hjólbör-
urnar en annar ók þeim á eins miklum
hraða og frekast var unnt. beint inn í
runnann. Skiptust þeir á um að sitja
hjólbörurnar og hélt þessi keisaralega
skemmtun áfram meðan nokkur
krækla var uppistandandi í garðinum.
Breska ríkið sem greiddi alla reikninga
fyrir dvöl Péturs í Englandi varð að
punga út gífurlegri summu í bætur til
John Evelyn vegna þeirrareyðileggingar
sem orðið hafði á eigum hans.
Þetta var hins vegar ekki nema önnur
hliðin á dvöl Péturs í Englandi. Hann
var tíður gestur í skipasmíðastöðvum og
gekk jafnan um í sjómannsklæðum.
Vilhjálmur kóngur sýndi honum mikinn
heiður, bauð honum í þinghúsið. Pétur
sem alltaf var með hugann við það, að
verða ckki uppgötvaður, kaus að horfa
á dýrðina inn um glugga við efri svalir.
Maður nokkur sem varð vitni að þessari
óvenjulegu keisaralegu heimsókn lét
þessi orð falla, sem urðu fleyg um alla
London, „í dag sá ég sjaldgæfustu sjón
í veröldinni, einn kóng í hásæti og annan
uppi á þaki."
Sendiherra Austurríkis í London
einvörðungu áhuga á að kenna þeim
sjómennsku."
Til Moskvu um Vínarborg
Það var kominn 2. maí 1698 þegar
Pétur mikli yfirgaf England á skipi sem
hann hafði þegið að gjöf frá Vilhjálmi
konungi. Síðan hófst löng ferð um
landveg heim með viðkomu í Vínarborg
og í Póllandi. Þar hitti hann einvalda
landanna í Leopold Austurríkiskeisara
og Ágústus konung Póllands. Það var því
ekki fyrr en í september 1698 eða einu
og hálfu ári eftir að hin sögufræga ferð
hófst, sem Pétur mikli reið inn um
borgarhlið Moskvu á nýjan leik. Fyrstu
ferð rússnesks þjóðhöfðingja á friðar-
tímum út fyrir landamæri ríkisins var
lokið. Hliðstæð ferð hefur ekki heldur
verið farin síðan, það hefur ekki verið
daglegt brauð að þjóðhöfðingjar yfir-
gæfu lönd sín og ríki og héldu erlendis
í námsferðir með leynd yfir persónu sinni.
Hvað urn það. Pétur var kominn heim
og um atburði þá sem gerðust á næstu
árum og áratugum verður ekkert sagt
hér enda voru þcir ærið sögulegir.
Hins vegar fengu hirðmenn Péturs
þegar í stað smjörþefinn af því að nú
átti að veita vestrænum menningar
straumum inn í landið. Á þessum tíma
var skeggið helsta stolt og prýði rúss-
Þegar Rússakeisari gerðist
iðnlærlmgur á Vesturlönduin
— stutt frásögn af sögulegu ferðalagi Péturs mikla
,-i i.. »-ji
* IVi)
< 15
i.i
■ Á teikningunni til vinstri sést hvar verið er að skerða skegg einhvers rússnesks hefðarmanns, en til hægri er peningur
sem gefur til kynna að eigandi hans hefur greitt tiltekna fjárhæð aukalega í skatt og þannig keypt leyfi til að halda skeggi sínu.
■ í þessu húsi bjó Pétur mikli þann skamma tíma sem hann bjó í hollenska þorpinu
Zaandam
upp þegna sína með viðlíka áhuga og
hann vildi kenna þeim að smíða skip og
sigla. Það sem eftir var ferðar héldu þeir
því vandlega leyndu fyrir keisaranum,
ef þeir fundu til krankleika.
En þótt Pétur fengi bréf upp á
kunnáttu sína í skipasmíðum í Hollandi
fannst honum ekki nóg lært. Hann var
gagnrýninn á vinnubrögð hollenskra,
þar sem honum þótti hver skipasmiður
nota sína eigin þumalputtareglu. Hann
ákvað því að halda áfram að kynna sér
skipasmíðar og nú í Englandi, nánar
tiltekið höfuðborginni London.
Rússaveldi uppgötvar
hjóibörurnar
Það skorti ekki á að móttökur Eng-
lendinga væru hinar konunglegustu.
Pétur mikli og félagar hans voru ferjaðir
yfir sundið til Englands á herskipi hans
hátignar undir skipstjórn háttsetts að-
mírálí, Mitchells að nafni. Pétri var
útvegað bráðabirgðahúsnæði við Nor-
folk stræti 21 í London, hann hafði farið
fram á einfalt, lítið hús með dyrum sem
vísuðu að bakka Thamesárinnar. Breta-
kóngur, Vilhjálmur af Óraníu ákvað að
vitja keisarans í óformlegri heimsókn
til að bjóða hann velkominn. Sú heimsókn
varð endaslepp og lengi í minnum höfð.
Þegar Vilhjálmur kvaddi dyra lá Pétur í
bæli sínu sem hann deildi með fjórum
ferðafélögum sínum, en gluggar voru
hafðir lokaðir svo sem tíðkaðist í
Rússlandi á vetrum. Vilhjálmur kóngur
sem var astmaveikur hafði ekki gert
meira en að skiptast á nokkrum kurteis-
isorðum við hinn tigna gest sinn, þegar
þyrmdi svo yfir hann af óloftinu að hann
fékk astmakast.
Þetta varð þó ekki endirinn að
samskiptum þeirra Péturs mikla og
Englandskonungs og raunar sýndu Eng-
lendingar honum mikla sæmd. Pétur var
boðinn í konungshöllina til viðræðna við
Vilhjálm kóng, en báðir deildu þeir
andúð á Frakkakonungi og Tyrkjanum
og var báðum ofarlega í huga að mynda
bandalag gegn þessum höfuðóvinum
sínum tveimur. Pétri og förunautum
hans var síðan fengið afar glæsilegt
húsnæði til afnota. Húsnæði þetta var í eigu
frægs rithöfundar, John Evelyn, sem
hafði varið 45 árum ævi sinnar til að
skreyta það utan sem innan og rækta upp
í kringum það hinn fegursta garð og var
hús og garður stolt hins aldna rithöfund-
ar. Það var því mikill heiður fyrir hann
þegar falast var eftir því að hann léði
þessar eigur sínar Rússakeisara meðan
á dvöl hans stæði. En sá heiður varð
dýrkeyptur.
Þegar hinir tignu gestir yfirgáfu setur
það sem þeim hafði verið fengið til
umráða var húsið því sem næst ónýtt.
Gólfið var svo illa farið af fitu og bleki
að ekki var hægt úr að bæta á annan hátt
en að gera nýtt gólf. Tígulsteinar höfðu
verið brotnir af eldstónni og þeir horfið.
Um 50 stólar, allir sem verið höfðu í
húsinu voru horfnir, að öllum líkindum
höfðu þeir verið notaðir til eldsneytis.
Málverk og skilirí voru niðurtætt og
virtust hafa verið höfð fyrir skotmörk,
Ekki tók betra við þegar út kom.
Runnarnir í garðinum, sem gamli rit-
höfundurinn hafði varið ævi sinni til
að koma upp voru niður brotnir og
tættir. Þótti það með ólíkindum að
Rússunum skyldi takst að ganga svo frá
trjágróðrinum og lá ekki ljóst fyrir með
hvaða hætti það hafði gerst. Nágrann-
arnir gátu þó upplýst málið. Einn góðan
veðurdag höfðu hinir tignu gestir fundið
hjólbörur á förnum vegi, en slíkt æki var
skrifaði keisara sínum bréf þarsem hann
lýsti heimsókn Péturs til Lundúna og
endaði það svo: „Það er sagt að hann
vilji kenna þegnum sínum siði og
menningu annarra þjóða, en eftir fram-
göngu hans hér að dæma hefur hann
neskra karlmanna og talið að það
jaðraði við guðlast og skerða það.
Skeggtíska var hins vegar aflögð í
vestrænum löndum. Pétur hafði í bréfi
frá London látið að því liggja að hann
hyggðist ráða tvo rakara frá Englandi til
starfa í Moskvu og vakti þessi boðskapur
keisarans mikinn hrylling í hópi skegg-
prúðra hirðmanna í Moskvu. Hinir
ensku-rakarar voru hins vegar ekki
fúsir til starfans en Pétur taldi ekki eftir
neinu að bíða þegar um það var að ræða
að hleypa vestrænum menningarstraum-
um inn fyrir borgarmúrana. Svo að hann
kvaddi hirðmenn sína á sinn fund og brá
rakhnífum á kjamma þeirra og skóf af
alskeggin hverjum á fætur öðrum. Urðu
af þessu hinar hroðalegustu aðfarir sem
ekki skal reynt að lýsa nánar vegna
skeggsárra lesenda, en virðulegir emb-
ættis menn í þjónustu konungs, sem öll
sín manndómsár höfðu gengið með
svört skegg sín niður á bringu stóðu nú
allt í einu uppi skegglausir með alblóðug
andlit eftir aðfarir keisarans. Stolt þeirra
og prýði, ímynd hins sanna Rússa,
alskeggið, var allt í einu horfið.
Þannig hófst barátta Péturs mikla fyrir
því að „opna vesturgluggann, “eins og
hann kallaði það, breyta hinu staðnaða
rússneska þjóðfélagi í líkingu við vest-
rænar fyrirmyndir.
Félagsheimilið Hvoll
Óskum eftir karli eða konu til þess að annast
veitingarekstur og aðra starfsemi Félagsheimilis-
ins.
Uplýsingar gefur sveitarstjóri í síma 99-8124
Staða
framkvæmdastjóra
við Félagsheimilið Festi Grindavík er laus til
umsóknar nú þegar.
Skriflegar umsóknir óskast sendar undirrituðum
í síðasta lagi 15. febrúar n.k.
Bæjarstjórinn í Grindavík
Víkurbraut 42, sími 92-8111.