Morgunblaðið - 01.07.2007, Blaðsíða 28

sjónspegill
28 SUNNUDAGUR 1. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
helst hugsað til þess að á bak
við verk Kjarvals voru jafn-
aðarlega einungis þeir ná-
kvæmlega tíu fingur sem al-
mættið útbjó listamanninn
með, en þrjú hundruð hvað
Ólaf Elíasson snertir, ef rétt
er sem ég las einhvers staðar
að hann hafi þrjátíu aðstoðar-
menn kringum sig. Hér þó
óvarlegt að taka mikið upp í
sig varðandi stórstirnið, ekki
síst vegna þess að nýlega
áskotnaðist dansk íslenska
listamanninum enn einn sóm-
inn; með því að vera fyrstur til
að taka við Joan Miro verð-
laununum að upphæð 70.000
evrur. Í því sambandi er sýn-
ing á verkum hans fyrirhuguð
í Barselóna í júnímánuði að
ári og vonandi að mér takist
að mæta á þá framkvæmd og
endurnýja kynnin við borgina.
En skyldi ekki vera einhver
eðlismunur á vinnu eins lista-
manns og hugmyndafræðings
í núlistum sem mætir þræl-
skipulagður á svo til hvern
einstakan listrænan pataldur.
Hefur fjölda aðstoðarmanna í
kringum sig, meðal annars
listsögufræðinga og markaðs-
stjóra og úr nógu fjármagni
að moða. Skyldi hinn ójafni
leikur ekki kalla á einhverja
aðgreiningu í náinni framtíð?
Leit þrisvar inn á sýninguna og
var þar jafnaðarlega slangur af fólki,
en kom mjög á óvart að síðasta
sunnudaginn var aðsóknin minnst,
eða þann tíma sem ég stóð þar við.
Blöðin skrifuðu töluvert um sýn-
inguna, einkum framlag Ólafs og
a.m.k. eitt þeirra minntist lista-
S
krifari hafði lengi verið á
leið til Kaupmannahafnar
og átti Kjarvalsýningin á
Galleri Gl.Srand, áður
Kunstforeningen, nokk-
urn þátt í því. Margt fleira kom þó
til, meðal annars heimsókn til góð-
vinar míns sem slasaðist illa um ára-
mótin en virðist loks á hægum og
öruggum batavegi.
Alltaf viðburður fyrir þá sem
kunna sig að koma til gömlu höfuð-
borgar Íslands, og hefðum við átt að
sækja stórum meira til hennar frá
lýðveldisstofnun en virðist hafa
sæmt stolti nýríkra langt norður við
Dumbshaf. Þetta er önnur Kjarvals-
sýningin á staðnum en hin fyrri
hlaut óvæga gagnrýni hérlendra fyr-
ir klúðurslega uppsetningu, en ég
náði ekki á staðinn þrátt fyrir góðan
vilja. Hins vegar var hinn hreinskilni
Sveinn Björnsson listmálari á staðn-
um og vandaði Dönum ekki kveðj-
urnar hér í blaðinu. Ekki svo að
skammirnar hafi hitt í bláhornið, hér
skutu Íslendingar nefnilega sem oft-
ar sjálfa sig í fótinn þar sem láðst
hafði að senda ábyrgan fulltrúa á
vettvang til að fylgjast með gangi
mála eins og allar þroskaðar þjóðir
telja frumskyldu sína í slíkum tilvik-
um. Á milli þessara tveggja sýninga
var svo önnur og minni í einu út-
hverfanna, fornu setri er nefnist
Gammel Holtegård, sem Per Kir-
keby mun hafa átt hugmynd að, og
var eins konar samanburðarfræði á
list hans og Kjarvals, hvar Kirkeby
sjálfur virtist í aðalhlutverkinu. Sá
þá sýningu og ekkert nema gott um
upphenginguna að segja og gott
slangur af fólki samankomið er mig
bar að á sunnudegi, aðallega á
rosknari kantinum.
Afstaðin sýning á Gl.Strandsem Baugur Group, í sam-ráði við Ólaf Elíassonstóðu að, var auðvitað í
sérflokki um alla framkvæmd, en
eitthvað hafði farið úrskeiðis um lit-
greiningu í katalógunni og ýmsir
kröfuharðir ekki alskostar ánægðir
með fráganginn. Ekkert við
uppsetninguna að athuga, síður en
svo, en eitthvað fannst mér skorta á
stemninguna kringum sum mál-
verka Kjarvals einkum Fjallamjólk.
Íslendingar virðast hafa farið í
sparifötin varðandi þessa sýningu og
sendu fágæt lykilverk á staðinn,
þjóðargersemi, ei heldur voru allir
sáttir við þann gjörning og ómyrkir í
máli. Óneitanlega höfðu þeir margt
til síns máls, því metnaðarmál hefði
átt að vera að hleypa slíkum ekki úr
landi nema á veggi virtra listasafna
hvar sterklega má búast við að þau
njóti sín betur og eru undir strang-
ari gæslu. Þó ekki ástæða til að taka
upp stóru orðin varðandi þessa sam-
anburðarfræði, framkvæmdin skil-
aði sínu með sóma og einkum er mér
ljósverk Ólafs minnisstætt, en mál-
verk Kjarvals hafði ég langflest séð
ótal sinnum. Var einhvern veginn
mannsins sérstaklega er hann varð
fertugur á tímabilinu. Fyrirsögn
blaðsins var: „Verdens mest be-
rømte danske kunstner,“ sem mun
jafn rétt og að hann er af íslensku
foreldri, sem við verðum að láta okk-
ur nægja þar sem alla menntun
hans, listrænt uppeldi og uppgang
má rekja til Dana. Nefnir blaðið að
hann sé númer ellefu af hundrað af
þeim heitustu á ameríska listanum
en níu á þeim þýska, hvaðan hann er
gerður út um þessar mundir. Gott
hjá strák!
Eitt blaðanna vill meina aðsýningin sé meðal annarsviðleitni Ólafs (og auðvit-að Baugs) til að kynna
Kjarval á heimsvísu og ef tilgátan
reynist rétt er bara að bíða og sjá
hvernig til tekst. Hins vegar er mik-
ilvægt að menn geri sér grein fyrir
því að útlendir líta verk Kjarvals allt
öðum augum en íslenskir aðdáendur
og það verða þeir og þjóðin um leið
að sætta sig við. Enginn er minni
listamaður fyrir að vera svo jarð-
tengdur umhverfi sínu að erlendir
sem aldrei hafa sótt viðkomandi
land heim nái mun síður að setja sig
í spor heimamanna. Úr fjarlægð
eiga Evrópubúar þannig til að
mynda erfitt með að skilja aðdáun
þeirra í Ameríku á Norman Rock-
well og himinhátt verð á verkum
hans.
Ein hlið á þessu kemur vel fram í
nýútkominni kilju Per Kirkeby’s er
ber nafnið Kursiv, Skáletur, og inni-
heldur fjölda stuttra hugleiðinga um
list og listamenn. hvar hinn heims-
frægi málari hefur meðal annars
þetta að segja um Kjarval í nær orð-
réttri útlagningu. „Hinir fáu af mín-
um erlendu vinum sem eru hrifnir af
Kjarval, eru þeir sem hafa verið á
Íslandi. Mjög táknrænt um mat á
Kjarval, að það tengist ákveðnu
landslagi, og Íslandi. Hraunsléttum
berangri og yfirborði möttulsins án
ábyrðar. Þeir sem hafa þessa skoð-
un, segja já og jú, rétt sé að til sé
heilmikið af slökum myndum og
framleiðslu sem nær frá leiðilegum
landslagsmyndum, í leiðinlegasta
skilningi, til útvatnaðra goð-
fræðilegra ævintýrafantasía.
En samt sem áður, á einum eða
öðrum stað yfir eða milli myndanna
– það er erfitt að benda á hvaða
mynd er fær um að standa undir því
– er ófresk sjón af neti smáatriða,
hraunmósaík sem rúmar allan heim-
inn. Með útgangspunkti á þeim sér-
staka stað, Íslandi, er heimurinn
brotinn upp og yfirborð jarðar er
bæði hið innra er brýst fram, og hið
innantóma rými sem við hrærumst í.
Myndir sem bera í sér sama heims-
ótta og stærstu og villtustu dropa-
verk Pollocks. Sem kunnugt er sagð-
ist Francis Bacon ekkert sjá í verk-
um Pollocks. Sagðist aldrei hafa haft
áhuga á kniplingum gamalla dama.
Viðurkenningin liggur sam sagt í
hinni beinu lifun íslensks landslags.
Og þarmeð hinni persónulegu frá-
sögn. Og þess vegna er hinn skrif-
andi málari aftur mættur til leiks
með örsögur sínar, áhrifabundnu,
impressjónísku, hugdettur og lausn-
ir. Nú er hátturinn þrátt fyrir ann-
marka sína nokkuð annað en tilvilj-
anakenndur smekkur. Svona til að
vera fær um að viðhalda refsirétti
hinna svonefndu gagnrýnenda.
Brautin um leið rudd fyrir örsöguna
…“
Svo mörg eru þau orð, en sem
fyrrum fer það í fínu taugar skrif-
ara, að jafnaðarlega þurfi að lof-
syngja Kjarval heima og erlendis
með ofurefli markaðssetningar á
kostnað allra annara íslenskra mál-
ara. Gera þarmeð minna en skyldi
úr þeim og gerist án þess að erlendir
fái tækifæri til þess að mynda sér
sínar eigin skoðanir með hlutlægri
og gagnsærri kynningu íslenskrar
myndlistar, helst augliti til auglitis,
harðloka jafnvel fyrir þann mögu-
leika. Telst í þá veru hlutdrægt og
staðbundið mat ákveðins hóps aðdá-
enda hins frábæra og gáfaða lista-
manns sem sjá fæstir til fleiri tungla
í astralplaninu. Ber ekki að lasta í
sjálfu sér en stækkar síður lista-
manninn, minnkar hins vegar við-
komandi, burtséð frá hinu mjög svo
lofsverða framtaki Baugs. Íslensku
þjóðina um leið…
Af vettvangi
Áhrifarík innsetning Þetta var óforva-
rendis útkoman þegar skrifari tók mynd af
hinni hrifaríku ljósainnsetningu Ólafs Elí-
assonar í Galleríi Gl.Strand. Öðruvísi gekk
það ekki eftir, skondið að athugull fulltrúi
refsiréttarins er tvöfaldur fyrir miðju.
Bragi Ásgeirsson
Ljósmynd/Bragi Ásgeirsson
Mjög falleg og vel skipulögð 3ja herbergja 72,0 fm (þ.a. er óskráð ca. 6 fm
sér geymsla, en íbúðin er skr. 66 fm hjá FMR) íbúð á jarðhæð í Vesturbæn-
um í Reykjavík. Eignin skiptist í forstofuhol, tvö svefnherbergi, eldhús og
stofu. Mjög falleg og góð eign. Stutt í alla þjónustu. Verð 21,9 millj.
Sverrir Kristinsson, löggiltur fasteignasali.
Bárugrandi - falleg eign
Um er að ræða 88,3 fm efri sérhæð ásamt rislofti sem er ekki skráð hjá FMR. Húsið er
steinsteypt tvíbýlishús og byggt árið 1929 og stendur það við eina af fallegri og
eftirsóttustu götu Reykjavíkur. Lóðin er 1.020 fm. Íbúðin á 52% í heildarhúsinu og lóð.
Verð 49,0 millj. 6839
Sverrir Kristinsson, löggiltur fasteignasali.
Fjölnisvegur - einstök staðseting
Árni Stefánsson viðskiptafræðingur
og lögg. fasteignasali
FASTEIGNASALAN
GIMLI GRENSÁSVEGI 13, SÍMI 570 4800 - FAX 570 4810
www.gimli.is - ww.mbl.is/gimli
Mýrarkot - Grímsnes-
og Grafningahreppi
Vorum að fá í sölu tvo góða sumarbústaði, 90,4 fm hvor, með um 65
fm verönd. Bústaðirnir skilast fullbúnir að utan en tilbúnir til innrétt-
inga að innan og eru þeir tilbúnir til afhendingar strax. Bústaðirnir
eru á 10.500 fm og 7.500 fm eignarlóðum. Góð staðsetning. Að inn-
an er gert ráð fyrir 3 svefnherbergjum, baðherbergi, stofu og eld-
húsi. Mýrarkot er steinsnar frá Kiðjabergi og á móts við Hraunborg-
ir, stutt er í Minni Borg. Frá Reykjavík er um 65 km og að Selfossi er
um 15 km. Bústaðir sem eru tilvaldir fyrir félagasamtök eða stórfjöl-
skylduna. V. 18,4 m.
Traust þjónusta í 30 ár
Um er að ræða fallega 87 fm.
Íbúð á 1. hæð í litlu fjölbýli,
ásamt stæði í bílageyslu. Fal-
legar innréttingar. Parket.
Þvottahús í íbúð. Sérlóð í
suður. Gullfalleg. íbúð á frá-
bærum stað. Stutt í alla þjón-
ustu. Verð 25,9 millj.
Gjörið svo vel að líta við.
Kristín Birna tekur vel á móti ykkur.
OPIÐ HÚS Á MORGUN MÁNUDAG
Á MILLI KL. 17 OG 19