Réttur - 01.10.1972, Blaðsíða 51

K.F.M.U.-húsið nýbyggt.
Fundarsalurinn, þar sem Þorsteinn Erlingsson talaði.
Hér skreyttur vegna 50 ára afmælis séra Friðriks.
,,Hver hafa orðið forlög foringjanna
fáu, þeirra er ekki hafa brugðið
friðarmæli sín, og vildu ei svíkja
sannleikann í voða? Einn* 1) er myrtur,
annar2) fyrir sömu sök er gerður
svívirðing í eigin hóp og dæmdur,
yfirgefinn rænulaus af raunum
reikar nú sá þriðji") um grafarbakkann."
Það leit vissulega illa út fyrir sósíalismanum
1915, þegar forustumenn auðstéttanna, blóðugir
upp yfir axlir, hæddust að því að nú væri það
bara Lenín í Sviss og einhverjir fjórir með honum,
sem stæðu gegn striðinu. En þrátt fyrir allt, átti
það eftir að fara öðruvisi. Byltingarhugur alþýðu
gegn því auðvaldi, er leiddi blóðbaðið yfir hana, átti
eftir að brjótast út og sigra og sú sigurganga
sósíalismans hófst með verklýðsbyltingunni í Rúss-
landi í nóvember 1917.
III.
í K.F.U.M.-HÚSINU í REYKJAVÍK
Mánuði eftir þing Alþjóðasambandsins i Basel
er þingið upphafsefni i ræðu, sem flutt er i Reykja-
VÍk:
') Jean Jaurés — a) Liebknecht — ") Keir Hardie.
Sunnudaginn milli jóla og nýjárs, þann 29. des-
ember 1912, stendur Þorsteinn Erlingsson í ræðu-
stóli í fundarsal K.F.U.M.-hússins við Amtmanns-
stíg, á fundi í Verkamannafélaginu Dagsbrún* og
flytur ræðu um verkamannasamtökin, — einu ræð-
una, sem hann fékk að flytja verkamönnum að til-
stuðlan félags þeirra að því er ég bezt veit.
Þorsteinn hóf ræðu sína með þessum orðum:
„Í þingfrjálsum löndum hugsa iðnaðarmenn og
alþýða nú orðið hátt, þótt íslenzku blöðin geti
ekki um það. Jafnaðarmenn úr öllum rikjum Norð-
urálfu áttu nýlega fundi í Basel i Sviss. Og fund-
arefnið var eigi minna en það, að leita úrræða til
þess að fá enda á Balkanstriðið, sem um tíma leit
út fyrir að mundi kveikja i stórveldunum.
Þetta sýnist nú nægilegt fundarefni og hátt sigit,
* Ræða þessi er birt í 1. árgangi Réttar undir fyr-
irsögninni „Verkamannasamtökin" og undir stend-
ur: „Ræða flutt i verkamannafélaginu Dagsbrún
sunnud. milli jóla og nýjárs 1912". i fundargerða-
bók Dagsbrúnar er ekkert um þennan fund skráð.
I erindi, sem ég flutti fyrir nokkrum árum I Tjarnar-
götu 20 um sögu sósialismans á Islandi, gizkaði
ég á að fundur þessi hefði verið haldinn i Góð-
templarahúsinu eða Bárunni. En Ottó N. Þorláks-
son, sem hlýddi á, leiðrétti mig þá og kvað fund-
inn hafa verið haldinn i K.F.U.M.-húsinu. Hann
hafði hlýtt á Þorstein. Ottó var þá löngum i stjórn
Dagsbrúnar.
243
L