Réttur - 01.07.1972, Blaðsíða 63

HVERT STEFNIR?
„Enginn af beztu vísindamönn-
um vorra tíma veit hvert vísindin
eru að leiða okkur. Við þjótum
áfram sem í járnbrautarlest; með
sívaxandi hraða þýtur þessi lest
áfram eftir teinum; við höfum
ekki hugmynd um hve skifti-
teinarnir eru margir né hvert þeir
leiða. I stjórnarhúsi eimreiðarinn-
ar er ekki einn einasti vísinda-
maður, skiftiteinunum stjórna ef
til vill einhverjir illir andar (dem-
ons). I aftasta vagninum er, —
horfandi inn í fortíðina — meiri-
hluti mannfélagsins."
Ralph Lapp, frægur
bandarískur vísindamaður.
„Fiskarnir kafna, í kröbbum,
humrum og öðrum sjávarverum
uppgötva menn meir og meir
krabbamein og aðra sjúkdóma,
sem stafa af mengun umhverfis-
ins. Óhreinkun sjávarins hefur I
siauknum mæli valdið ferli, sem
ógnar því jafnvægi sem náttúran
skóp og hélt við lengst af. Þessi
tímasprengja getur sprungið, þeg-
ar engin leið liggur lengur til
baka. Það er efasamt að mann-
kynið geti lifað á jarðhnetti
dauðra hafa".
Michael Harwood í New
York Times (Magazine
Section) 24. okt. 1971.
EYÐING
ÞORSKSTOFNSINS
„Það er samdóma álit fiskifræð-
inga i 8 löndum beggja megin
Atlanzhafs, að þorskstofnar At-
lanzhafsins séu fullnýttir eða of-
veiddir og nauðsyn beri til að
létta á sókninni i þá, ef ekki á
illa að fara. Þetta á ekki hvað sizt
við um íslenzka þorskstofninn.
Dánarorsök nytjafiska er fyrst og
fremst veiði, og sóknina í stofn-
inn má t.d. marka af því, hve ár-
leg dauðsföll í stofninum hafa
vaxið. Á árunum milii heimsstyrj-
aldanna dóu um 45% af stofn-
inum árlega, á stríðsárunum lækk-
uðu dauðsföllin í 37% árlega, en
ukust síðan stöðugt, og er nú
svo komið, að 70% hins kyn-
þroskaða hluta stofnsins deyja
árlega. Þetta er hærri dánartala
en í öðrum þorskstofnum Norð-
ur-Atlanzhafs, og kann ég ekki
dæmi þess, að nokkur fiskstofn
þoli slíka sókn til langframa.
Vegna þessarar auknu sóknar,
sem er nú orðin meiri en við-
koma stofnsins, fer fiskurinn sí-
fellt smækkandi, fleiri og fleiri
fiska þarf í tonnið og vinnsla
hvers tonns verður sífellt dýrari. Á
meðfylgjandi mynd* er sýndur
hundraðshluti þorsks eldri en 10
ára i vertíðarafla Islendinga síð-
an 1928, en aðeins eru nokkur ár
valin til skýringar. Árið 1928 var
rösklega helmingur aflans fiskur
* Mynd sú, sem hér er vísað til
er á bls. 133 i þessu hefti.
eldri en 10 ára, en árið 1938 var
um 35% á þessum aldri. Á stríðs-
árunum fékk þorskurinn talsverða
hvíld og að loknu striði var hann
vænni en áður, og árið 1948 var
yfir 60% fisksins í aflanum eldri
en 10 ára, stór og vænn fiskur.
En nú hailar fljótt á ógæfuhlið,
og árið 1958 er aðeins um 20%
aflans fiskur eldri en 10 ára, og
árin 1971 finnst ekki svo gamall
fiskur í aflanum; hann nær ekki
10 ára aldri. Sá stóri og væni
þorskur, sem var uppistaða afl-
ans árin 1928 og 1948, er nú ekki
lengur til, hann er veiddur á yngri
aldri sem smærri fiskur.
Það verður nú hlutverk okkar
Islendinga að rétta þorskstofninn
við, en það verður að mínu viti
ekki gert á annan veg en þann að
hafa skynsamlega stjórn á veið-
unum, og hér duga engin vett-
lingatök".
(Ingvar H; llgrimsson,
fiskifræðingur (I Þjóð-
vilijanum 1. sept. 1972).
HAGVÖXTUR OG
LÍFSHAMINGJA.
Úr ræðu Magnúsar Kjartanssonar,
ráðherra, fluttri á norrænu
sveitastjórnarþingi 20. júni 1972:
„Allt fram undir síðustu ár hafa
menn litið á kenninguna um gagn-
semi hins endalausa hagvaxtar
sem óumdeilanleg sannindi. Þó
hafa sumir um skeið dregið I efa
að hin háþróuðu iðnaðarsamfé-
lög okkar tima væru að þróast i
átt til vaxandi fullkomnunar frá
mannlegu sjónarmiði séð. Kenn-
ingin um gagnsemi hins stöðuga
hagvaxtar hefur haft ákaflega við-
tæk áhrif innan þessara þjóðfé-
laga, einnig á lífsviðhorf og gildis-
mat manna. Á sama hátt og þjóð-
arframleiðslan átti stöðugt að auk-
191