Tíminn - 11.08.1993, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Miövikudagur 11. ágúst 1993
Hlutfall matarins 20% minna nú en í landbúnaðarskýrslu Hagfræðistofnunar HÍ:
Búvörur 9% hei Idarút gjalda
árið 1988 en aöeins 7% nú
Hlutfall matvara í heildarútgjöldum heimilanna er nú um 20%
minna heldur en sýnt er I töflum glænýrrar skýrslu Hagfræðistofn-
unar Hf um landbúnaðarmál. Þar er m.a. gerður samanburður ð
hlutfalll matvælanna af heildarútgjöldum helmila á Norðurlöndun-
um og komist að þeirri nlðurstöðu að það sé hæst hér á landi
(20,6%) en lægst f Danmörku (14,4%). Þetta hafa sjálfsagt verið
réttar tölur árið 1988.
En hlutfall matvælanna í heimilis-
útgjöldum íslendinga hefúr hins
vegar farið hraðlækkandi ár frá ári
og var nú í júlí komið niður í 16,3%.
í þessu felst að hlutfall matvælanna
hefúr lækkað um rúmlega fimmt-
ung (20%) á síðustu fimm árum.
Verð á kjöt- og mjólkurvörum hefur
hækkað hvað minnst á þessum
tfma, enda beinlínis lækkað í krón-
um talið, um 5% að meðaltali, s.I.
tólf mánuði. Landbúnaðarráðherra,
Halldór Blöndal, virðist því hafa
nokkuð til síns máls þar sem hann
segir í viðtali við Tímann um helg-
ina: „Skýrslan er tímaskekkja, þar
sem hún byggir á tölum frá 1988.“
Þótt skýrslan sé glæný byggja
skýrsluhöfundar allar sínar upplýs-
ingar um neyslu landsmanna og
samanburð við önnur lönd á þeim
grundvelli framfærsluvísitölunnar
sem tekinn var upp í maí 1988, þ.e.
fyrir meira en fimm árum. Þá voru
matvælin 20,6% heildarútgjald-
anna. Þar af voru þá íslenskar bú-
vörur (kjöt og kjötvörur ásamt
mjólkurvörum og eggjum) 8,9%.
Ekki aðeins hefur síðan matvörulið-
urinn í heild minnkað um fimmt-
ung (í 16,3%) heldur hefur hlutfall
innlendra kjöt- og mjólkurvara,
lækkað samsvarandi og er nú komið
niður (7,1% heildarútgjaldanna.
Gamlar tölur — og
nýjar tölur....
Fróðlegt er að bera hinar fimm ára
gömlu tölur skýrslunnar saman við
nýjustu tölur um hlutfall matar-
kostnaðarins f heimilisútgjöldun-
um, og skiptingu hans, samkvæmt
(nýlega endurskoðuðum) grundvelli
framværsluvísitölunnar og verðlagi
eins og það mældist nú í júlímán-
uði.
Daanu fsUnd: ísUnd:
Kjöt/kj.vörur ..., Mjólkurvörur..., 1987 1988 % % ....4,1 5,1 .2,2 ....3,8 1993 % ....3,9 ....3,2
Mjfilunmr .2,0 2,4 ....3,6
Fiskur ....0,6 1,3 1,1
Feitmeti 0,5 0,7 0,7
Grænm7ávexL. ....2,4 2,8 ....3,5
Kaffi/te/súkkul. ....0,8 0,6 0,5
Aðr. matvörur.. ....1,9 3,9 1,9
Matvörur alls: ..14,4 ..20,6 „163
Lækkunin úr 20,6% niður í 16,3%
heimilisútgjaldanna svarar til rúm-
lega 150 þús. kr. á ári fyrir Qögurra
manna fjölskyldu. Það hlutfall heild-
arútgjaldanna sem íslensk heimili
verja nú til matarkaupa hefur þann-
ig nálgast mjög það danska, eins og
það er sýnt í skýrslunni. En á sænsk-
um heimilum fóru þá 19,9% af
heildarútgjöldum til matarkaupa,
18,5% á finnskum heimilum og
15,1% hjá heimilum í Noregi árið
1988, samkvæmt skýrslu Hagfræði-
stofnunar.
Maturinn hækkað hér
langminnst...
Athyglivert er að skoða nánar þær
verðhækkanir sem orðið hafa á
helstu útgjaldaliðum heimilanna frá
1988, þ.e. frá þeim tölum sem lagð-
ar eru til grundvallar skýrslu Hag-
fræðistofnunar. Eins og í skýrslunni
er hér miðað við vísitölu fram-
færslukostnaðar, þ.e. nýjustu út-
reikninga vísitölunnar.
Verðhækkanir
frá 1988 tU 1993
Itekkun:
Matvörur..................44 %
Fatnaður og skór..........64 %
Rafmagn/hiti ................67%
Drykkjarv. og tóbak.......72 %
Húsgögn/heimilisbún.......75 %
Snyrtiv. og snyrting ......75%
Tómstundir/menntun........77 %
Veitingahús/hótel.........80 %
Orlofsferðir.................96 %
Eigin flutningatæki.............97 %
Heilsuvernd....................118 %
Framfærsluvísitala alls .......68 %
Allir helstu þættir heimilisútgjald-
anna hafa þannig hækkað a.m.k.
helmingi til tvöfalt meira en mat-
vörumar og þaðan af meira. í þessu
liggur einmitt meginskýringin á því
hvemig hlutfall matarkostnaðarins
hefúr stöðugt orðið minna og
minna í heildarútgjöldum heimii-
anna.
Rekstur heimilisbflanna er nú aftur
á móti orðinn langstærsti liður
heimilisútgjaldanna (hefúr hækkað
úr 15,7% upp í 17,8% á þessum
fimm árum). Enda hefur bflakostn-
aðurinn hækkað um 97% á sama
tíma og maturinn hækkar 44%.
Bflaútgerðin hefúr þannig hækkað
117% meira en matarreikningur-
inn. Virðist það ekki einnig velferð-
artákn, að íslensk heimili skuli nú
orðið verja svipuðum hluta heimil-
isútgjaldanna í orlofsferðir/hót-
el/veitingahús eins og þau nota til
kaupa á innlendum landbúnaðar-
vörum (kjötvömm, mjólkurvörum
og eggjum samanlagt) þ.e. í kring-
um 7% í hvom þessara útgjaldaliða.
Tímaskekkja
Kannski hafe það því verið orð í
tfma töluð þegar landbúnaðarráð-
herra sagði m.a. um tölulegar upp-
lýsingar umræddrar landbúnaðar-
skýrslu: „Það er óþolandi að það séu
á flakki í þjóðfélaginu rangar tölur
af þessu tagi.“
Aðstoðarritstjóri DV virðist a.m.k.
ekki hafe „kveikt" nægilega á háum
aldri þessara upplýsinga þegar hann
dró af þeim ályktanir í sínum laug-
ardagspistli:
„Vegna hins háa verðlags á búvör-
um hér á Iandi nemur neysla búvara
(H.H. meinar hér líklega matvara ?)
tiltölulega háu hlutfelli af heildarút-
gjöldunum, eða um 20 prósentum
hér á landi. Hlutföllin em miklu
lægri annars staðar á Norðurlönd-
um og lægst í Danmörku, 14,4 pró-
sent af heildarútgjöldum. Því fátæk-
ari sem þjóðir em, þeim mun hærra
hlutfell fer í matvöm, og svo gerist
það hér vegna þess hversu þrýsti-
hópur landbúnaðarins er sterkur og
hefur getað haldið uppi verði."
Hafi þetta átt við rök að styðjast á
þeim ámm sem skýrslan miðast við
þá verður a.m.k. ekki betur séð en
að þessi sterki „þrýstihópur land-
búnaðarins" hafi fyrir löngu misst
allan sinn krafL Því þótt framfærslu-
kostnaður á íslandi hafi hækkað um
68% frá vorinu 1988 er verð á mjólk,
mjólkurvörum og eggjum aðeins
um 35,5% hærra en þá og verð á
kjöti og kjötvömm 40,5% hærra.
Verð þessara höfuðflokka íslenskra
búvara lækkaði m.a.s. í krónum tal-
ið um nærri 5% að meðaltali frá júlí
1992 til júlí 1993, enda hefur hlut-
fall þeirra í heildarútgjöldum heim-
ilanna (7,1%) aldrei orðið lægra.
- HEI
Sendiherra Kúveita í Þýskalandi sækir ísland heim:
Kúveitar hafa tek-
ið gleði sína á ný
Sendiherra Kúveita I Þýskalandi, A. Alsharikh, er nú staddur á (s-
landi til að funda með embættismönnum Utanríkisráðuneytisins
um málefni KúveiL
Alsharikh er afar þakklátur íslend-
ingum fyrir stuðning þeirra við þjóð
sína meðan á Persaflóastríðinu stóð.
Hann segir endurreisn Kúveit eftir
stríðið hafa heppnast vel en aftur á
móti séu ennþá gíslar frá Kúveit í
haldi íraka og valdi það fjölskyldum
þeirra að sjálfsögðu miídu hugar-
angri.
Um þær ásakanir stjómarandstæð-
inga að yfirvöld f Kúveit stundi
mannréttindabrot á þeim sem ekki
aðhyllast skoðanir hennar segir
Alsahikh: „Það gerðist ýmislegt ljótt
í skugga ringulreiðarinnnar sem
varð í landinu á fyrstu dögunum eft-
ir frelsunina þegar enginn réði við
neitt. Við erum mjög hreykin af lýð-
ræðinu sem ríkir í landi okkar og
þeim mannréttindum sem þegnar
okkar njóta í dag.“
Landamærin milli íraka og Kúveit
hafa nú verið fest í sessi og er Alsha-
rikh afar stoltur af þeim. Enn eru
friðargæsluliðar Sameinuðu þjóð-
anna þó á landamærunum til að
gæta þeirra.
„Saddam Hussein ógnar okkur
ennþá því hann sættir sig ekki enn
við íandamærin en Kúveitar vita að
þeir geta alltaf reitt sig á aðstoð vin-
veittra þjóða eins og lslendinga. Við
erum ánægð og hamingjusöm þjóð
og líkt og þið lítum við ekki á frið
sem hvert annað slagorð heldur for-
sendu góðra lífskilyrða." -GKG.
A Alsharikh sendlherra Kúveit f Þýskalandl. Tlmamynd Ami Bjama
Stjóm Verkamannafélagsins „Hlíf“ sendirfrá sér yfirlýsingu:
Islenskur fisku r
skal boðinn hér i
Stjórn Verkamannafélagsins
„Hlíf‘ hefur sent frá sér yfiriýs-
ingu þar sem hún ítrekar þá af-
stöðu sína að allur fiskur sem
veiddur sé í íslenskri fiskveiði-
landhelgi skuli boðinn upp og
seldur í gegnum innlenda fisk-
markaði í stað þess að flytja hann
óunninn úr landi.
,Að láta útlendinga ganga fyrir
um hráefniskaup þegar íslenska
fiskvinnslu sárvantar hráefrii eru
svik við land og þjóð og ógnar
efnahagslegu sjálfstæði okkar,“
segir í yfirlýsingunni.
Tvískinnungsháttur stjómvalda í
þessum málum er gagnrýndur og
segir stjóm félagsins að skarkoli sé
meðal þeirra fiska sem fluttur sé í
miklum mæli óunninn úr landi og
innlendri fiskvinnslu sé ekki gef-
inn kostur á að kaupa hann og
fullvinna heima.
-GKG.
í tilefni af frétt um fisksölu í Bandaríkjunum:
Hámarksbirgðir en
ekki hámarkssala
í frétt hér í Tímanum í gær um
sölu og birgðahald á íslenskum
fiski ætluðum á Bandaríkjamark-
að kom fram að salan hjá Iceland
Seafood væri nú í hámarki. Þar
átti að sjálfsögðu að standa að
birgðir væru í hámarki, enda ligg-
ur í hlutarins eðli að sé sala í há-
marki em engar birgðir til.
Haft var eftir Magnúsi Friðgeirs-
syni í fréttinni að hægt væri að
selja meira af ufsa og í sömu and-
rá rætt um Alaskaufsa. Hið rétta
er hins vegar að Magnús sagði að
hægt væri að selja meira af N- Atl-
antshafsufsaflökum.
N-Atlantshafsufsi er önnur
skepna heldur en Alaskaufsi og
þessar tvær afurðir fara ekki sam-
an á markaði eins og alkunna er
meðal fiskvinnslumanna.
Kjami þessa máls er sá að birgð-
ir af íslenskum fiski á Ameríku-
markaði eru í hámarki um þessar
mundir nema á N-Atlantshafsufsa
sem hægt væri að selja meira af, ef
til væri.
Beðist er velvirðingar á þessari
ónákvæmni.
—sá