Tíminn - 17.06.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Miðvikudagur 17. júní 1992
Tíininn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tíminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrímur Glslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavík Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verð i lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
17. júní
í dag, 17. júní, minnist íslenska þjóðin þess að lýð-
veldi var stofnað á Þingvöllum árið 1944. Það er
staldrað við, horft fram á við og litið yfir farinn veg.
Nú háttar svo til að spurningin um sjálfstæði, full-
veldi og lýðræðislega stjórnarhætti er óvenju brenn-
andi og nærtæk. Þjóðir og þjóðarbrot rísa upp og
krefjast sjálfstæðis. Sums staðar er blóði úthellt fyrir
þessa kröfu. Ný þjóðríki hafa orðið til á rústum
kommúnismans, sem í öndverðu reisti sín kenninga-
kerfi á því að útmá þjóðríkið og innleiða alþjóða-
hyggju. Fyrir þjóðir, sem búa við lýðræðislega stjórn-
arhætti og vaxandi alþjóðasamvinnu, er spurningin
um það hvernig eigi að varðveita sjálfstæði og full-
veldi mjög áleitin og krefst svara.
Við íslendingar höfum samúð með sjálfstæðisbar-
áttu þjóða, vegna þess að við höfum fundið það að
fullveldið og síðar fullt sjálfstæði varð okkur til mik-
illar gæfu. Það varð okkur hvatning til átaka og fram-
fara, jók bjartsýni og framfarahug, jafnvel svo að
mörgum hefur þótt að of geyst hafi verið farið í fram-
kvæmdum en gleymst hafi að styrkja stjórnun og
innviði samfélagsins.
Fullyrða má að sjálfstæði okkar hafi verið mikil vít-
amínsprauta fyrir listir og menningarmál. Sjálfs-
mynd og sjálfsvirðing þjóðar er sá þakgrunnur og
veganesti, sem íslenskir listamenn hafa út í hina
stóru veröld. Á sviði lista og menningarmála, þar með
taldra íþrótta, hafa unnist margir stórir sigrar á síð-
ustu áratugum. Ekkert styrkir betur metnað og
sjálfsvitund þjóðar en slfk afrek.
Við lifum á tímum hinna miklu alþjóðlegu sam-
skipta og alþjóðlegra vandamála, sem virða engin
landamæri. Þau verða ekki leyst nema með samning-
um við aðrar þjóðir. Það deilumál, sem hæst bar á
lýðveldistímanum, var það hvort íslendingar gætu
einir og óstuddir sinnt öryggismálum sínum. Við
leysum þau mál með varnarsamningi við Bandaríkin.
Hin miklu vandamál umhverfisins verða ekki leyst
nema í nánu alþjóðlegu samstarfi. Við höfum versl-
unar- og viðskiptasamninga við aðrar þjóðir, og höf-
um auk þess undirgengist skyldur sem fylgja aðild að
ýmsum alþjóðastofnunum. Sú spurning er áleitin,
ekki síst um þessar mundir, hvað langt má ganga án
þess að fullveldi og sjálfstæði landsins sé ógnað.
Sjálfstæðið hvílir á mörgum stoðum. Ein er sú að
vera sjálfbjarga efnahagslega, hafa forræði yfir auð-
lindum landsins og geta ráðstafað þeim að því marki,
sem brýtur ekki í bága við þá sátt sem þarf að nást um
að vernda umhverfið.
Hinar brennandi spurningar hrannast upp ein af
annarri. Það er langt síðan Islendingar hafa staðið á
eins örlagaríkum tímamótum og á þessum þjóðhátíð-
ardegi. Lausn aðsteðjandi vandamála krefst þess að
þjóðin sé sameinuð, en ekki sundruð. Skref næstu
vikna og mánaða í samningum við aðrar þjóðir og í
umgengni við auðlindir okkar krefjast þess að for-
ustumenn þjóðarinnar leiti eftir samstöðu hennar, en
ýti ekki undir sundrungu.
Tíminn óskar landsmönnum öllum gleðilegar þjóð-
hátíðar. Megi hún auka samstöðu þjóðarinnar á um-
brota- og óvissutímum.
Ævintýrin heilla
Fyrir 70 árum fóru ung hjón á
íslandi í brúðkaupsferð til Italíu
og dvöldu um skeið í Róm. Þetta
var svo einstakt að enn er í minn-
um haft þegar efnaður og upp-
rennandi athafnamaður og
glæsileg ráðheiradóttir fóru þá
ferð sem fólk á íslandi lét sig ekki
einu sinni dreyma um á þeim
tímum.
Að vísu voru íslendingar víð-
förulastir allra manna fyrr á öld-
um. Guðríður Þorbjamardóttir
ól bam í Ameríku og gekk síðar
um Péturstorg og að öllum lík-
indum Via dolorosa í Jórsölum.
Suðurgöngur vom alltíðar og
frægust í bókum em ferðalög
Sturlu Sighvatssonar milli höf-
uðkirkna Rómar og vom það
engir skemmtitúrar.
Nú þykja þær fréttir merkastar
af íslenskum ferðalögnum að
eitthvað á þriðja þúsund þeirra
þykjast prettaðir um fargjöld og
segjast sumir þurfa að tvíborga
vegna gjaldþrots pakka-
ferðafyrirtækis.
Upp er slegið tíðindum eins
og þeim að tíu krakkar sem
óafvitandi keyptu ferðir á
slóðir Odiseifs urðu af ferð-
inni vegna gjaldþrotsins. En þar
sem unglingamir vom einu sinni
búnir að ákvaða að eyða sumar-
fríinu á austanverðu Miðjarðar-
hafi fóm þeir strax að leita uppi
betur stæða ferðaskrifstofu til að
kaupa ferðina í annað sinn.
Falskar myndir
Haldið er upp á gmnnskólapróf
og alls kyns próf með ferðalögum
á íjarlægar slóðir. Níutíu af
hundraði útskrifaðra úr sumum
skólum leita uppi hóglífisstaði
við Kyrrahafsströnd Mexíkó eða
vel diskóvæddar ferðamannapar-
adísir Indó-Kínaskagans og ann-
arra heimshoma sem sérhæfa sig
í að gefa falska mynd af þjóðlífi
viðkomandi landa og þjóna undir
efnahag langt aðkomandi gesta.
Ekkert af þessu er fréttnæmt nú
til dags nema þegar svo vill til að
ferð er ekki farin. Orsökin fyrir
þeim ófamaði er oftar en ekki að
fargjöldin standa ekki undir
kostnaði, eða að ekki tekst að
toga nógu marga nógu langt út í
heim þótt tugþúsundir fari sömu
ferðamannaslóðimar árlega.
Ferðalög til útlanda em orðin
hluti af neysluvenjum sem þykja
sjálfsagðar og varla orð á hafandi
nema þegar ævintýrin skapast af
því að fara ekki, eða vera svikinn
um ferðina, eins og nýleg dæmi
sanna.
Óglcymanleg
heimadvöl
Til er flökkusögn um að hund-
amir á Ferjubakka, Laxamýri eða
Laugarási hafi fengið hnerra af
ógleði þegar lax var nefndur í ná-
vist þeirra. Hins vegar er dagsönn
sagan af móðurinni sem hafði
miklar áhyggjur af 13 ára gamalli
dóttur sinni, sem harðneitaði að
fara með foreldrum sínum á sól-
arströnd við Miðjarðarhaf. For-
eldramir vita ekkert hvar á að
hafa telpuna þann mánaðartíma
sem þau ætla sér að njóta hafs og
sólar. Hún segir nefnilega að ekki
komi til greina að hún fari að
hanga enn eitt sumarfríið í sæl-
unni, en bamið er búið að eyða
sjö sumarfríum á sólarströnd
Spánar.
Lfklega væri það ógleymanlegt
ævintýri fyrir telpuna að eyða
sumarfríinu heima hjá sér svona
einu sinni eða í einhverjum
plássum sem ekki em eyma-
merkt erlendum ferðamönnum í
bak og fyrir.
Dropi í haf
Samdráttur og spamaður em
kjörorð dagsins. Fyrir réttu ári
stóð splunkunýr forsætisráð-
herra á Austurvelli og flutti eftir-
minnilega ræðu um þvottakonur
sem stálu kaffipökkum og fengu
bágt fyrir. Hann lofaði að sjá svo
um að undir hans stjóm yrði að-
hald og hagsýni látið sitja í fyrir-
rúmi og að það yrðu fleiri en
hvinskar þvottakonur sem fengju
að finna fýrir réttlætinu.
Síðan hefur hagsýnin og sam-
drátturinn gert fjölda fyrirtækja
gjaldþrota og atvinnuleysi eykst
að sama skapi og þjónusta dregst
saman og nú er spáð svo illu ár-
ferði til sjávarins að milljón kaffi-
pakka stuldur yrði eins og dropi í
haf alls þess tekju- og eignamiss-
is sem af hlýst.
Samt getur ein lítil ferðaskrif-
stofa snuðað á þriðja þúsund
manns um fargjöld, ef rétt er
með farið í fjölmiðlum. Er það
ekki nema ofúrlítið brot af öllum
þeim fjölda sem farinn er eða fer
eftir öðmm leiðum í skemmti-
túra á fjarlægar slóðir.
Flótti
Einhvem veginn kemur þetta
ekki heim og saman við allan
þann armæðutón sem hrjáir alla
umræðu. Landsfeðumir em svo
uppteknir af fortíðarvanda og
hryllingi yfir nýjum lántökum að
þeir sjá engar leiðir út úr ógöng-
unum en að samsamast fjármála-
kerfúm útlandanna.
Það er kannski eðlilegt að fólk
sem ekki tollir á ættjörðinni
nema rétt til að vinna sér fyrir
ferðalögum og dvöl í útlöndum
geti allt eins hugsað sér að
skipta á Fróni og þegnrétti
annars staðar, þar sem
meira gaman er að dvelja.
Mikið er talað um fátækt
og basl og örvæntingarfulla bar-
áttu til að viðhalda vinnu og því
að þorri þjóðarinnar þurfi ekki að
segja sig til sveitar. Þjóðartekjur
minnka og útflutningstekjur enn
meira en innflutningur eyksL Er-
lendum ferðamönnum fækkar
og hótelherbergin standa auð, en
ekkert lát er á skemmtiferðalög-
um til útlanda og eitthvert mesta
slys sem hent getur er að ferða-
skrifstofa fari á hausinn og geti
ekki staðið við skuldbindingar
við ferðamenn, sem einhver töf
verður á að komist úr landi.
Það er af sú tíð að munnlegar
sögusagnir um brúðkaupsferð til
Ítalíu lifi í sjö tugi ára. Ferð til
Rómar eða Spánar er helst um-
talsverð fyrir það að vera ekki far-
in. Þó ekki með þeim formerkj-
um sem fram eru sett í ágætri
smásögu Sigurðar Nordal, Ferð-
in sem aldrei var farin, heldur
fyrir það að þúsundir eru prettað-
ar og sviknar um sólarlandaferð.
Og sá spyr sem ekki veit Hvem-
ig hefur fólk efni á öllu þessu mitt
í öllu armæðuvælinu?
OÓ