Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2004, Blaðsíða 16

Uppsjávarskip á vinnslu og borð fá mest út úr samningunum. Ljósm. Jón Páll Ásgeirsson.
-Ef viðförum út í báða enda, hverjir
lenda verst út úr þessu og hvcrjir koma
best út?
Þeir sem lenda verst í því, eins öfug-
snúið og það nú er, eru áhafnir á skipurn
hjá útgerðum sem hafa tekið á sig meiri
launakostnað en þeim bar skylda til
gagnvart gerðardómi og verið það al-
mennileg við þá gegnum tiðina að leyfa
þeim að vera í eða undir neðri mörkum
gerðardómsins varðandi mönnun án þess
að taka til sín 50 % af þeim launakostn-
aði sem sparast við fækkun í áhöfn. Það
hafa t.d.kannski verið sex menn á skipi,
en hins vegar að meðaltali sjö í þessum
skipaflokki. Þessir sex fá yfir sig tvöfalda
prósentulækkun. Ég veit um nokkur
dæmi sem eru slæm hvað þetta varðar,
sérstaklega í rækjunni og einnig eru til
erfið tilvik í öðrum veiðigreinum. Við
höfum átt fundi með forsvarsmönnum
LÍÚ vegna þessara mála og enn er of
snemmt að segja unt hvað út úr þeim
viðræðum kemur.
Ef við tökum öfgarnar í hina áttina
held ég að fullyrða megi að uppsjávar-
skip án vinnslu um borð komi best út.
Þar eru til jafnaðar 15 menn á í dag, en
almennt viðurkennt að tólf dugi á troll-
inu. Menn losna við löndunina og tekju-
aukning verður veruleg fyrir þá sem um
borð eru.
Gagnrýni á samninginn
Svo er annað sem ég hef heyrt utan af sjó
að menn telji verst, en held að þar sé um
mikinn misskilning að ræða. Það eru
tvær greinar samningsins sem eru mest
gagnrýndar og þó einkum ein. Hún
gengur út á það að samningsaðilum sé
heimilt að semja um að lækka skiptapró-
sentuna á skipum vegna tiltekinna atriða,
tímabundið eða ótímabundið, eða gera
breytingar á öðrum atriðum kjarasamn-
ings þessa, hvort sem um er að ræða skip
sem skráð eru í fyrsta sinn á islenska
skipaskrá fyrir eða eftir 1.1. 2004. Það
var grundvallaratriði af okkar hálfu að
koma því alls staðar inn í textann þar
sem því var viðkomið, að það væru stétt-
arfélögin og útgerðin sem tækjust á um
hlutina sem samningsaðilar. Þetta er líka
sameiginlegur skilningur minn og for-
svarsmanna LÍÚ og raunar allra sem
stóðu að samningsgerðinni. Menn virðast
sumir hverjir alveg horfa fram hjá þessu.
Ég hef heyrt fullyrðingar eins og þær að
það sé nóg að það sé skipt um eitt færi-
band um borð eða keypt nýtt sjónvarps-
tæki og þá geti útgerðin lækkað skipta-
prósentuna. Hvar sem ég hef komið um
borð í skip hef ég beðið áhöfnina um að
benda mér á einhvern hlut í þeirra skipi,
einhverja aðgerð sem gæti valdið því að
skipverjar gætu ímyndað sér að það yrði
farið að hrófla við skiptaprósentunni.
Það hefur enginn komið með neitt ein-
asta dæmi um slíkt. Ef þessar röngu full-
yrðingar eiga að móta afstöðu manna til
samningsins þá eru hinir sötnu bara ekki
á réttu róli. Eini hugsanlegi möguleikinn
sem ég sé að geti orðið til þess að ein-
hverjar samningaviðræður um lækkun
skiptaprósentu eigi sér stað, er ef gamall
útjaskaður kláfur færi í klössun erlendis
og kæmi til baka sem nýtt skip og hægt
væri að sýna framá að hann skilaði afger-
andi meiri verðmætum en hann hefði
gert áður. Þótt það sé sett nýtt vinnslu-
dekk í skip sem er með ákveðinn kvóta
og heldur áfram að skila sömu eða svip-
uðum verðmætum og áður þá eru ná-
kvæmlega engin rök til í málinu. Grund-
vallarforsendan fyrir því að hægt sé að
breyta einhverju hvað þetta varðar er að
það verði veruleg og varanleg verðmæta-
aukning á skipinu sem skilar bæði út-
gerð og áhöfn meiri tekjum.
-Þú telur sem sagt að þessi gagnrýni sé
byggð á misskilningi?
Já, tvímælalaust. Menn eru auðvitað
brenndir af ýmsu gegnum tíðina sum
staðar og þess vegna lagði ég gífurlega
áherslu á að það væru stéttarfélög og út-
gerð en ekki áhafnir og útgerð sem
tækjust á um hlutina ef til kæmi. Það má
segja að það sé þetta sé meginþema í
gegnum samninginn. Þetta sem ég nefndi
á sömuleiðis við um breytt róðramynstur,
sem menn ákveðnir menn hafa lagt mik-
ið á sig til að fá í gegn. Þar er orðalagið
þannig, að komi frá ósk frá áhöfn til
stéttarfélags urn breytt róðramynstur þá
skal stéttarfélagið beita sér fyrir því að
ganga úr skugga um hvort það er meiri-
hlutavilji unt borð fyrir breytingu. Ef svo
er mun stéttarfélagið semja um það, en
ekki útgerð og áhöfn eins og verið hefur.
Ég held að aðild stéttarfélaga að þessum
atriðum skipti mjög miklu máli. Það er
að mínu mati mjög veigamikið atriði að
unnið sé markvisst að því að stéttarfélög-
in virki með þeim hætti að sjómenn geti
einbeitt sér að sínu starfi og verið lausir
við jiá kvöð að þurfa að eyða sínum fri-
tíma í það að standa í endalausu þrefi við
sinn vinnuveitanda með því návígi sem
almennt tíðkast í greininni nú á tímum.
-Svo koma til nokkrar kauphœkkanir á
samningstímanum?
Okkar samningur felur í sér í raun
rúmlega 17,6% kauphækkun á launalið-
um.
Við gildistöku samningsins hækka
launin um 4,25%, svo 1. janúar 2005 um
3% og síðan áfram út samningstímann og
gildir fram á mitt ár 2008.
Séreignasparnaður, lífeyrissjóður,
orlof og sjúkrasjóður
Árni Bjarnason ræddi áfram vítt og
breitt um samninginn og vék meðal ann-
ars að því, að nú fá sjómenn loks eins og
aðrar stéttir möguleika á séreignarsparn-
aði gegn mótframlagi vinnuveitanda og
auknar greiðslur í lífeyrissjóð, en þessi
réttindamál hafa lengi verið baráttumál
sjómanna. Einnig minnti hann á bætt or-
lofsréttindi með hinum nýja samningi.
Eins og ég hef sagt við marga yngri
menn og tala þar af eigin reynslu, hefði
ég ekki fúlsað við því sem ungur maður
að vera nánast skikkaður til þess að
leggja tvö prósent af launum mínum inn
á séreignasparnað. Ef þú ert til dæmis í
góðu plássi á frystitogara á samningstím-
anum, með fimm milljónir í tekjur á ári,
þá ertu að borga 350 þúsund yfir tímann
af þínum launum í séreignasparnað. Út-
gerðin borgar annað eins á móti, sem er
2% mótframlag og þá eru komin 700
þúsund í séreignasparnað á samningstím-
anum að viðbættum vöxtum, sem annars
hefðu í langflestum tilfellum farið í
16 - Sjómannablaðið Víkingur