Tíminn - 18.11.1994, Blaðsíða 5

Föstudagur 18. nóvember 1994
ÍWifii
5
• •
Onnur öflugasta sjósil-
ungsáin í Eyjafjaröar-
sýslu er Hörgá, en sú
besta er Eyjafjarðará, sem við
höfum áður gert skil hér í þætt-
inum. Báðar árnar eru við dyr
Akureyrar, enda hafa stanga-
veibimenn þaðan sótt mest til
veiöa í árnar og samtök þeirra,
Straumar og Flúðir, voru um
skeib með leigusamning um
veiði í hvorri á fyrr á árum.
Há fjöll og djúpir
dalir
Tröllaskagi, milli Skagafjarðar
og Eyjafjarbar, er einn eftirtekt-
arverbasti fjallgarður landsins
með háum fjöllum og hin hrika-
lega ásýnd hans verður áreiban-
lega minnisstæð þeim, sem hafa
séð hann í allri sinni dýrb úr
flugvél. Mörg svæði smájökla
eru þar, snjór þiðnar aldrei. Fjöll-
in eru yfirleitt brött, eins og
kunnugt er, og því djúpir dalir.
Hörgárdalur og Öxnadalur sker-
ast inn í skagann og samnefndar
ár eiga þarna set sitt, auk margra
þveráa og minni straumvatna,
eins og Bægisá, Þverá og Barká.
Landslagið þarna ber mjög
einkenni berghlaupa (Ólafur
Jónsson hjá Ræktunarfélagi
Norburlands) í fyrndinni, eins
og þeir ferðalangar, sem þeysa í
bíl gegnum Öxnadal, sjá, ef þeir
á annað borð eru með augun op-
in fyrir slíku fyrirbæri í íslenskri
náttúru. Það má annars mjög
víða má hér á landi, t.d. í Esju
upp af Kollafirði og Mógilsá, sem
þúsundir göngufólks fara um ár-
lega.
Fjölbreytt vatnsgerö
Vatnasvæðið er einkennt
dragár og jökulár og abrennslis-
svæði í Hörgárósi í sjó 710 ferkm
í skrám Vatnamælinga Orku-
mála eba tæplega helmingi
minna en aðrennslissvæði Eyja-
fjarðarár. Af augljósum ástæðum
eru ekki beint heppileg náttúru-
leg skilyrði fyrir lax þarna, en
sjóbleikjan unir sér þar vel, eins
og víðar þar sem hitastig að
sumrinu er að jafnaði lágt, vegna
lindarvatns og snjóbrábar fram
eftir öllu sumri.
53 km göngusvæði
Hörgá sjálf er 44 km á lengd og
fellur í sjó skammt utan vib Ak-
ureyri. A neðsta hluta árinnar
Myndir EH
VEIÐIMÁL
EINAR HANNESSON
segir kemst bleikjan nær alveg í
dalbotn hjá Bakkaseli.
Öxnadalsá hjá skógrœktarreitnum jónasarlundi.
60 jar&ir í veiði-
félagi
Veiöifélag var stofnað um
Hörgá árið 1945 og eru 59 jarðir
innan þess, enda um blómlega
byggð aö ræða í dölunum. Veiði-
félagið leigði svæðið út um skeið
til stangaveiðifélagsins Flúba á
Akureyri, en veiðifélagið hefur í
tvo áratugi sjálft séð um útleigu
stangaveiðinnar. Fyrr á árum var
gerb tilraun meb sleppingu laxa-
seiða í árnar, sem skilabi nokkr-
um árangri. Meðalveiði á ári
1991-1993 voru 1.471 sjóbleikja.
Fyrsti formaður veiðifélagsins
var Eggert Davíðsson, Möbru-
völlum, þá Stefán Halldórsson,
Hlöðum, síðan Sverrir Haralds-
son, Skribu, og núverandi for-
mabur er Walter Ehrat, Hallfríb-
arstöðum.
Bakkafoss í Öxnadalsá.
eru margir hólmar, eins og í
Eyjafjarðará. Hörgá er fiskgeng
ab Básafossi hjá Flögu, sem er í
um 25 km fjarlægð frá sjó. í
Öxnadalsá, sem er sjálf um 25
km að lengd, kemst sjóbleikjan
upp ána allt fram að Bakkaseli
eða í um 45 km fjarlægð frá sjó,
þar af eru 17 km í Hörgá, að ár-
mótum hennar og Öxnadalsár
hjá Bægisá.
Straumur er ab jafnaði stríðari
í Öxnadalsá en í Hörgá og fossar
á leib sjóbleikjunnar upp Öxna-
dalsá. Bægisárfoss hafði lengst af
verið nokkur hindrun fyrir fisk-
inn. Þar var sprengt tvisvar fyrr á
árum og eftir það átti fiskur
greiðari leið um fossinn. Bakka-
foss, sem er nokkru ofar í Öxna-
dalsá, hefur ekki verið fiskgöng-
um til trafala, svo að sem fyrr
Hörgá í Eyjafirbi
— þar sem sjóbleikjan unir sér vel
Tíran hennar Nightingale
Það er eins og sumt fólk geti
aldrei verib til friðs. Látum nú
vera, þótt stöku maður hagi sér
dólgslega og fari um rænandi
fólk og limlesti þab svolítið í
leiðinni. Eða þó einhverjir ribb-
aldar nauðgi varnarlausum
konum og jafnvel börnum.
Slíkt telst varla til teljandi
vansa, enda taka dómstólarnir
með silkihönskum á þessháttar
kavalerum. En þegar heilu
stéttirnar rísa upp með óheyri-
legum dólgshætti og heimta ab
geta lifaö af launum sínum, rétt
eins og það hafi einhvern
tímastaðib til, þá er í verulegt
óefni komið.
Áratugum saman hafa allir
stjórnmálaflokkarnir lagst á eitt
vib þá göfugu iðju að þjálfa al-
þýðu þessa lands í þeirri list að
lifa á loftinu. Og þeir hafa ekki
staðið einir að verki, heldur
hafa þeir notib dyggilegs
stuðnings vinnuveitenda og
meira að segja verkalýðsforyst-
unnar. En hver er árangurinn?
Hann er nú ekki merkilegri
SPJALL
PJETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
en svo, að nú heimta sjúkralið-
ar, af öllum stéttum, lífvænleg
laun. Og þetta á að heita
kvennastétt! Mér er spurn: Eru
kvennastéttirnar ekki best
þjálfuðu lúsarlaunastéttir þjóð-
arinnar?
Hvar halda þessar konur að
þá peninga sé ab finna, sem
dugi til að greiða þeim mann-
sæmandi laun? Aubvitað eru
þeir til, en það er ekki nóg. Ef
vib færum að jafna launin,
yrðu afleiðingarnar hrikalegar.
Hvab yrði um þá þjóðlegu sér-
stöbu okkar, að reka hæstarétt
þar sem dómararnir skammta
sér laun að eigin gebþótta?
Hvar ættum við þá eiginlega að
fá peninga til að gera háttsetta
embættismenn vel úr garði,
þegar ráðherrar okkar neyðast
til að vísa þeim úr embætti t.d.
vegna skattsvika?
Eða á kannski að fara að
dæma þessa vesalinga í svo
þungar sektir að þeir komi út í
mínus? Eða hvernig í ósköpun-
um ættum við að fara að því að
halda uppi sægreifunum og
hyski þeirra? Og svo ég víki að-
eins að stétt einni, sem hefur
mikið saman við sjúkraliða að
sælda, þ.e.a.s. læknum. Halda
sjúkraliðar að við gætum borg-
að mönnum sérstaklega fyrir að
endurnýja EKKI menntun sína,
ef launin yrðu jöfnuð?
Nei, gott fólk, svo sannarlega
höfum við ekki efni á vitibornu
launakerfi. Allt tal í þá veru eru
byltingarórar og við skulum
ekki gleyma því ab byltingin ét-
ur börnin sín.
Undanfarinn hálfan annan
áratuginn eða svo hefur ís-
lenska yfirstéttin og nánustu
þjónar hennar fitnað eins og
púkinn á fjósbitanum. Látum
hana fitna enn um sinn, því sá
sem er feitur vill stöðugt meira
að éta. Að lokum sinnir hann
engu öðru en átinu og hættir
loks að nenna að afla sér fanga.
Og þá hefur hann ekkert að éta
lengur annað en sjálfan sig —
innan frá.
Því miður er þessi staðreynd
of flókin fyrir sjúkraliða. En
hjúkkurnar skilja þetta, enda
hafa þær riú fengið þann plást-
ur á minnimáttarkenndina
gagnvart læknum, að fá að
kalla sig fræðinga. Því ganga
þær ótrauðar í störf sjúkraliða í
yfirstandandi verkfalli, jafnvel
þótt þær hafi lítið annað gert
undanfarin ár en ab fylla út
eyðublöð. Þetta er mikil fórn-
fýsi, sé þess gætt að laun þeirra
eru lítið skárri en laun sjúkra-
liða. Og því glampar nú af
daufri tírunni hennar Night-
ingale í svartnætti íslenskrar
láglaunastefnu. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
SJÓRÆNINGJAR
GANTAST Á
ÞRYMSEYJU
Leibtogar Norburlanda sitja nú ár-
legt þing sitt á Þrymseyju í Noregi
og bera saman bækur sínar. ís-
lenskir rábherrar eru í því ömur-
lega hlutverki að verja sjóræn-
ingjaveiðar íslendinga undir eigin
fána og hentifánum á erlendri
grund. Nú er liðin tR) að íslend-
ingar gengu fram fyrir skjöldu í
fiskvernd og skynsamlegri nýtingu
á forðabúri hafsins. Orbstír
fremstu fiskverndarþjóbar heims
hefur verib sökkt í Smugu í Norð-
ur-Atlantshafi.
Átakanlegt var að heyra forsætis-
ráðherra þjóðarinnar karpa í hálf-
kæringi við þann norska um veið-
ar íslendinga í Smugunni. Heldur
maðurinn í alvöru að það skipti
máli hvort íslendingar hafi veitt
þar fjörutíu þúsund eða fimmtíu
þúsund tonn? Eitt tonn er einu
tonni of mikið á þessum slóðum
og ef Davíð Oddsson heldur ab ís-
lendingar eigi tíuþúsund tonn til
góða af einhverjum ímynduðum
fimmtíu þúsund tonna kvóta, þá
skjátlast honum hrapallega.
Kunningi pistilhöfundar er nýkom-
inn heim af Smuguveiðum og seg-
ir farir sínar ekki sléttar. Dauður
fiskur fljóti um allan sjó eftir stór-
virk troll íslendinga. Að minnsta
kosti þrjátíu prósent aflans komist
aldrei um borð. íslendingar hafa
kannski ekki náð ab innbyrða
fimmtíu þúsund tonnin ennþá, en
þeim hefur vissulega tekist að
drepa þau tíu þúsund tonn sem
upp á vantar.
Saga íslenskrar útgerðar er að
breytast í harmleik. Eftir merkilegt
starf brautryðjenda um síbustu
aldamót hefur stöbugt syrt í álinn
og nú keyrir loks um þverbak. Út-
gerðin hefur þegið allan fiskinn í
sjónum umhverfis landið ab gjöf.
frá íslensku þjóðinni í aldaraðir.
Með lögum um stjórnun fiskveiba
er óveiddur aflinn í hafinu orbinn
bókfærb eign nokkurra manna um
ókomna framtíð og ungir hrafn-
istumenn fá ekki lengur ab sækja
sjóinn að hætti feðranna nema
kaupa sér kvóta.
Ofveibi síðustu áratuga hefur
gengið svo nærri fiskistofnum vib
landib ab draga verbur úr veiðinni
til ab næstu kynslóðir geti dregib
bein úr sjó. Samdrætti í afla fylgir
líka samdráttur í landi og lands-
menn hafa hert sultarólar sem því
nemur. Útgerbin hefur hins vegar
ekki sætt sig vib þessa augljósu
hagfræði og neitar að þreyja þorr-
ann og góuna með öðrum lands-
mönnum. Heldur siglir hún á fjar-
læg mið og notar gloppur í al-
þjóblegu sjókorti til ab leggja í rúst
áratugalanga baráttu íslendinga
fyrir eigin fiskimibum í nafni fisk-
verndar.
Hagsmunir íslensku þjóbarinnar
eru ekki fólgnir í þeim skamm-
góba vermi sem Smugufiskurinn
veitir efnahagslífinu um stundar-
sakir. Hagsmunir íslendinga eru
fólgnir í því að hafa áfram forystu
um fiskvernd og skynsamlega nýt-
ingu á auðiindum hafsins í fjöl-
skyldu þjóbanna. Þab kemur
nefnilega dagur eftir þennan dag.